Hạn hán giữa mùa mưa

Mực nước trên Sông Tranh hiện đang cạn kiệt - Ảnh: Hoàng Sơn

Khô hạn lịch sử

Lịch sử khô hạn, thiếu mưa trầm trọng tại Quảng Nam lặp lại đúng 30 năm. Theo báo cáo của Chi cục Thủy lợi (CCTL) tỉnh Quảng Nam, hiện tình hình thủy lợi hết sức khó khăn, nguy cơ ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng cho sản xuất nông nghiệp. Tính từ tháng 9 đến nay, trên địa bàn tỉnh chưa xuất hiện bão, lũ, lượng mưa rất thấp. Theo thống kê của 13 trạm khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh, tổng lượng mưa từ tháng 9 đến hết tháng 11 chỉ xấp xỉ 60%-70% lượng mưa trung bình nhiều năm. Đây là năm có thời tiết cực đoan và đặc biệt bất thường, sau 30 năm mới lặp lại.

Mọi năm, đến thời điểm này, các hồ chứa nước trên địa bàn đều được tích đầy. Nhưng năm nay, đến cuối tháng 11 mới có 20 hồ/73 hồ trữ đầy nước. Riêng hồ Phú Ninh có mực nước là 28,5m, thấp hơn mực nước dâng bình thường là 3,5m, thiếu hụt khoảng 100 triệu m3. Các hồ thủy điện thì đều ở mực nước rất thấp, cao hơn mực nước chết vài mét. Hồ A Vương cao hơn mực nước chết 10m, Đăk Mi 4 cao hơn mực nước chết hơn 8m, Sông Tranh 2 bằng mực nước chết... Các hồ thủy điện hoàn toàn mất khả năng xả nước điều tiết, bổ sung dòng chảy trên hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn ngay từ đầu năm 2013.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Chi cục trưởng CCTL Quảng Nam nhận định, đến cuối tháng 12 sẽ có nhiều hồ chứa thủy lợi, thủy điện không tích trữ đầy hồ, dẫn đến nguồn nước bị thiếu hụt nghiêm trọng, không đáp ứng yêu cầu sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Hiện sông Vu Gia-Thu Bồn mực nước đang ở mức rất thấp. Mực nước tại Giao Thủy sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp dẫn đến nguy cơ nước mặn sẽ xâm nhập sâu vào cửa sông Thu Bồn, sông Vĩnh Điện ở thời điểm gieo sạ lúa đông xuân.

Vụ lúa đông xuân có nguy cơ gặp khó - Ảnh: Hoàng Sơn

Phát động toàn dân tiết kiệm nước

Sở NN-PTNT đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam hỗ trợ 1 tỷ đồng để mua 20 tấn giống lúa cho các vùng bị nhiễm mặn và 50 tấn giống lúa cho các vùng bị khô hạn. Yêu cầu các địa phương khẩn trương rà soát, xem xét việc chuyển đổi cây trồng cạn thay cho sản xuất lúa đối với những  nơi có nguồn nước có nguy cơ cạn kiệt sớm.

Ông Nguyễn Đình Hải, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Quảng Nam cho biết, đơn vị quản lý 17 hồ chứa, nhưng đến hiện tại chỉ có 7 hồ đầy, số hồ còn lại chỉ tích được khoảng 42-67% dung tích hồ. “Mặn đã xuất hiện tại trạm bơm Tứ Câu (tại H.Điện Bàn). Trong lịch sử quan trắc, chưa bao giờ nước mặn xuất hiện tại trạm này khi chưa vào vụ đông xuân. Chỉ còn 2 tuần nữa là đổ ải, xuống giống nhưng các vùng trồng lúa đã khô kiệt. Chúng tôi đang lên phương án sạ giống lúa ngắn ngày để chống hạn và chịu được mặn”, ông Hải nói.

Trước tình hình này, Sở NN-PTNT Quảng Nam đã đề nghị UBND tỉnh ban hành chỉ thị chống hạn, chỉ đạo các địa phương lập và triển khai phương án phòng, chống hạn, chống nhiễm mặn. Theo Sở NN-PTNT, Quảng Nam cần phải phát động toàn dân hết sức tiết kiệm nước trong sinh hoạt, sản xuất; đề nghị các nhà máy thủy điện bậc thang trên hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn thống nhất lịch điều tiết xả nước phát điện phù hợp với yêu cầu sử dụng nước ở hạ du. Các công trình thủy lợi phải tưới tiết kiệm như: tưới phiên, tưới lứa, tưới nhỏ giọt ngay từ đầu vụ; quản lý chặt chẽ các hồ chứa, cân đối nguồn nước hiện có trong hồ để xem xét bố trí diện tích cây trồng phù hợp.

Đặc biệt, những nơi có nguy cơ cao bị nhiễm mặn ở các huyện, thành phố: Điện Bàn, Duy Xuyên, Hội An, Tam Kỳ tăng cường công tác quan trắc mặn trước khi bắt đầu sản xuất, thực hiện gieo sạ các loại giống lúa chịu mặn nhằm tránh thiệt hại cho nông dân khi nước mặn duy trì dài ngày.

Hoàng Sơn