Thức dậy, 70% tài xế container thất nghiệp!

Đó là thực trạng xảy ra khi quy định về xử phạt tài xế điều khiển container không có bằng lái FC bắt đầu hiệu lực từ ngày 1.7. Cụ thể, theo Nghị định 34/2010 (về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ), từ ngày 1.7, người điều khiển ô tô đầu kéo kéo sơ mi rơ-moóc (gọi chung là container) buộc phải có bằng lái hạng FC. Nếu vẫn sử dụng các bằng lái hạng C, D, E sẽ bị CSGT xử phạt 2 - 3 triệu đồng, với hình phạt bổ sung là tạm giữ phương tiện và bằng lái từ 10 - 60 ngày.

Hôm qua, dù chỉ mới ngày đầu triển khai quy định trên nhưng hàng loạt doanh nghiệp (DN) đã than trời, nhấp nhổm không yên.

Hoạt động vận tải đình trệ

Ông Đặng Đức Tiệp, Giám đốc Công ty vận tải Đặng Tiến, cho biết không chỉ công ty mà phần lớn hoạt động vận tải hàng hóa bằng container tại TP.HCM đều bị đình trệ trong ngày 1.7.

	Vấn đề là hiện đã ở giai đoạn "nước sôi lửa bỏng", cũng giống như "cháy nhà" thì phải tìm cách "chữa cháy" đã, còn lỗi phải do ai thì tính sau. Nếu không có giải pháp mà cứ cãi nhau, đùn đẩy trách nhiệm thì "cháy hết". Luật sư Thái Văn Chung, Tổng thư ký Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM

Nguyên nhân là do đến thời điểm này, phần lớn tài xế lái container đều chưa kịp chuyển đổi bằng lái theo quy định. Trong khi đó, theo Bộ luật Hình sự, nếu người nào giao xe cho người không đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật điều khiển các phương tiện giao thông đường bộ mà gây tai nạn thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, gần như không DN nào dám mạo hiểm cho tài xế không có bằng FC chạy xe container. Hiện các tài xế của Công ty Đặng Tiến đều ngồi không, dù đại diện các chủ hàng và cảng biển liên tục đề nghị điều xe đến vận chuyển hàng hóa.

Tương tự, Công ty vận tải Kim Lợi Minh đã phải ngưng nhận các đơn hàng vận tải từ cuối tháng 6 vì không có tài xế có bằng FC, đồng nghĩa với DN thiệt hại khoảng 700.000 đồng/xe/ngày.

Luật sư (LS) Thái Văn Chung, Tổng thư ký Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM, cho rằng thiệt hại của DN vận tải chỉ là một phần trong dây chuyền thiệt hại chung. Hiện nay, container là loại phương tiện vận chuyển chủ lực, chiếm tới 80% thị phần hàng XNK cả nước. Do đó, hàng loạt container ngừng chạy sẽ kéo theo ứ đọng hàng hóa tại các cảng và ách tắc hoạt động XNK trên cả nước. Hậu quả dây chuyền đến nền kinh tế chung là khó tránh khỏi, khi mà hàng loạt hợp đồng vận chuyển, XNK hàng hóa bị trễ, bị hủy, từ đó gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng uy tín của DN trên thị trường thế giới...

Không kịp... chạy bằng FC

Việc chuyển đổi bằng lái đình trệ của các tài xế xe container khiến nhiều doanh nghiệp vận tải gặp khó khăn - Ảnh: D.Đ.M

Trên thực tế, việc xử phạt tài xế lái container không có bằng FC đáng lẽ có hiệu lực từ ngày 1.7.2009, nhưng sau đó được Bộ GTVT gia hạn thêm 1 năm để các tài xế có thời gian chuyển đổi bằng lái. Song đến nay, tại TP.HCM vẫn còn hơn 70% tài xế chưa kịp chuyển đổi bằng. Tại sao có sự chậm trễ này?

LS Chung cho rằng, từ tháng 5.2009, Bộ GTVT có Quyết định 977 về phê duyệt đề án tổ chức đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe hạng FC. Trong đó, yêu cầu tài xế phải đủ điều kiện (có bằng lái hạng C, D, E, đủ thâm niên 3 năm và 50.000 km lái xe an toàn) mới được tham gia thi sát hạch chuyển đổi bằng lái. Tuy nhiên, chỉ có một đợt thi sát hạch và thời gian triển khai quá gấp gáp, chỉ trong vòng 1 tháng kể từ ngày quyết định được ban hành. Trên thực tế, khi quyết định về đến Sở GTVT địa phương để triển khai đến các hiệp hội và DN thì chỉ còn 15 ngày, cho nên phần lớn DN không kịp chuẩn bị hoặc không nắm được thông tin để cho tài xế đi thi. Chưa kể, điều kiện tài xế được tham gia sát hạch cũng khắt khe, vừa đòi hỏi phải có  50.000 km lái an toàn vừa yêu cầu phải có 3 năm kinh nghiệm, trong khi một tài xế chỉ cần cầm lái 5 - 6 tháng là đã đạt được con số 50.000 km.

Chưa phạt Tại khu vực phía Bắc, theo quan sát của PV Thanh Niên hôm qua, trên QL5 (Hà Nội - Hải Phòng), các xe đầu kéo vẫn hoạt động bình thường. Việc dừng xe để kiểm tra, xử phạt lái xe không có giấy phép lái xe hạng FC đã không diễn ra. Thiếu tá Nguyễn Chí Thành (Đội CSGT H.Gia Lâm, Hà Nội), người đang làm nhiệm vụ tại một chốt trên QL5 cho hay, không thể tiến hành xử phạt các lái xe chạy xe đầu kéo container vì cho tới sáng ngày 1.7, đội vẫn chưa nhận được bất kỳ hướng dẫn nào về quy định xử phạt từ lãnh đạo cấp trên. Một cán bộ Phòng CSGT - Công an TP Hải Phòng thì giải thích: “Theo quy định, từ 1.7, lực lượng CSGT sẽ triển khai kiểm tra, xử phạt lỗi không có bằng FC với tài xế lái xe container. Tuy nhiên, trước những khó khăn của lực lượng vận tải hàng hóa bằng xe container, chúng tôi đang xin ý kiến cấp trên để có hướng giải quyết phù hợp với tình huống này”. K.Long - Q.Dũng - M.S

Quyết định 977 cũng yêu cầu các tài xế không đủ thâm niên 3 năm và 50.000 km lái xe an toàn phải tham gia học lại lý thuyết và thực hành rồi mới cho thi sát hạch đổi giấy phép. Nhưng trên thực tế, DN khó lòng "ép" tài xế đi học vì các tài xế này đã có bằng C, D, E và đang lái container hằng ngày nên đều đã thành thạo lý thuyết và thực hành. Hiện nay, số lượng tài xế lái container chỉ đáp ứng được 80 - 85% nhu cầu nên nếu DN làm căng thì tài xế đòi bỏ việc, thiếu lại càng thiếu. Chính bởi các quy định quá khắt khe này nên việc chuyển đổi bằng lái đình trệ tới nay.

Liên tục có văn bản "kêu cứu"

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN cho biết, theo thống kê sơ bộ, cả nước có khoảng 60% tài xế lái container chưa có bằng FC, tập trung tại 3 địa phương lớn là TP.HCM, Hải Phòng và Đà Nẵng. Hiện Bộ GTVT đã chỉ đạo Tổng cục Đường bộ VN thành lập đoàn công tác để bắt đầu từ ngày 5.7 làm việc với từng địa phương nhằm tìm giải pháp tháo gỡ.

Tuy nhiên, LS Chung cho rằng, trong vài tháng qua, Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM đã liên tục có văn bản "kêu cứu", song phải đợi đến lúc thiệt hại xảy ra trên thực tế thì các cơ quan chức năng mới bắt đầu tìm cách tháo gỡ. Theo ông Chung, hiện nay các bên đều đổ lỗi cho nhau: DN thờ ơ, kêu khó khăn vì nếu tài xế phải đi học bằng FC thì không có người chạy xe thực hiện hợp đồng vận chuyển đã ký. Tài xế thì kêu quy định chuyển đổi bằng lái hạng FC quá khắt khe. Còn các cơ quan quản lý lại đổ lỗi cho DN và tài xế, rằng Nhà nước đã đầu tư cơ sở vật chất để đào tạo bằng lái rồi mà không chịu đến học...

"Nếu không có giải pháp mà cứ cãi nhau, đùn đẩy trách nhiệm thì "cháy hết". Năm ngoái, khi ngành giao thông bắt đầu hạn chế xe tải nặng qua cầu Tân Thuận (Q.7) đã kéo theo ách tắc hàng hóa nghiêm trọng tại cảng Sài Gòn. Dù việc ách tắc hàng chỉ diễn ra trong vài ngày, song sau đó các đơn vị liên quan phải mất đến vài tháng mới giải tỏa nổi hàng ngàn container bị ứ đọng tại cảng, chưa kể các hậu quả khác", ông Chung nhấn mạnh.

Cần gia hạn để tránh gây xáo trộn Ông Nguyễn Khánh Toàn, Phó tổng thư ký Hiệp hội Vận tải ô tô VN cho biết, hiện tại Hải Phòng có 6.000 xe đầu kéo và 9.000 tài xế lái các xe loại này, nhưng số tài xế chưa có bằng FC chiếm tới 70%. Tuy nhiên, chỉ có 4 trung tâm sát hạch lái xe và cũng chỉ cấp đổi được 1.000 bằng FC cho 1.000 tài xế trong vòng 1 năm. Ông Trần Viết Hòe, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa đường bộ Đà Nẵng, cho rằng mọi quy định, chính sách phải nhằm mục đích tạo điều kiện cho DN phát triển chứ không nên trở thành rào cản của nền kinh tế. Nếu Bộ GTVT muốn kiểm tra tay nghề của các tài xế container thì cứ "mở cửa" cho tất cả tài xế được quyền tham gia sát hạch, chứ không cần giới hạn "đầu vào" bằng các quy định khắt khe. Theo ông Hòe, quan trọng là siết chặt "đầu ra": nếu sát hạch thành công thì cấp bằng FC, còn không đạt thì yêu cầu tài xế học lại lý thuyết và thực hành. Trước mắt, cần gia hạn thời gian xử phạt tài xế container không có bằng FC tới cuối năm nay để chờ cơ bản hoàn thành việc chuyển đổi bằng lái, tránh gây xáo trộn hoạt động XNK cả nước.

N.Tuấn Đạt