Những mùa trăng

Hầu như suốt tuổi thơ, tôi chỉ biết tết trông trăng mà không mấy khi được hưởng hương vị ngọt ngào của nó. Cũng dễ hiểu, bởi ở nông thôn, nhà nghèo, bố mẹ làm ruộng, thời thơ ấu lại trúng vào đận nghèo đói, chiến tranh kéo dài, miếng cơm độn khoai chả đủ, nói gì đến bánh trung thu.

Trong ký ức lưu đến giờ, tôi vẫn nhớ Trung thu là tết trông trăng của lũ trẻ. Ngày ấy chỉ trẻ con mới khao khát chờ đón rằm tháng tám, chứ người lớn mải lo làm ăn cày cấy, hơi đâu mà thu với đông. Bánh trung thu, như đã nói, trải bao mùa trăng tháng tám nhưng tôi có biết hình dạng nó thế nào. Mãi sau, đến hơn 10 tuổi, khi nhà đã vào hợp tác xã, tối rằm tháng tám xa xôi năm nào, mới được cùng bọn trẻ con đến sân nhà ông đội trưởng sản xuất lĩnh bánh trung thu. Đó là cái bánh nướng, nhân thịt, bột, mứt bí, lạp xường… hình vuông, màu vàng xém, to cỡ lòng bàn tay. Chỉ cho bọn thiếu nhi thôi. Hương vị của chiếc bánh trung thu ấy cứ theo mãi, chắc cũng chả phải vì nó ngon mà vì lần đầu tiên được biết thế nào là bánh trung thu.

Trung thu nông thôn gắn với trăng. Tháng tám miền Bắc trời hay mưa. Rằm năm nào trăng sáng thì vui, còn tổ chức trống ếch rước đèn chỗ này chỗ khác. Gặp phải rằm mưa hoặc trời nhiều mây, Trung thu buồn thỉu buồn thiu. Đèn trung thu tự làm lấy là chính. Tre pheo sẵn, nhưng giấy bóng kính đỏ hồng xanh vàng phải lên phố huyện mua, mà hiếm lắm. Đứa nào khéo tay thì làm đèn kéo quân, đèn lồng, còn vụng về chỉ ra được hình ngôi sao 5 cánh hoặc con cá cụt vây. Kiếm dây thép cuộn thành lò xo gắn vào giữa để nhét ngọn nến. Nhưng có thứ nến khác không phải bằng sáp ong mà rất tuyệt, đó là nhân hạt bòng hạt bưởi. Ngay từ tháng 7 ta, nếu ăn bòng bưởi phải giữ lại hạt, bóc vỏ ra, xỏ vào que tre thật thẳng, xếp khít nhau, đem phơi nắng thật khô. Đêm rằm, lôi những ngọn đuốc ngọn đèn nhỏ xíu xinh xinh bằng hạt bưởi ra đốt thật thú vị. Hạt khô nhưng có tinh dầu, cháy đượm, sáng, nổ lách tách, tỏa mùi thơm dễ chịu, và đặc biệt ra gió chẳng mấy khi tắt.

Lớn lên, học hành rồi xa quê, những mùa trăng chỉ còn là hình ảnh nhạt nhòa giữa cuộc mưu sinh đầy vất vả. Sau lập gia đình, có con mới lại nghĩ đến tết trông trăng. Tụi trẻ ở thành phố có dạo chỉ quan tâm đến bánh, vì chúng thèm, nhưng khi no đủ rồi chỉ thích đi chơi. Mà cũng chả rước đèn đuốc gì, toàn kéo nhau xem kịch xem phim, hết thì về. Cũng chả trách chúng được bởi ở thành phố thiếu hẳn thứ quan trọng nhất: ông trăng. Trăng thành phố chịu lép dưới ánh điện nên vô vị lắm. Cứ mờ mờ nhàn nhạt, dường có dường không.

Nguyễn Thông