Khi mạ đưa các cháu con chị tôi sang Đức thì Tường Nhi, con gái tôi, mới gần ba tuổi. Lần đầu tiên gặp ngoại, Tường Nhi không thấy lạ, vì em đã được nghe mẹ kể từ khi biết nói.
Về đến nhà, chưa kịp quây quần, Tường Nhi mách ngay: Mami, bà ngoại có răng đen! Tôi bật cười. Điểm này quả nhiên tôi quên khuấy không kể với con. Tường Nhi ngắm nhìn ngoại, khuôn mặt trái xoan, da trắng mịn, mũi cao thẳng, đầu tóc búi, mướt óng, quí phái, nụ cười đen nhánh, lạ lẫm, khác với những cô giáo của em, hay những bà hàng xóm.
Mà hình như cái răng đen làm cho gương mặt bà có chiều sâu…đầy bí mật, như kho tàng cổ tích chưa được kể. Không ngần ngừ lâu, em đồng ý với mẹ, gật gật: Bà ngoại đẹp!, bà ngoại KHÁC, không tóc vàng, răng trắng... Bà ngoại hao hao mẹ, lại ôm em thật mềm vì nhiều bụng hơn mẹ, bà cười với em thật ấm áp.
Bà ngoại với bé Tường Nhi rất tâm đầu ý hợp, quấn quýt với nhau. Em bảo da thịt ngoại thơm mỗi khi lăn vào lòng ngoại nằm gọn thỏn. Nhìn con như thế, tôi cũng muốn lăn vào lòng mạ. Bỗng nghe niềm hạnh phúc được gần mạ rờn trên da ấm áp, nghe như có vị ngọt đã thiếu từ lâu lại thấm giọng trong giây phút ấy, cảm giác xa cách gần 20 năm như được xoá mờ.
Thế rồi từ hôm ấy căn nhà của tôi được Việt hoá một cách như nhiên. Nơi đâu có chân mạ bước tới, ở nơi thành phố cả Đức lẫn Bayern cộng lại thành một thứ Đức đặc quánh cũng không chen vào được. Ở đường Mai hay Sauerbruch hay Frauendorfer, mạ đều biến cái nhà nơi xa lạ ấy là nhà mình như chuyện hiển nhiên.
Hôm đầu tiên, vừa xuống xe, là mạ vào bếp, coi gạo cơm mắm muối có chi. Tuồng như bước qua một bước từ Huế là đã đến Đức, từa tựa nhà trong đi ra nhà ngoài, bếp bên nớ với bên ni. Mọi thứ trong nhà, chỉ hai bà cháu tay trong tay là mạ đã biết thảy tần tật. Tự nhiên và hiển nhiên, chuyện nhà cửa cũng như chuyện răng đen (mà có người đã đi cạo cho trắng trước khi đi Tây), mạ cười vẫn nụ cười thẳng thắn. Áo dài mạ mặc vẫn dong dảy, mượt mà, quí phái, không Tây chẳng Tàu, Ta là Ta thôi.
Từ ngày mạ qua đây, cái cảm giác tạm bợ, tha hương hầu như không còn lay lắt trong tôi. Mặc dù đã có gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đông đủ, cảm giác lang thang vô định vẫn giày vò không dứt. Bây giờ mỗi lần đi về đã nghe tiếng mạ trong bếp, lách cách nồi niêu, tự nhiên có một chút yên vui hửng lòng.
Không để hở một phút là người vô dụng, dù ở nơi đâu, mẹ trông cái này, sắp cái nọ. Ngày rằm mùng một đã nghe tiếng chuông mõ đều hơn. Mõ thì hai bà cháu mỗi người một chiếc (ngoại cho em cái mõ nhỏ xíu bằng nắm tay), tràng hạt cũng hai. Tiếng tụng kinh niệm Phật vang lên trong nhà, vừa già vừa trẻ, vừa thành kính vừa ngộ nghĩnh, thật vui và đầy phước báu.
Bỗng một hôm, trước khi ngủ, Tường Nhi mách mẹ: Mami ơi, bà ngoại lâu lâu thở như ri nì... Em bắt chước ngoại thở phào một cái - cái thở dài thật sâu của mạ từ khi là goá phụ, trong nỗi lo chống chọi một mình. Ngoại nhớ cậu và mấy đứa Nil Bi Ti, mami nờ, ngoại ái ngại lo ở nhà không biết ra răng!
Tôi hiểu bầu tâm sự của mạ. Lúc ấy đầu tháng hai dương lịch. Bên nhà là cuối năm âm lịch, tết Việt Nam sắp cận kề, mà mạ thì ở phương xa. Mạ sang Đức là vì thương chị tôi đã quá cố, nguyện đem các cháu đi để có cơ hội học hành tử tế, chứ thật tình mạ chẳng muốn rời xa quê nhà.
Tháng hai trời Muenchen tuyết rơi. Ngồi trong nhà nhìn ra, không đi đâu được vì tuyết phủ. Mạ hay bảo giống như lụt ở Huế mình, bó chân bó cẳng. Nhưng cơn lạnh vẫn không làm ngưng hơi nóng của nỗi nhớ trong lòng người vừa xa xứ, và cả về sau, như dòng máu bản năng của cá hồi tìm về nguồn cội sủi tăm theo mốc thời gian.
Ở nơi con người ấy, vừa thương bên ni mà nhớ bên nớ, ngổn ngang trăm mối, làm sao không có những tiếng thở dài? Mạ tính nhẩm một mình: Hai mươi làm tốt, hăm mốt xâu tai, hăm hai đeo bông, hăm ba đưa về… rồi bỗng quay sang nhìn tôi, nói to: gần đến tết mình rồi đó!
Mọi năm sau mạ vẫn thế: Tháng ni là tháng chạp, phải đi chạp mộ ông mệ con nờ. Con viết thư và gởi tiền về để sửa sang mộ chí, sơn nhà sơn cửa, sắm hương hoa quả phẩm, mứt bánh ngày tết, cúng chùa, quà cáp nội ngoại, cả lễ đưa ông Táo và cúng đêm giao thừa cho kịp... Trong đôi mắt của mạ đầy ắp cảnh tết quê hương, những con đường, những cảnh nhà, bà con láng giềng, chợ tết, hoa, đèn, bánh pháo, hương mứt ngào vang khắp sân nhà…
|
|
Tôi hiểu ánh mắt ấy, thương cảm vô cùng. Tôi như nhìn thấy được đôi mắt của chính mình trong cùng tâm trạng nhớ nhà, nhớ tết những năm đầu đi du học. Chiều ba mươi đứng đợi xe buýt một mình trên ngọn đồi trơ trọi, chân trời xám ngắt với hàng cây khô trơ xương, gió thổi lạnh đến tê hồn ở một thành phố xa xăm, nay nhớ lại vẫn còn rùng mình.
Bữa ni lo sửa soạn bên ni mà ăn Tết! Lo bên tê rồi nghĩ đến bên ni, đó là mạ! Hình như trong suốt đời người mẹ, hiện tại là một không gian xoay tròn để chòng chành nước đầy mọi nơi, không vơi bên nào.
Ô. Ăn tết! Ăn tết ra răng ngoại hè? Ăn cái chi rứa ngoại! Mami ơi, mình ăn tết với ngoại đi! Chỉ mỗi Tường Nhi là hồn nhiên, vô tư.
Dĩ nhiên gia đình tôi đã ăn tết Việt mỗi năm. Tôi đã viết một lần ở đâu đó: Mỗi khi xuân về tết đến, người xa quê nào cũng ráng “ăn một cái tết” cho ra hồn ngay trên mảnh đất tha phương mà mình đang sống, dù ở nơi hẻo lánh hay nơi chốn phồn hoa tấp nập… dù một mình hay với bạn bè đồng hương, lắm khi đầy đủ lễ nghi rình rang còn hơn ở quê nhà, cũng chợ hoa, cũng thiệp chúc tết tưng bừng, cũng hội chợ ngày xuân, có khi cả bài chòi, bài tới, bầu cua cá cọp…
Ấy vậy mà vẫn chưa phải tết! Có lẽ vì thiếu mạ chăng?
Mami năm ni ăn tết! Tường Nhi nhắc. Và mạ cũng đồng tình: Năm ni nấu bánh chưng bánh tét! Con lo mua nếp, mua đậu, thịt heo, tìm lá chuối, lá dừa… Nghe mạ nói như một bài toán khó. Nếp, đậu, thịt thì dễ, chớ lá chuối, lá dừa thì e khan. Chúng tôi thường gói bánh bằng giấy bạc. Dĩ nhiên là phiên bản nửa vời, lột cái bánh ra thấy trắng bóc, không có màu xanh ngọc của lá, trông thật vô duyên. Dạo ấy lá chuối tìm đâu ra ở Muenchen? Tôi phải nhờ bạn bè đặt mua ở siêu thị châu Á bên Paris, một tuần sau mới có, cũng sát ngày đưa ông Táo bên Huế mình. Và chúng tôi chuẩn bị ăn tết thiệt là tết!
Như thường lệ, mỗi lần có chuyện gì mới sắp xảy ra, tôi đều chuẩn bị tâm lý cho con bằng kể chuyện. Liền mấy đêm Tường Nhi được nghe kể sự tích bánh chưng bánh dầy của Lang Liêu dâng vua Hùng. Để rồi có cái ngày gói bánh tết, và Tường Nhi mừng rơn vì được ngoại cho ngồi phụ việc đưa lá và dây buộc bánh. Chưa bao giờ Tường Nhi được tham gia hàng giờ mà không biết mệt với sự chăm chút quan sát từng cử chỉ của bà ngoại. Em nhận xét: Ngoại gói bánh tét tròn hơn mami, còn mami gói bánh chưng vuông như ngoại gói! Những giờ phút ấy đã ăn sâu vào trí nhớ của đứa bé, không bao giờ mờ phai.
Nhưng chuyện nấu bánh không phải trơn lu như bên mình. Chúng tôi phải tìm củi và nơi bắc bếp. Vì mạ không muốn nấu bếp điện, kêu tốn! Thế là một cái bếp tạm thời được dựng lên ngoài hiên nhà với mấy viên gạch và củi khô, một thùng lớn chứa hai mươi cái bánh đặt lên. Khi củi đã bắt đầu đều lửa thì ông hàng xóm chạy qua bấm chuông hỏi nhà bị cháy hay sao mà lửa khói hừng hực? Chúng tôi trấn an và giải thích là đang nấu bánh ăn tết năm mới. Ông hàng xóm lắc đầu xí xoá…
Cả đêm không ngủ với nồi bánh, mẹ tôi cười xoà vì gương mặt hớt hơ hớt hãi của mấy ông Tây.
Năm ấy Tường Nhi được ăn một cái tết bà ngoại sung sướng nhất trong tuổi thơ. Sáng sớm em được mặc áo mới, vòng tay chúc tết bà ngoại và được bà ngoại cùng mọi người lì xì. Bàn thờ Phật và tổ tiên ấm cúng với đèn nến và hương trầm. Tường Nhi qùy bên bà ngoại trong lúc ngoại khấn vái.
Năm ấy chỉ thiếu một cành mai ở cố viên nhưng tuyết lạnh không còn làm tê cóng tâm hồn. Lần đầu tiên tôi được ăn một cái tết ở nhà, như thể được sà vào lòng mạ cùng với con và cháu, vào trong tấm lòng như nhiên bao trọn bến bờ vô tận ấy. Đến nỗi về sau, một lần về ăn tết ở quê mình, cái tết thiệt sự ở nhà, bất chợt tôi nhận ra mình lại nhớ chi lạ ngày tết với không khí đầm ấm của bếp lửa giao thừa ở nhà bên ấy!
Theo Tiền Phong
Bình luận (0)