Kẻ giữ đền của giới siêu giàu

Hồ sơ Panama với hơn 11 triệu tài liệu được ví như một “quả bom” lớn với sức công phá khủng khiếp, khiến nhiều nguyên thủ, chính trị gia và người nổi tiếng bị phơi bày khi tìm cách giấu tiền để trốn thuế, thoát các lệnh trừng phạt cũng như rửa tiền.

Và “quả bom” ấy cũng làm lộ diện Công ty Mossack Fonseca, từ một trong những công ty bí ẩn nhất thế giới đến một cái tên được tìm kiếm nhiều nhất trên mạng gần đây. Mossack Fonseca có trụ sở ở Panama với hơn 40 văn phòng khắp thế giới đã thành công trong vai trò kẻ giấu tiền siêu đẳng.

Mossack Fonseca là cái tên kết hợp họ tên của hai người sáng lập - Jürgen Mossack và Ramón Fonseca Mora. Nếu công ty thành lập năm 1977 này chỉ mới được biết đến từ tháng 4 năm nay thì một trong hai luật sư này đã nổi tiếng từ lâu ở một lĩnh vực khác, và người còn lại có xuất thân… đầy bất ngờ.

Jürgen Mossack

Ramón Fonseca Mora, 63 tuổi, người gốc Panama từng nhiều lần được nhắc đến trên báo với tài viết lách. Theo Liên minh Các nhà báo điều tra quốc tế ICIJ, ông Fonseca khi nói về sự hợp tác với ông Mossack đã tóm gọn: “Chúng tôi đã cùng nhau tạo ra một con quái vật”.

Sự ly kỳ trong các hoạt động ngầm của Mossack Fonseca có lẽ phần nào được phản ánh qua những cuốn tiểu thuyết hấp dẫn với đề tài chính trị của ông. Bìa cuốn sách bán chạy Dance of the Butterflies (tạm dịch: Vũ điệu của những con bướm) viết: “Cuốn sách cho thấy mối quan hệ mật thiết giữa quyền lực và đạo đức” trong khi tiểu thuyết mới nhất của ông Mister Politicus (Quý ông Politicus) đào sâu vào thế giới bí mật của các chính trị gia tham nhũng và “hé lộ những quy trình phức tạp mà các quan chức đồi bại sử dụng để nắm lấy quyền lực và đạt được những tham vọng tàn bạo của họ”.

Năm 2007, khi được hỏi liệu công việc có tạo cảm hứng cho chuyện viết lách hay không thì Fonseca trả lời: “Dĩ nhiên là có. Mỗi nhân vật của tôi đều biết đến giới chính trị. Tôi đã từng sống một chút trong thế giới chính trị, không phải với tư cách là một chính khách”. Ông không nói nhiều về công việc luật sư: “Vâng, tôi phải làm việc để tồn tại. Có 6 đứa con, tôi phải sống dựa vào điều gì đó”.

Lúc còn trẻ, Fonseca muốn trở thành một thầy tu “để cứu thế giới” nhưng rồi thời gian và vật chất đã lấn át. Nói về chuyện từ bỏ giấc mơ này, ICIJ cho biết, trong một cuộc phỏng vấn truyền hình năm 2008, ông tâm sự: “Tôi không cứu rỗi được thứ gì. Tôi chẳng làm được sự thay đổi nào. Rồi tôi quyết định, khi đã trở nên chín chắn hơn, sẽ sống hết mình cho nghề nghiệp, để có một gia đình, để kết hôn và sống một cuộc đời bình thường. Càng lớn tuổi bạn càng thực dụng”.

Trong phần hỏi đáp trên trang web Fonseca lập ra để quảng bá các cuốn sách của mình www.ramonfonsecamora.com, ông cho biết: 6 thứ mà ông tin rằng khiến con người trở thành nô lệ là lười biếng, tình dục, cờ bạc, rượu chè, truyền hình và tiệc tùng.

Ông Fonseca từng là tham tán công sứ của Tổng thống Panama hiện thời Juan Carlos Varela và là Chủ tịch Đảng Panameñista trước khi phải từ chức vào tháng 3 vừa qua vì có liên quan đến chiến dịch điều tra rửa tiền và tham nhũng mang tên Operation Car Wash ở Brazil. Ông cho biết hành động từ chức này là để “bảo vệ danh dự và gia đình của tôi” cũng như phủ nhận mọi cáo buộc.

Ramón Fonseca

Hơn 11 triệu tài liệu do Công ty luật Mossack Fonseca nắm giữ được chuyển đến cho tờ báo Đức Sueddeutsche Zeitung rồi báo này chia sẻ với Liên minh Các nhà báo điều tra quốc tế ICIJ. Tổng cộng 107 tổ chức truyền thông ở 76 quốc gia đã và đang phân tích các tài liệu này. Cho đến nay, vẫn chưa có thông tin nào về nguồn tin cung cấp các tài liệu này.

So về mức độ nổi tiếng thì ông Jürgen Mossack, 68 tuổi - cộng sự của Fonseca - không bằng, nhưng xuất thân lại gây được sự chú ý lớn khi bị lộ diện.

Khi tin tức về Panama Papers loan khắp thế giới, người anh trai cùng mẹ khác cha với Mossack cũng được báo chí tiếp cận - ông Horst Mossack cho biết rất sốc và hoang mang khi biết em trai ông là một trong hai nhân vật đứng sau hãng luật này. Dù là anh em khác cha nhưng Horst vẫn mang họ Mossack của người cha Erhard Mossack. Được biết ông Erhard từng là một thành viên của đơn vị chiến đấu có tên Death’s Head (Đầu tử thần) của lực lượng SS.

Ông Horst kể lại câu chuyện gia đình với những kỷ niệm cách đây 60 năm - đó là lần cuối cùng ông gặp người em trai của mình. Ông Horst là con ngoài giá thú của một phụ nữ tên là Luisa Herzog. Bà Herzog sau đó lấy ông Erhard nên Horst mang họ của người cha kế. Tuy nhiên, ông vẫn là nỗi nhục nhã của gia đình nên bị cho làm con nuôi.

“Từ đó chúng tôi chưa bao giờ gặp lại nhau. Những gì tôi được nghe là em trai mình từng đến London và sống ở đó một thời gian”, Horst cho biết. “Jürgen Mossack có 1 người em trai tên là Peter và em gái Marion. Cha mẹ tôi đều đã qua đời”. Năm 1948, ông Erhard cùng với gia đình đến định cư ở Panama rồi sau đó họ quay về Đức những năm 1970. Peter hiện giờ là Lãnh sự danh dự của Panama ở Frankfurt.

Đúng như những gì Horst nghe được, Jürgen Mossack là luật sư làm việc tại London trước khi trở lại Panama để mở công ty. Ông Mossack từng tham gia Conarex - hội đồng ngoại giao của Panama từ năm 2009 - 2014. Theo các tài liệu ICIJ thu thập được, tài sản của ông Mossack bao gồm một đồn điền cùng nhiều bất động sản khác, một chiếc trực thăng dành cho doanh nhân, một chiếc thuyền buồm được đặt tên Rex Maris và một bộ sưu tập đồng tiền vàng.

Bất chấp mọi nỗ lực ẩn mình của Mossack Fonseca, Hồ sơ Panama vẫn được tung ra. Người ta đang chờ xem liệu Mercatrade S.A. có làm được gì không. Đây là công ty được hãng luật từng cung cấp dịch vụ cho hơn 300.000 công ty khắp thế giới thuê năm 2012 để quản lý hình ảnh trên mạng của Mossack Fonseca. Hợp đồng này được biết là cam kết giữ cho hình ảnh của Mossack Fonseca luôn sạch đẹp bằng cách loại bỏ các bài viết có nội dung xấu trên mạng liên quan đến 12 từ khóa trong tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha, trong đó có “rửa tiền”, “trốn thuế”, “tiền bẩn”, “scandal”...