Mùi già, là cây rau mùi (trong miền Nam gọi là cây ngò rí) để cho già đi, cao ngồng, trổ hoa trắng ly ti. Giống cây gì mà đặc biệt như thế, cách vài bước chân đã ngửi thấy mùi thơm. Chỉ cần đưa bó mùi lên mũi, hít hà thì chao ôi mùi thơm thảo dược như xua tan hết mệt mỏi một ngày, dù là chợ 30 tết đông đúc tới đâu, nắng hanh hao hay mưa dầm sùi sụt.
Người ở miền Bắc không để mùi già ăn, mà để nấu nước tắm, rửa mặt, xông người, trong dịp đặc biệt nhất trong năm: chiều ngày 30 tết. Rửa sạch, cho nguyên cả bó mùi già thô mộc ấy vào nồi nước lớn, bắc lên bếp, để rồi từ lúc trong nồi nhả khói tới khi nước sôi sùng sục, mùi thơm cảm giác như đã bay khắp bảy gian nhà ba gian bếp. Vừa nấu xôi, cắm hoa, bóc bánh chưng làm cỗ vừa hít hà mùi thơm ấy chẳng gì dễ chịu bằng.
Tôi lại thích cắm thêm vài cành mùi già vào chiếc lọ nhỏ, đặt trong phòng, để pha một ấm trà, ngồi nhẩn nha đọc trang sách đầu xuân cũng ngửi thấy mùi thơm tho khoan khoái mà chẳng loại tinh dầu nào sánh được.
Chợ 30 tết ở miền Bắc không bao giờ thiếu những sạp bán mùi già Ảnh: Bảo Vy |
Tối 30 tết, cỗ cúng tất niên xong xuôi, mẹ giục giã các con cháu đi tắm với nước lá mùi. Năm nào, cũng lời nhắc “tắm nước lá mùi để tẩy hết cái xui rủi, đen đủi năm cũ, đón năm mới”, kiểu như “tống cựu nghinh tân”, đám con cháu đã lớn tồng ngồng, chẳng còn thơ dại như xưa nhưng đứa nào đứa nấy vẫn răm rắp làm theo với niềm tin sắp có may mắn trong năm mới.
Chị bạn tôi quê Thái Bình, làm dâu ở TP.HCM hơn 10 năm, ngày 30 tết cũng tất bật chợ búa, cơm cháo, cúng kiếng những tưởng phải cất giấu mùi nước lá mùi vào dĩ vãng, cho tới hôm rồi được tặng một bó, xách tay từ Hà Nội. Nấu nồi nước thơm, để một bó nhỏ trên kệ bếp, bao ký ức thơ ấu ùa về, ngày chị còn nhỏ, với các em và cha mẹ trong một mái nhà nhỏ giữa những cây hoa hòe trổ bông thơm, những ngày tết rộn ràng tắm nước lá mùi, mặc quần áo mới.
Tết có mùi vị gì? Tôi luôn nghĩ rằng mỗi người sẽ có định nghĩa riêng. Người sẽ nhớ hương bánh chưng bánh tét. Người nhớ mùi nhang trầm, người cho là mùi thịt kho hột vịt, hay dưa hành củ kiệu. Người tâm niệm, chỉ thấy hương lá mùi già, tết đã về ngang cửa. Có những mùi hương kỳ lạ như thế, nó nằm sâu trong tiềm thức mỗi người, để rồi một lúc nào đó, bất giác gặp lại, thổn thức như thấy dĩ vãng ở đâu đây mới chỉ hôm qua.
Bình luận