Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Ngày 10.5 vừa qua, tại khách sạn Caravelle (TP.HCM), công ty Sanofi-aventis tổ chức tọa đàm về RLLC, dưới sự chủ tọa của PGS-TS-BS Nguyễn Kim Việt - Chủ nhiệm Bộ môn tâm thần Đại học Y Hà Nội, Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần, Phó viện trưởng Viện Giám định pháp y tâm thần trung ương cùng nhiều chuyên gia chuyên ngành uy tín. Nhân dịp này, Nhà xuất bản Y học phối hợp với Sanofi-aventis giới thiệu sách Việt ngữ đầu tiên về Xử trí RLLC trong thực hành lâm sàng, hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị RLLC tại VN.

RLLC là một rối loạn khí sắc mạn tính, đặc trưng bởi các giai đoạn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ xen kẽ hoặc đi kèm với các giai đoạn trầm cảm. Tỷ lệ mắc bệnh RLLC theo các tiêu chuẩn chẩn đoán chặt chẽ là khoảng 1%. Theo cuộc khảo sát quốc gia về bệnh lý đi kèm của RLLC tại Mỹ, tỷ lệ mắc bệnh RLLC là 4,4%. Tại VN hiện chưa có điều tra thống kê chính thức trong dân số, nhưng bệnh nhân RLLC chiếm 8,7% trên tổng số bệnh nhân điều trị nội trú tại Viện Sức khỏe tâm thần Bạch Mai năm 2001.

Bệnh RLLC gây các hậu quả tâm lý, xã hội và có thể gây ảnh hưởng nặng nề trên đời sống cá nhân, nghề nghiệp và gia đình. Những người mắc RLLC có tỷ lệ ly dị cao gấp hai đến ba lần và suy giảm chức năng nghề nghiệp gấp hai lần so với những người không bị bệnh. Thừa nhận các hậu quả xấu này, Tổ chức Y tế thế giới đã xác định RLLC là nguyên nhân gây loạn hoạt năng đứng hàng thứ sáu trên toàn cầu. Hơn nữa, những bệnh nhân mắc RLLC có nguy cơ tự tử rất cao. Theo ước tính, từ 25-50% số bệnh nhân RLLC có toan tính tự tử ít nhất một lần trong đời.

Bệnh RLLC cần được chăm sóc y tế toàn diện, lâu dài từ gia đình và xã hội; nhưng trước hết bệnh phải được chẩn đoán đúng và điều trị sớm để giúp bệnh nhân vượt qua những triệu chứng và các suy giảm chức năng liên quan.

Cách xử trí

Xử trí RLLC hiện vẫn là một vấn đề nan giải do việc chẩn đoán sai và chậm trễ điều trị. Nghiên cứu cho thấy có đến 69% các trường hợp có chẩn đoán sai và chậm trễ đến 20 năm kể từ khi khởi phát các triệu chứng cho đến khi bắt đầu được điều trị. Đồng thời, thực trạng việc chẩn đoán bệnh RLLC hiện chỉ tập trung hoặc dừng lại ở các triệu chứng trầm cảm, và thường bỏ sót các triệu chứng hưng cảm vốn ít khi được cả thầy thuốc lẫn bệnh nhân chú ý. Hệ quả là trên nhóm bệnh nhân người lớn có hơn 60% số bệnh nhân RLLC được chẩn đoán ban đầu là trầm cảm đơn cực.

Không nhận ra hoặc không chẩn đoán chính xác bệnh RLLC là làm cho tiên lượng lâu dài của người bệnh xấu hơn. Chẩn đoán muộn làm xảy ra các biến chứng và tiến triển các bệnh lý đi kèm, trong đó có tình trạng lạm dụng các chất. Hơn nữa, việc điều trị có thể trở nên kém hiệu quả ở những bệnh nhân đã trải qua một vài giai đoạn bệnh không được điều trị hoặc điều trị không thích hợp.

Cuốn Xử trí rối loạn lưỡng cực trong thực hành lâm sàng của giáo sư Eduard Vieta - chuyên gia về RLLC, Giám đốc chương trình RLLC của Phòng khám bệnh viện trường Đại học Barcelona, Tây Ban Nha (do PGS-TS-BS Nguyễn Kim Việt và TS-BS Ngô Tích Linh biên dịch) là tài liệu quý hỗ trợ cho việc học tập, nghiên cứu và giảng dạy của các bác sĩ lâm sàng và sinh viên y khoa tại VN. Trong đó, các bác sĩ sẽ nhận biết được các mục tiêu điều trị và xây dựng kế hoạch điều trị, chăm sóc cho các bệnh nhân RLLC. Nội dung sách đề cập đến 10 đề mục: từ tổng quan, nguyên nhân, chẩn đoán, các lựa chọn điều trị cho từng giai đoạn bệnh đến hậu quả của bệnh trong đời sống cá nhân và xã hội. Vấn đề then chốt nhất được nêu ra là việc chẩn đoán đúng bệnh RLLC trong cộng đồng.

Khánh Vy