Những thước phim trong suốt giàu tự vấn

Nguyễn Hữu Tuấn đã quay nhiều bộ phim nổi tiếng. Những thước phim trong suốt - tập truyện ký của ông cũng nhắc tới quá trình quay những tác phẩm ấy. Đó là Thị xã trong tầm tay, Hoa ban đỏ, Ngã ba Đồng Lộc…

Những thước phim trong suốt là tập truyện ký mà ông nhớ lại, phác lại từng đoạn, từng chặng của con đường phim đã đi qua. Phong vị quá khứ của tập truyện bảng lảng như không gian của Đồng Đăng (Lạng Sơn) khi chiến tranh biên giới phá tan nhà cửa, chỉ để một đống đổ nát toàn gạch ngói. Nhà đổ nát nhiều nhưng cửa không thấy vì đã được tháo để đốt lửa sưởi. Một người lính trẻ ông gặp mặc chiếc áo đứt khuy, phải luồn dây buộc vào lỗ khuyết thay cho cúc. Tư duy hình ảnh của một người quay phim cho phép ông “bắt chết” những hình ảnh đó, và lòng trắc ẩn, sự bao dung của ông trong văn chương khiến chi tiết đó lay động.

Nhà quay phim Nguyễn Hữu Tuấn Ảnh: FB nhân vật

Tập truyện ký, vì thế, có cái nhìn của người đã trải qua nhiều thời gian, nhớ lại thời trẻ. Có rung động, có mất mát, có niềm vui nhưng đã được tiết chế bớt hân hoan. Chỉ còn những chi tiết rất tình mà cả trái tim lẫn trí nhớ còn lưu lại. Ông không nói cụ thể vào bất cứ hạn chế nào, thành kiến nào của thời đại mình đã qua, nhưng tự thân những câu chuyện hé lại các thân phận đã chịu thành kiến ấy. Những mối tình 320 km ngang trái, những điều động nhân sự dẫn đến kỷ luật.

Những gì ông kể trong Những thước phim trong suốt mang dáng dấp một lịch sử cá nhân. Đó là những gì ông nhìn nhận thấy trong suốt quá trình quay phim, mang quan điểm cá nhân của ông. Nhưng nó cũng là lịch sử mà ông nhận thức cần phải được nói đúng, quay đúng, dựng lại đúng trong phim. Chính vì thế, câu chuyện trong phim Ngã ba Đồng Lộc đã được kể rất gần với tư liệu điền dã, và khác so với dự kiến ban đầu. Kịch bản phim, theo lời quay phim Lý Thái Dũng, “phải sửa nhiều sửa nhiều lắm”.

Ông Tuấn chia sẻ: “Ngay đầu phim đã viết rõ “dựa theo chuyện có thật”. Chúng tôi sắp đương đầu với hội đồng duyệt. Chúng tôi bảo nhau không báo cáo trước, cứ quay theo đúng sự thật”. Có lẽ đây là một trong những tâm sự giàu tự vấn nhất phim, ngay cả khi chuyện đương đầu với hội đồng duyệt vốn không xa lạ với người làm phim ở VN chút nào. Nhưng ở đây, nó được một nhà quay phim kiệm lời, kín tiếng viết lại - như một xác tín.

Những tập truyện ký về quá khứ ra đời khá nhiều trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, Những thước phim trong suốt có góc nhìn riêng đặc thù nghề nghiệp của nhà quay phim Nguyễn Hữu Tuấn. Từ chuyện hậu trường làm phim, người đọc có nhiều chuyện để liên tưởng tới chính trị, ngoại giao, tới hình mẫu gia đình, về cái nghèo và sự vươn tới. Nguyễn Hữu Tuấn thủ thỉ bao nhiêu trong văn chương, thì sự gợi cảm, gợi suy nghĩ của ông cũng lớn ngần đó.