Dù có thể sống “rất khỏe” nếu đi đóng phim, tham gia game show, nhưng nhiều năm qua, NSƯT Mỹ Uyên vẫn bám lấy Sân khấu nhỏ 5B, đào tạo thế hệ nghệ sĩ trẻ để làm nguồn cho sân khấu kịch thể nghiệm vốn đang rất cần cái mới trong đề tài, cách thể hiện...
Suốt cuộc trò chuyện, nữ nghệ sĩ ít đề cập chuyện tình duyên, cô hay lái sang chuyện sân khấu mà mình trót nợ vì yêu.
Chị đã gồng gánh Sân khấu nhỏ 5B trong suốt thời gian qua như thế nào?
Ngày xưa đây là Câu lạc bộ Sân khấu thể nghiệm TP.HCM (hình thành năm 1984, đặt tại trụ sở của Hội Sân khấu TP), rồi sau đó mới thành Nhà hát Sân khấu nhỏ TP.HCM (rađời năm 1997, tên thường gọi là Sân khấu nhỏ 5B). Những bậc tiền bối ngày xưa gồm nhà văn, biên kịch, đạo diễn, diễn viên... chung tay làm, mỗi người đều bỏ tiền ra làm hoặc tìm tài trợ, tự thu - tự chi. Hầu hết những tên tuổi lớn như anh Thành Lộc, chị Hồng Vân, chị Ái Như, anh Khánh Hoàng, chị Kim Xuân, chị Hồng Đào, anh Hữu Châu... đều xuất thân từ đây.
Tôi về sân khấu 5B từ năm 1997, nhận vai thứ chính đầu tiên trong vở Con cáo và chùm nho. Đến khi tôi làm quản lý và sản xuất, tôi càng phải cân nhắc chuyện làm sao để không đánh mất tên tuổi mình.
“Bà bầu” Mỹ Uyên trong vở Tin thì linh không tin cũng linh - Ảnh: NSCC
Có thời gian Sân khấu nhỏ 5B tạm đóng cửa 3 năm. Ban giám đốc cũ trong đó có tôi là phó giám đốc không thể “gồng gánh” nổi sân khấu với tình hình bán vé ế ẩm, áp lực cạnh tranh từ nền tảng giải trí số. Bản thân tôi cũng suy nghĩ hay là mình ngưng để tìm lối khác? Nhưng sau đó tôi đã đề nghị với Ban lãnh đạo Hội Sân khấu TP là tự tôi sẽ bỏ tiền ra để gầy dựng lại và Sân khấu nhỏ 5B sáng đèn từ tháng 4.2018 đến nay.
Trong thời gian sân khấu đóng cửa, tôi vẫn thường xuyên thuê người dọn rác mấy cái máng xối để đừng ngập nước. Tôi phải đi mua từng miếng tôn để lợp mùa mưa; rồi lo cúng Tổ hằng năm. Đến khi sân khấu sáng đèn trở lại sau 3 năm thì tôi đã sơn quét, sửa hệ thống âm thanh, ánh sáng, làm lại hệ thống máy lạnh trên trần sân khấu thì tốn gần 1 tỉ đồng. Đó là chưa kể tiền đổ vào để dựng vở ra mắt công chúng. Tôi lấy giấy tờ nhà đi thế chấp, vay ngân hàng, bởi tôi đâu có tiền trong túi. Tôi đi chiếc xe 10 năm mà chưa đổi, xe hư hoài phải sửa tới sửa lui.
Sân khấu nhỏ 5B từng là đơn vị tiên phong của mô hình xã hội hóa và từ sân khấu 5B mà lực lượng nghệ sĩ tỏa ra thành lập nhiều đơn vị khác. Vậy chị có gặp áp lực và thách thức gì khi duy trì tên tuổi mà 5B từng gầy dựng và đáp ứng được thị hiếu của khán giả hiện nay?
Làm kịch từ tác phẩm văn học kinh điển giờ lại kén người xem. Bây giờ người ta làm kịch theo xu hướng. Thời buổi hiện đại hôm nay, cái gì trên mạng có thì mình tìm cách “bê” xuống, nhưng không được đi sai thẩm mỹ, không được dễ dãi. Đây là định hướng không ai phải dạy tôi mà là tự bản thân tôi ý thức được.
Ngày xưa, tôi “ăn cơm” nhờ thể loại tấu hài, diễn rần rần ở Sài Gòn. Khán giả coi rất đông. Bỗng một ngày, khán giả quay lưng, một phần là do gameshow du nhập nhiều khi xã hội ngày càng đổi mới, nhưng cái chính là một số anh chị nghệ sĩ đã quá dễ dãi với tác phẩm, phong cách diễn của mình, cứ nghĩ diễn là khán giả cười nên đã tự đào thải mình.
Kịch mục của Sân khấu nhỏ 5B hiện đa dạng, phong phú về đề tài, thể thoại như bi kịch, hài kịch, kịch thiếu nhi... Với những tác phẩm hài kịch, dù có pha tiếng cười, nhưng không phải là thể loại “hài nhảm”, câu view tràn lan như trên mạng hiện nay.
Chân dung NSƯT Mỹ Uyên - Ảnh: Đậu Tiến Đạt
Tết Nguyên đán 2021 vừa rồi, nhiều sân khấu và tụ điểm giải trí, trong đó có Sân khấu nhỏ 5B, phải ngừng diễn do ảnh hưởng dịch Covid-19. Bây giờ sân khấu rục rịch trở lại, chị sẽ tìm cách “vượt khó” ra sao?
Thói quen của người Sài Gòn dịp đầu năm là ra rạp xem phim, đến sân khấu xem kịch. Các sân khấu cũng đua nhau tìm kịch bản để diễn từ mùng 1 tết dài đến rằm tháng giêng. Có nơi diễn 3 - 4 suất nhưng riêng Sân khấu nhỏ 5B chỉ diễn 2 suất thôi. Chúng tôi đã chuẩn bị diễn dài trong tết, đùng một cái thì dịch Covid-19 bùng phát lại, các sân khấu và tụ điểm giải trí buộc phải đóng cửa theo công văn của UBND TP.HCM. Chúng tôi phải chia nhau gọi điện “hồi” khán giả, xin lỗi ỉ ôi.
Còn hiện giờ, khi sân khấu rục rịch sáng đèn lại thì lại “đụng” lịch với nghệ sĩ, diễn viên. Nghệ sĩ, diễn viên bận, không thu xếp diễn được thì làm sao bán vé? Nhưng tôi không trách họ.Mà thật sự giữa tình hình dịch Covid-19 diễn biến thời gian qua, làm sao khán giả an tâm đến sân khấu xem được khi còn phải lo chén cơm manh áo? Tôi làm vở Bồ công anh, Chùm hài kịch ngắn, kịch thiếu nhi... thì mọi người bảo tôi liều. Khó khăn cứ chồng chất như thế.
Kỷ niệm chị nhớ mãi khi làm nghề là gì?
Năm 1997, được đóng Con cáo và chùm nho, đối với một nghệ sĩ trẻ như tôi đó là hạnh phúc quá lớn. Bỗng một ngày, có một nữ nghệ sĩ đóng chính trong vở khác đi quay phim điện ảnh2 - 3 tháng trời, ở nhà tôi được đóng thế vai của cô. Rồi như mọi ngày, trợ lý báo lịch diễn, tôi lên ngồi trang điểm, khi quay sang thì thấy cô ấy ngồi kế bên mình, xong tôi lẳng lặng ôm giỏ đi về. Khi về, tôi chạy vòng vòng trong đêm và khóc, cảm giác tủi thân. Mình cũng xinh đẹp, xuất hiện trên ti vi nhiều, từng đóng vai đó rồi mà sao họ lại đối xử như vậy? Tôi nghĩ, hay có lẽ họ xem mình chỉ là nghệ sĩ trẻ? Từ đó, tôi ý thức được một điều là cần phải tôn trọng từ nghệ sĩ, diễn viên trẻ, người đóng vai quần chúng, đến nhân viên hậu đài... Cho nên những bạn nghệ sĩ, diễn viên trẻ có bị tôi “siết chặt” thì cũng là vì tôi muốn các em tốt hơn.
Sân khấu nhỏ 5B mang tính tương tác cao với khán giả - Ảnh: NSCC
Có phải chính từ những trải nghiệm của bản thân chị mà Sân khấu nhỏ 5B luôn tạo điều kiện cho nghệ sĩ, diễn viên trẻ, “hút” họ về?
Thời gian qua, tôi nhận thấy các nghệ sĩ, diễn viên trẻ học từ trường lớp ra diễn rất giỏi. Ở Sân khấu nhỏ 5B, tôi chỉ đạo diễn xuất, nắn nót các bạn như Trần Tuấn Kiệt, Lâm Nguyễn, Khánh Đăng, Thu Cúc, Trà My, Võ Ngọc Tân, Bảo Trung. Trong đó bạn Tuấn Kiệt “hot” trên YouTube, lúc đầu bạn ấy diễn còn non, sau khi được đào tạo thì đài từ sân khấu tốt lên. Tôi cũng có mở lớp để đào tạo diễn xuất, cũng có thu học phí tượng trưng chứ không muốn dạy đại trà.
Tức là chị muốn các nghệ sĩ, diễn viên trẻ mình đào tạo phải có chiều sâu?
Đúng vậy! Tôi cần những bạn trẻ thực sự đam mê và yêu nghề. Có thể bạn nghệ sĩ, diễn viên đó không đẹp nhưng bạn phải có phong cách riêng. Như Tuyền Mập đó, mập nhưng diễn rất duyên. Nếu các bạn ỷ lại, chuyên môn không vững thì một ngày nào đó, các bạn sẽ “ngã” mà không biết.
Khi các bạn trẻ đầu quân về 5B, tôi bảo dù cho các bạn đi đóng phim, quay sitcom hay làm nhiều thứ khác đi nữa, miễn các bạn diễn tốt trên sân khấu ra thì chẳng ngại gì cả.
Có bao giờ chị thấy bực bội khi đào tạo nghệ sĩ, diễn viên trẻ? Chị có nhắn nhủ gì với các bạn trẻ muốn gắn bó với sân khấu kịch?
Có chứ! Tôi có lúc cương, có lúc nhu. Nhiều bạn trẻ bây giờ hay ảo tưởng, cứ nghĩ học ra là trở thành diễn viên, nghệ sĩ ngay. Mình giống như một thuyền trưởng, lèo lái đưa biết bao nhiêu người trên đó thì mình phải chấp nhận đưa mọi người qua bên kia bờ. Bây giờ ai đam mê thì mình giữ, ai không đam mê thì thôi. Mình ở bến và chờ đợi những vị khách lên thuyền của mình. Đối với những người mới, tôi luôn chào đón họ và tạo cho các bạn điều kiện.
Bận bịu như vậy, thời gian đâu chị chăm chút bản thân?
Mọi thứ tuy căng thẳng, nhưng nếu mình ngồi đó mình sầu thảm thì cũng chẳng làm được gì. Vừa rồi trong thời gian nghỉ vì ảnh hưởng dịch Covid-19, tôi ra công viên chạy bộ, chạy xe đạp vòng vòng trong thành phố.
Tôi có nhiều thú vui tự mình tạo ra được và cuộc đời của tôi “giàu” khủng khiếp, đó là những người bạn. Tôi chơi với người trong đủ lĩnh vực như nhà văn, nhà báo, họa sĩ, dân buôn bán, đầu bếp... cho nên tôi không cô đơn.
Nếu tình yêu tới thì chị sẽ đón nhận chứ?
Nếu nó tới thì cảm xúc của mình sẽ không bao giờ cản. Cảm xúc yêu đương cũng thú vị, nó cho mình sống trong sự bay bổng. Nó giống như một liều vitamin giúp cho mình hưng phấn, thì tội gì không yêu? Nếu yêu, tôi rất mở lòng. Tôi không phải kiểu người khó tính, khô khan.
Mỹ Uyên (ảnh dưới - thứ hai từ trái qua,) đóng trong phim Tháng năm rực rỡ (2018) của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng - Ảnh: HKFilm/CJ
Thời gian tới, ngoài việc tập trung cho Sân khấu nhỏ 5B, chị có dự định nhận thêm dự án phim ảnh nào không?
Hiện nay, kịch khó bán vé, tôi vẫn phải bù lỗ và còn trả cả nợ vay ngân hàng nữa, thế nên tôi cũng sẽ tính đến chuyện nhận show. Nhưng tôi cũng phải cân nhắc. Vì tên tuổi của mình nên tôi cũng phải cân nhắc nhận vai hay. Chứ làm phim bây giờ cũng chẳng kiếm được quá nhiều tiền, trừ hết các chi phí thì cát sê cũng chẳng còn bao nhiêu.
Vấn đề là tôi cũng muốn đóng phim nữa. Mỗi năm sắp xếp làm một bộ cũng được, để khán giả không coi kịch thì họ cũng coi ti vi thấy Mỹ Uyên. Năm nay tôi sẽ cố gắng sắp xếp để đóng phim, hiện có 2 - 3 bộ phim đang mời.
Xin cám ơn những chia sẻ của NSƯT Mỹ Uyên!
