3 tháng hè, bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 6 âm lịch. Nếu tính theo dương lịch thì ngày lập hạ là 5.5 cho đến ngày lập thu 7.8. Mùa hè thường bao gồm 6 tiết khí: lập hạ, tiểu mãn, mang chủng, hạ chí, tiểu thử và đại thử. Đây là mùa dương khí vượng nhất trong năm, thời tiết nóng bức và ẩm thấp. Quá trình trao đổi chất trong cơ thể con người diễn ra mạnh mẽ, dương khí phát ra ngoài, âm khí tiềm phục ở trong. Các lỗ chân lông giãn rộng, mồ hôi tiết ra nhiều để điều hòa thân nhiệt nhưng cũng vì thế mà tà khí dễ xâm nhập vào trong. Hệ thống mao mạch ngoại vi cũng giãn ra, khí huyết lưu thông nhanh và mạnh hơn. Công năng của tỳ vị có xu hướng suy giảm vì nóng bức uống nhiều làm cho dịch vị bị pha loãng, quá trình tiêu hóa và hấp thu thức ăn dễ bị rối loạn.
 |
Trong quãng thời gian này khí nóng quá thịnh, rất dễ xuất hiện các bệnh do thử nhiệt gây ra. Đặc điểm của loại bệnh này là phát nhiệt tương đối nặng, miệng khát, tâm phiền, nhiều mồ hôi, thân thể sa sút, mệt mỏi, miệng khô muốn uống đồ lạnh, ngực oi bức, trướng, ác tâm dục thổ (khó chịu buồn nôn)... Khí hậu mùa hè là trào thấp, nếu mọi người thường xuyên ngâm mình trong nước lạnh hoặc vào những nơi ẩm ướt, hoặc sau khi ra mồ hôi không kịp thời thay quần áo thì rất dễ dẫn đến mắc bệnh thấp. Đặc điểm của loại bệnh này là: thân cảm trầm trọng, tứ chi đau mỏi, đầu căng bụng trướng, đại tiện ít, một số người dễ bị nhiễm phải bệnh thấp chẩn, mụn nhọt lở loét. Mùa hè lại có quan hệ mật thiết với tâm và tỳ, thường xuất hiện tâm hỏa thượng viêm như viêm lưỡi; và thường xuất hiện những bệnh tật về hệ thống tiêu hóa...
Đông y cho rằng, khí thử thấp (nóng ẩm) của mùa hè làm cho cơ thể bị thương tân (tổn thương tuyến nước bọt) hao khí; thử với thấp tà cùng phối hợp gây bệnh, làm cho bệnh tà rất khó khu trừ, ảnh hưởng đến cơ thể, do vậy phương pháp trị liệu đa phần là lấy thanh nhiệt, giải thử trừ thấp, có thể dùng các đồ ăn, thức uống có tác dụng thanh giải thử nhiệt như dưa hấu, canh đậu xanh, hà diệp, ngân hoa, hoắc hương, mai chua...
|
|
Mùa hè thử nhiệt thấp thịnh, cơ thể người ta ưa mát, mọi người thường thấy miệng khát, nhiều mồ hôi, không muốn ăn cơm, mệt nhọc, nên chọn những thức ăn có thể thanh tâm hỏa, trừ thấp. Điều dưỡng hợp lý theo mùa chẳng những hạn chế sự xuất hiện bệnh tật của mùa đó mà còn tạo cơ sở tốt cho mùa sau. Mùa hè, mọi người nên chú ý nghỉ ngơi, hạn chế lao lực quá độ, không nên phơi nắng quá nhiều đề phòng trúng (say) nắng. Sau khi ra mồ hôi nên thay quần áo, không nên quá ham mát lạnh, không ăn uống nhiều các đồ ướp lạnh còn sống, không nên dùng quá nhiều đồ cay nóng; ẩm thực nên thanh đạm, dễ tiêu hóa, dùng điều độ rau quả tươi.
Đông y còn có một quan điểm hết sức độc đáo, đó là “xuân hạ dưỡng dương”. Mùa hè nóng nực tuy phải dùng nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng thanh nhiệt giải thử nhưng vẫn cần lấy ôn ấm làm chính để trợ giúp khí dương. Bởi vì các nhà dưỡng sinh Đông y cho rằng mùa hè tuy dương khí vượng thịnh bên ngoài nhưng khí âm lại tiềm ẩn bên trong cơ thể, vậy nên “trời tuy nóng chớ tham mát”. Nếu không biết giữ gìn dương khí trong mùa hè thì mùa đông sẽ mắc nhiều bệnh tật.
Lương y Quốc Trung
>> Sắp có vắc xin phòng bệnh viêm màng não B
>> Ăn cá giúp giảm nguy cơ ung thư trực tràng
>> Bệnh tiểu đường làm teo não
>> Bệnh lạ có thể do nhiễm độc thực phẩm
Bình luận (0)