Lầu Năm Góc dè chừng Viện Khổng Tử

Theo Đạo luật ủy quyền quốc phòng John McCain cho tài khóa 2019 (NDAA) vừa thông qua hồi tháng 8, các trường đại học ở Mỹ bị cấm sử dụng tài nguyên, ngân sách của Lầu Năm Góc để phục vụ cho bất kỳ chương trình nào có liên quan đến Viện Khổng Tử hoặc trường Hoa ngữ do chính quyền Trung Quốc tài trợ. Lầu Năm Góc hiện có chương trình đào tạo Hoa ngữ riêng, giao cho các trường đại học triển khai thực hiện nhằm tạo nguồn cho nhân sự phụ trách an ninh quốc gia liên quan đến Trung Quốc trong tương lai. Với đạo luật mới, các trường đại học nếu muốn mở cả chương trình Hoa ngữ được chính quyền Trung Quốc tài trợ sẽ phải xin phép Lầu Năm Góc, đồng thời đảm bảo hai khóa đào tạo hoàn toàn tách biệt, theo tờ The Washington Post.

Đại học Bắc Florida hồi tháng 8 đã đóng cửa Viện Khổng Tử sau 4 năm đặt tại trường này vì cho rằng các lớp học, hoạt động và sự kiện của viện không phù hợp. Thượng nghị sĩ Marco Rubio hoan nghênh quyết định trên, đồng thời kêu gọi các đại học khác làm theo. Một số trường lớn như Đại học bang Pennsylvania và Chicago đã cắt đứt quan hệ với Viện Khổng Tử sau khi nhiều giáo sư lên tiếng phản đối, theo Reuters. Tuy nhiên, vẫn còn hơn 100 cơ sở như vậy khắp nước Mỹ.

Quy định trên được cho là xuất phát từ vụ Phó chủ tịch Đại học bang Arizona (ASU) Matt Salmon khi tham dự hội thảo tại Câu lạc bộ Báo chí quốc gia hồi tháng 4 “vô tình” đưa ra tuyên bố sai sự thật, cho rằng Lầu Năm Góc đang tài trợ cho Viện Khổng Tử đặt tại ASU. “Tôi nghĩ rằng Viện Khổng Tử không nên được xem là mối đe dọa an ninh quốc gia. Nếu là mối đe dọa an ninh quốc gia thì rõ ràng Bộ Quốc phòng đã sai lầm khi rót kinh phí cho chương trình của Viện Khổng Tử tại trường chúng tôi”, ông Salmon nói. Tờ China Daily (Trung Quốc) ngay lập tức đăng tải nguyên văn tuyên bố của ông Salmon.

Sau đó, Bộ Quốc phòng Mỹ gửi công văn cho ASU, chỉ đạo ban lãnh đạo trường phải tách biệt hoàn toàn chương trình dạy tiếng Hoa của Lầu Năm Góc và Viện Khổng Tử. Các quan chức quốc phòng Mỹ cho biết tuyên bố của ông Salmon là đáng lo ngại và thể hiện sự hợp tác với Trung Quốc đã đi quá xa. Mặc dù ASU sau đó ra thông báo đính chính và khẳng định tuân thủ đạo luật NDAA, nhưng Lầu Năm Góc vẫn quyết định gạt trường này khỏi danh sách tài trợ thực hiện chương trình tiếng Hoa trong năm học tới, theo tờ South China Morning Post.

Lầu Năm Góc có động thái trên giữa lúc ngày càng nhiều nhà lập pháp lên tiếng cảnh báo Viện Khổng Tử là nỗ lực của chính quyền Trung Quốc nhằm tăng cường sức ảnh hưởng chính trị, gieo thông tin lệch lạc “tẩy não” giới trẻ để can dự vào chính trường Mỹ. Thượng nghị sĩ Ted Cruz cho rằng Viện Khổng Tử là mối đe dọa nền tự do học thuật và an ninh quốc gia Mỹ. Ủy ban Đánh giá an ninh và kinh tế Mỹ - Trung thuộc quốc hội Mỹ mới đây cũng công bố báo cáo cho thấy Viện Khổng Tử cùng mạng lưới Hội Sinh viên và học giả Trung Quốc tại Mỹ là “những cơ sở hoạt động tình báo”. Quốc hội cũng đang cân nhắc dự luật buộc tất cả tổ chức được chính phủ nước khác tài trợ (bao gồm Viện Khổng Tử) phải đăng ký là cơ quan nước ngoài, đồng thời các trường đại học phải công khai ngân sách và quà tặng có nguồn gốc bên ngoài nước Mỹ. Trung Quốc chưa có phản ứng về báo cáo này.