Phố độc lạ ở TP.HCM: Trầu cau Chợ Lớn 'kết nghĩa trăm năm' đường Lê Quang Sung

Dọc theo đường Lê Quang Sung, chúng tôi bị cuốn hút bởi các cửa hàng chuyên dịch vụ trầu cau, cưới hỏi, giỗ chạp, lễ hội… đã tạo nên một sắc đỏ tươi tắn, không khí truyền thống sôi động giữa phố thị hiện đại.

Ở đây, các “nghệ nhân” còn khéo léo têm thành những hình thù cầu kỳ như cánh phượng, rồng, đôi uyên ương… tạo nên những sản phẩm mang ý nghĩa của sự gắn kết bền chặt, hạnh phúc.

Gánh trầu cau nuôi cả gia đình

Đến phố cưới hỏi, trầu cau vào chiều 14.11, chúng tôi mê mẩn với đôi tay thoăn thoắt của một người phụ nữ tuổi ngoài ngũ tuần, đang tỉ mẩn trang trí mâm trầu vô cùng đẹp mắt. Lân la hỏi chuyện, bà nói mình tên Phước (58 tuổi, ở Bà Điểm, H.Hóc Môn, TP.HCM) và có kinh nghiệm hơn một phần tư thế kỷ bám “duyên” với nghề.

Bà Phước nhớ như in, hồi trước đường Lê Quang Sung nằm bên hông Chợ Lớn này có tên Trương Tấn Bửu. Thời người ta còn ăn trầu “như mỏ khoét” thì con phố này dài chỉ 1 km nhưng có hơn 100 gánh chuyên bán trầu và cau.

Chia sẻ về cơ duyên với nghề, bà Phước trầm ngâm một lúc rồi kể lại, bà là thế hệ thứ 3 trong gia đình có 3 đời có truyền thống buôn bán trầu cau. Hồi còn nhỏ, bà đã theo chân mẹ gánh trầu ra đường Lê Quang Sung để bán. Đến năm học lớp 7, bà nghỉ học rồi “dính” luôn nghiệp têm, trang trí mâm cau.

“Hồi đó vui lắm! Người bán chia thành 2 nhóm, bán riêng trầu và cau chứ không gộp chung như bây giờ. Dọc con phố này lúc nào cũng đông nghịt, nhất là vào dịp cuối năm và mùa cưới. Khi ấy, trầu cau đắt hàng lắm, mỗi ngày bán được mấy thiên, buôn một gánh trầu đủ nuôi sống cả gia đình”, bà cười nói.

Theo bà Phước, hồi trước những người buôn trầu, cau phần lớn đều đến từ xứ “18 thôn vườn trầu” (ở Bà Điểm, H.Hóc Môn). Trời chưa kịp sáng họ đã vội vã gánh cau đi từng tốp 30 - 40 người xuống thành phố để họp chợ. Đến khoảng 16 giờ, hàng chục người tập trung kéo nhau lên xe đò về lại Hóc Môn.

ẢNH: UYỂN NHI

Sau nửa thế kỷ, phố cưới hỏi, trầu cau đường Lê Quang Sung vẫn nằm đó nhưng vơi dần, số lượng người mua, kẻ bán vắng bóng, chỉ còn 1/5 so với trước đây. Những người ăn trầu đều ở tuổi xế chiều, còn những người trẻ không mấy ai ưa chuộng hoặc "không biết ăn lại dễ say".

Dần dà, “miếng trầu khởi đầu câu chuyện” không còn phổ biến trong cuộc sống hằng ngày; chỉ đến những dịp lễ tết, mai mối hôn nhân, dựng vợ gả chồng… người ta mới tìm mua.

“Tôi chọn nghề bán trầu cau phần vì tôi có niềm yêu thích, phần vì nghề truyền thống của gia đình. Nghề này còn có ý nghĩa gìn giữ giá trị văn hóa lâu đời của người Việt Nam ta. Mỗi khi khách đến mua trầu cau phục vụ cưới xin, tôi cũng chúc họ trăm năm hạnh phúc, bách niên giai lão”, bà Phước chia sẻ.

Cách quầy của bà Phước không xa, là gian hàng của vợ chồng ông Cảnh (56 tuổi, quê ở Hậu Giang). Gian hàng của ông nổi bật với những buồng cau xanh mướt, tròn bóng cùng những lá trầu tươi được xếp thành hàng rất đẹp mắt.

Trên mỗi cuống buồng cau, ông Cảnh cẩn thận đính một chiếc nơ đỏ lớn, từng quả đều được tỉ mỉ dán chữ hỷ. Mỗi buồng được sắp thêm những lá trầu xanh và 6 cánh phượng, tạo nên vẻ đẹp hài hoà, đậm chất truyền thống.

Vừa làm, ông Cảnh vừa say sưa giới thiệu ý nghĩa các con chữ. Chữ hỷ, in đậm sắc đỏ vàng nổi bật tượng trưng cho lời chúc phúc may mắn, mang đến niềm vui trọn vẹn cho các cặp đôi trong ngày trọng đại.

Không chỉ ở buồng cau, mỗi đĩa trầu cau có 12 trái, mỗi trái đều được dán một chữ phước như lời cầu chúc cho sự may mắn. "Chữ phước này thường được mang đi chùa hoặc cúng lễ rằm để gửi gắm hy vọng về sự bình an và phước lành", ông Cảnh chia sẻ đầy tâm huyết.

ẢNH: UYỂN NHI

Thăng trầm thị trường

Chia sẻ với chúng tôi, ông Cảnh nói, trầu cau bán ở đây được tiểu thương nhập từ nhiều vùng khác nhau. Tùy vào thời điểm và giá nhập, người buôn sẽ chọn nguồn hàng phù hợp.

Để phân biệt các loại cau, ông Cảnh cho hay, cau miền Trung thường có trái nhỏ, dài; trong khi đó, cau miền Tây lại nổi bật với lớp vỏ bóng mượt và quả lớn. Trầu từ xứ Bà Điểm có lá nhỏ, vàng tươi, còn cau thì vỏ mềm, trắng, ruột to, mùi thơm ngọt. Đặc biệt, loại này không quá chát, ăn nhiều cũng không gây say, khiến nhiều người ưa chuộng.

Mỗi dĩa trầu cau ông Cảnh giá 40.000 đồng, riêng buồng có giá từ 300.000 đồng. Bên cạnh trầu cau dành cho lễ cưới hỏi hay cúng kiếng, ông Cảnh còn bán sẵn những bao trầu có vôi cho khách lẻ ăn. Ông nói thêm, con phố nằm gần khu vực cộng đồng người Hoa, nơi trầu cau là một phần quen thuộc trong đời sống hằng ngày nên họ “ăn trầu đều như cơm bữa".

ẢNH: UYỂN NHI

Sau dịch Covid-19 và sự phát triển của các cửa hàng online, phố trầu cau không còn nhộn nhịp, các tiểu thương rơi vào tình trạng ế ẩm. Ông Cảnh nói: “Những ngày thường, lượng bán đìu hiu, chỉ có vài khách lẻ đến mua. Tuy nhiên vào những ngày rằm vào những ngày cuối tuần trong mùa cưới hỏi (từ tháng 11 đến tháng 1 năm sau) thì lượng khách sẽ nhỉnh hơn chút”.

Ngoài ra, giá trầu cau ngày càng tăng cao khiến nhiều người trong nghề không trụ nổi. Cùng quan điểm với ông Cảnh, anh Vũ (46 tuổi, ở H.Bình Chánh, TP.HCM), là người có thời gian gần 30 năm gắn bó với nghề truyền thống này nói, hiện tại sức mua của khách giảm mạnh, tình trạng ế hàng kéo dài.

“Khi giá sỉ tăng, tôi cũng phải điều chỉnh giá bán theo. Khách hàng không hiểu thị trường thế nào, chỉ thấy cau mắc mà phàn nàn. Bán chậm quá, có khi tôi phải đổ bỏ vì bị hỏng”, anh Vũ buồn rầu nói.

Phố cưới hỏi trầu cau đường Lê Quang Sung không chỉ là nơi buôn bán mà còn là biểu tượng của sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Trong nhịp sống đô thị hối hả, nơi đây vẫn giữ được nét mộc mạc, gợi nhắc về một nét văn hóa được gìn giữ giữa lòng phố thị.