Vừa mới đây tuyển thủ bóng đá quốc gia Đức Thiện đã phải tạm ngưng tập huấn để phẫu thuật chữa mất vững khớp vai do chấn thương. Cầu thủ Duy Nam cũng phải mất một thời gian để phẫu thuật tái tạo dây chằng và phục hồi chức năng sau khi bị trật khớp cùng - đòn vai cách đây hai năm. Cũng không ít vận động viên chuyên nghiệp và nghiệp dư môn judo, thể hình, bóng chuyền, tennis... đến gặp chúng tôi để điều trị phẫu thuật các tổn thương cấp và mãn tính vùng vai.
Khớp vai dễ chấn thương
Trong thể thao, chi dưới có chức năng chạy nhảy, thực hiện động tác kỹ thuật, chi trên đảm nhiệm các động tác tinh tế, giữ thăng bằng và chống đỡ khi té ngã.
Khớp vai rất dễ bị chấn thương trong thể thao vì bao khớp lỏng lẻo giúp tầm vận động xoay tròn lớn nhất so với tất cả các khớp trong cơ thể, và vì khớp vai là khởi phát lực cho hầu hết các động tác của chi trên.
 |
Trong tennis, vận tốc xoay ở vận động viên chuyên nghiệp có thể đạt đến 1.500 độ/giây trong cú giao bóng mạnh. Hay ở vận động viên bơi sải, khớp vai phải thực hiện hơn 400.000 động tác trong một năm. Đây là lý do dễ dẫn đến các chấn thương viêm rách gân, bao khớp do quá tải.
Ngoài ra, khớp vai còn là bộ phận chịu lực chống đỡ khi té ngã và cũng dễ bị va chạm trong các môn thể thao.
Các chấn thương thường gặp
* Rách sụn viền, bao khớp vai
Sụn viền ổ chảo có vai trò ví như “bản lề cửa” gắn bao khớp vai dính chặt vào xương. Sụn viền rất dễ bị rách tróc ra khỏi xương như “cánh cửa sứt bản lề” khi thực hiện động tác xoay quá mức, vặn xoắn khớp hay té ngã chống tay. Tổn thương này gây mất vững khớp, đau mãn tính và trật khớp tái hồi (như trường hợp của tuyển thủ Đức Thiện).
Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, xương sẽ mòn khuyết và khớp vai thoái biến hư gây đau mãn tính và mất chức năng sau này.
Phương pháp điều trị hiệu quả nhất là nội soi khớp vai, may đính lại “bản lề” sụn viền bằng các chỉ neo chuyên dụng. Đây là kỹ thuật hiện đại phổ biến rộng rãi trên thế giới và được nghiên cứu ứng dụng trên hơn 300 ca trong năm năm qua tại VN, giúp chữa lành và phục hồi nhanh chóng cho bệnh nhân.
* Trật khớp cùng - đòn vai
Đây là tổn thương thường gặp khi té đập vai hay chống tay.
Điều trị phẫu thuật tái tạo dây chằng là phương pháp hữu hiệu cho các trường hợp nặng, giúp phục hồi hoàn toàn sức mạnh của chi trên ở những người chơi thể thao đỉnh cao.
* Viêm rách gân chóp xoay
Do bao khớp lỏng lẻo nên khớp vai được gia cố bởi bốn gân cơ chóp xoay bao quanh. Vừa đóng vai trò giữ vững khớp, vừa phải đảm nhiệm chức năng tạo lực xoay tròn cho khớp vai nên gân này dễ bị viêm rách do quá tải hoặc chấn thương. Tổn thương này gây đau mãn tính, cứng khớp và mất chức năng nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách.
Điều trị bằng cách nghỉ ngơi, thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu hoặc nội soi khớp may gân chóp xoay trong trường hợp rách gân nặng. Với kỹ thuật mới này, người bệnh không bị sẹo mổ dài và hạn chế chức năng sau mổ như khi dùng phương pháp mổ mở kinh điển.
* Gãy xương vùng vai
Do vai chịu lực chống đỡ khi té ngã và va chạm mạnh nên có thể gãy xương đòn, xương bả vai và cánh tay. Để phục hồi nhanh trong thể thao, nhiều phương pháp phẫu thuật cải tiến đã được ứng dụng. Đó là đường mổ nhỏ kết hợp xương phối hợp với bài tập phục hồi đặc biệt áp dụng cho các loại gãy di lệch, phạm khớp.
BS Nguyễn Trọng Anh
(khoa y học thể thao, Bệnh viện Nhân Dân 115)/ Tuổi Trẻ
Bình luận (0)