Israel là một đất nước có tỷ lệ công ty khởi nghiệp được thành lập trên dân số cao nhất so với các quốc gia khác. Trung bình có 1 công ty khởi nghiệp/2.000 dân.
|
|
Năm 2013, có 5.000 công ty khởi nghiệp ở Israel và riêng quý 3, đã có 600 triệu USD được đầu tư. Cũng trong năm 2013, doanh số các công ty khởi nghiệp qua giai đoạn đầu tiên (thường là từ 5 - 7 năm) và được đưa lên sàn chứng khoán hay bán đi đạt đến 7 tỉ USD.
Trung tâm khởi nghiệp quốc gia Israel cho biết: 3 yếu tố trực tiếp dẫn đến khởi nghiệp thành công là chính sách của chính phủ, sự năng động của công dân (trong đó có dân nhập cư) và sự đóng góp của môi trường quân đội. Nhưng theo tôi, yếu tố đóng góp sâu sắc, căn cơ nhất chính là do nền giáo dục, do quá trình tạo dựng “gien cơ bản” cho tinh thần khởi nghiệp trong mỗi công dân nước này.
Tạo dựng “gien cơ bản” cho “bản năng khởi nghiệp” của công dân
Có thể thử tóm lược như sau: Tuổi sơ sinh, Israel cho rằng, ý chí khởi nghiệp, sáng tạo hình thành ngay từ lúc này. Trẻ con được khuyến khích sống với thiên nhiên, vui chơi ngoài trời, phát triển tính tò mò, tìm hiểu mọi thứ trong thiên nhiên và cuộc sống. Ở trường mẫu giáo, bé được tập làm quen với việc kết bạn, tạo các mối quan hệ. Tuổi thiếu nhi, học cách sống tự lập, chịu trách nhiệm với bản thân, với việc mình muốn làm. Học cách chấp nhận rủi ro, thất bại. Tuổi thiếu niên, xây dựng tình đồng đội, bạn bè; học cách hành động nhanh, táo bạo; chiếm lĩnh mục tiêu, đương đầu khó khăn, nguy hiểm. Tuổi 17 - 18, hiểu và thực hành sứ mệnh với tồn vong của đất nước và dân tộc bên cạnh trách nhiệm với gia đình. Vào quân đội từ 18 tuổi, là học thực hành trách nhiệm với tổ quốc, hiểu sâu một điều, người Israel kính trọng những người làm nhiều hơn trách nhiệm mà họ được giao.
Gammado là một công ty nổi tiếng ở Tel Aviv chuyên cung cấp dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp bằng cách mang những tài năng công nghệ lại ngồi chung với nhau, kết nối các nguồn lực công nghệ cung cấp cho các công ty khởi nghiệp.
Gammado giúp các công ty khởi nghiệp tìm được đúng người nó cần và đồng hành cho đến lúc nó thành công. Việc giúp đỡ của Gammado chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ 6 - 9 tháng): Định hình thị trường, đánh giá dung lượng thị trường, đưa chuyên gia đến hỗ trợ các nhân sự nòng cốt ban đầu. Giai đoạn 2: Tạo nhóm làm việc hiệu quả nhất. Giai đoạn 3: Xây dựng mô hình kinh doanh, tìm vốn.
|
||||||||||||||||
Kinh nghiệm thành công của 5 công ty khởi nghiệp
Trong số gần 20 công ty khởi nghiệp mà chúng tôi đến thăm, xin giới thiệu 5 công ty với những mô hình kinh doanh khác nhau.
Billguard, như cái tên, là công ty cung cấp phần mềm tính toán, giúp người tiêu dùng tìm ra những khoản chi phí bị tính “oan” trong hóa đơn tính tiền của các thẻ tín dụng. Thường, trước tầng tầng lớp lớp những dãy số liệu, chúng ta lười hay không đủ “chuyên sâu” để phát hiện ra những khoản chi phí lặp lại, cố tình ăn gian còn gọi là những “giao dịch xám”. Billguard giúp “gắp” ra những khoản sai, bất hợp lý đó, giảm chi phí cho bạn. Chi phí trả cho Billguard rất thấp, cả năm chỉ có 80 USD cho những ai dùng từ hơn 3 tới 10 thẻ tín dụng và nếu dùng ít hơn 3 thẻ thì được miễn phí.
Tổng giám đốc Tomer Dvir của Công ty Soluto cho biết: Những người yêu kỹ thuật máy tính rất thích được giúp đỡ những người “sợ” kỹ thuật như các ông bà nội ngoại, các ông bố bà mẹ, các cháu bé, những người phải sử dụng máy tính mà không có đủ kỹ năng, không nắm các kỹ thuật điều khiển máy tính, thậm chí sợ các thao tác phức tạp của máy tính. Phần mềm của Soluto sẽ trợ giúp tùy yêu cầu, làm cho việc sử dụng máy tính trở nên nhẹ nhõm, vui tươi hơn.
Elevator thì khởi nghiệp bằng cung cấp dịch vụ giải đáp các nhu cầu thiết yếu cho chính các công ty khởi nghiệp: tìm vốn, tiếp cận trường thế giới, học cách quản trị công ty từ các tập đoàn lớn thế giới… Khi chúng tôi đến thăm, Elevator đang có lớp huấn luyện cho các công ty khởi nghiệp, chừng 3 tháng, xong đưa họ đi New York để tiếp cận với các nhà đầu tư lớn. Elevator cũng tạo dựng các mối quan hệ quốc tế cho các công ty khởi nghiệp Israel, từ khách hàng đến nhà đầu tư.
Công ty SpaceIL lại khởi nghiệp theo một kiểu khác: Đáp ứng và thúc đẩy niềm đam mê khoa học của giới trẻ với slogan “Nghĩ lớn, nghĩ xa”, đặt mục tiêu làm một con tàu vũ trụ không người lái và đưa lên mặt trăng. SpaceIL giật giải nhất cuộc thi sáng tạo của Google năm ngoái với dự án này. Các nhà khoa học hợp cùng các nhà kinh doanh, một bên có kiến thức, một phía thì biết kiếm tiền, hiện đã có 20 kỹ sư và 500 tình nguyện viên khắp thế giới. Tổng thống Israel Simon Peres tuyên bố ủng hộ dự án, ông muốn SpaceIL tạo làn sóng say mê công nghiệp vũ trụ trong giới trẻ Do Thái.
Morflora lại là một công ty khởi nghiệp bằng công nghệ sinh học trong nông nghiệp, họ thay đổi giống cây trồng theo cách dùng vi rút thực vật mang gien vào bên trong hạt giống, mang lại những tính năng mà người nông dân mong đợi như giống cây mạnh, kháng sâu bệnh, năng suất tốt hơn... mà không thay đổi bộ gien cơ bản và chỉ ảnh hưởng một đời hạt giống.
Vài gợi ý cho câu chuyện khởi nghiệp ở Việt Nam
Những ý tưởng xuất phát của các công ty khởi nghiệp trên có vẻ đơn giản, nhưng cần hiểu, những bạn trẻ khởi nghiệp đây từng là giám đốc nghiên cứu, xử lý rủi ro hay tài chính… của các ngân hàng, quỹ đầu tư hay công ty lớn ở Mỹ. Xem xét cách họ rủ nhau làm công ty khởi nghiệp, đội ngũ quản trị thường có đủ 3 thành phần: một chuyên gia kỹ thuật hay chuyên ngành, một người giỏi quản trị kinh doanh và một người nắm giữ, phát triển các mối quan hệ.
Qua khảo sát các trường hợp khởi nghiệp, chúng ta thấy: Việc tạo tinh thần khởi nghiệp cho công dân là một công việc lâu dài, đồng bộ, và cần được thúc đẩy, vận hành đúng quy luật kinh tế thị trường, tuyệt nhiên không thể làm theo kiểu hành chính, hay theo kiểu cảm hứng phong trào; không thể bao cấp, “ôm úm” hay áp đặt.
Gien khởi nghiệp được tạo rất sớm và lớn dần lên trong cái nôi êm ấm chính là một xã hội thân thiện với khởi nghiệp. Thực tế ở Israel và các nước phát triển, nhiều người, dù không phải tỉ phú vẫn sẵn sàng bỏ tiền ủng hộ khởi nghiệp, coi như đó là đóng góp cho phát triển kinh tế, cho tương lai chính mình. Xã hội thì luôn có sẵn đội ngũ chuyên gia nhiệt tình, hết lòng giúp đỡ khởi nghiệp. Chính phủ có chính sách rõ ràng ủng hộ khởi nghiệp: Đầu tư đồng hành, tạo môi trường liên kết, có những chương trình khuyến khích khởi nghiệp trong trường học, trong các định chế xã hội. Các doanh nghiệp lớn, đã thành danh, luôn tìm cách kết nối, khuyến khích, sử dụng dịch vụ của các công ty khởi nghiệp.
Không thể máy móc áp dụng hai yếu tố ý chí khởi nghiệp và tinh thần sẵn sàng chấp nhận rủi ro vì hai yếu tố này chỉ phát triển tốt trên cái nền cá nhân được chuẩn bị tốt; chính sách nhà nước, quan điểm chung của xã hội và lực lượng doanh nghiệp nòng cốt đủ mạnh cho khởi nghiệp.
|
“Thiên hạ làm được thì tôi làm được”? Hiện nay, ở Việt Nam, nhiều người thấy “thiên hạ làm được thì tôi làm được” mà không nghiên cứu kỹ thị trường, không học hỏi chuyên môn và cả kỹ năng quản trị nên khi khởi nghiệp đã sớm... sập tiệm. Nghiên cứu sâu, hiểu có hệ thống về kinh nghiệm của Israel trong xây dựng quốc gia và doanh nghiệp khởi nghiệp là điều không dễ dàng, nhất là nếu ta bị thói quen “mì ăn liền” và chạy theo thành tích che mờ hết tư duy logic khoa học. |
Kim Hạnh
Bình luận