Số phận những kẻ ám sát Tổng thống Mỹ

Được ân xá

Có lẽ trong số hơn 300 triệu công dân Mỹ đón mừng năm mới 2008, người vui sướng nhất là bà Sara Jane Moore, 77 tuổi. Bà vừa được phóng thích sau 32 năm thụ án tù chung thân vì tội mưu sát (bất thành) Tổng thống Gerald Ford. Sara Jane Moore được phóng thích vào ngày cuối cùng của năm 2007 ở độ tuổi được xem là "không còn nguy hiểm nữa". Dù bà bị kết án tù chung thân với tội danh ám sát Tổng thống Mỹ Gerald Ford năm 1975 bên ngoài một khách sạn ở trung tâm San Francisco, nhưng ngay sau khi quan tòa ra phán quyết, nhiều người cho rằng bà sẽ được ân xá một lúc nào đó. Và "lúc nào đó" chỉ xảy ra sau khi cựu Tổng thống Ford tạ thế được 1 năm 5 ngày: ông Ford từ trần ngày 26.12.2006 và bà Moore được ân xá ngày 31.12.2007.

Moore bị giam tại Trại cải huấn liên bang (Federal Correctional Institution) ở Dublin, một nhà tù dành cho phụ nữ nằm cách San Francisco chừng 50 km về phía đông. Vào thời điểm 1975, Sara Jane Moore là một nhân viên kế toán đã ly dị chồng, có 4 con với lý lịch rất phức tạp. Bà từng trải qua 5 cuộc hôn nhân thất bại, từng đổi tên nhiều lần và gia nhập tổ chức Quân đội giải phóng Symbion. Moore cũng từng làm mật báo viên cho FBI và đã ngưng cộng tác với cơ quan này 4 tháng trước khi bà ám sát không thành ông Ford. Bà đã bắn vào Tổng thống Ford ngày 22.9.1975 khi ông vừa rời khỏi khách sạn St. Francis ở San Francisco sau một cuộc nói chuyện ở đó. Phát đạn duy nhất mà bà bắn ra từ khẩu 38 ly đã trật mục tiêu do bị một thương binh, một cựu chiến binh trong chiến tranh Việt Nam tên Oliver Sipple đang đứng gần đó hất tay và đẩy Moore té nhào.

Trước khi bắn vào Tổng thống Ford, bà từng nhiều lần được chữa trị về tâm thần nên các luật sư biện hộ đã chuẩn bị bảo vệ cho Moore dựa vào chứng cứ về "bệnh điên" này. Thế nhưng ở trước tòa, Moore lại thừa nhận ngay tội trạng. Sau khi bị kết án, Moore đã diễn tả cảm giác lẫn lộn về hành động của mình. Bà nói: "Tôi có nuối tiếc về hành động của mình không ấy à? Có và không. Có tiếc là vì chỉ làm được chút ít mà phải trả giá bằng phần đời còn lại. Và không tiếc vì đã bộc lộ sự tức giận của tôi vào thời điểm đó". Thế nhưng, trong các cuộc phỏng vấn gần đây, bà đã tỏ ra ân hận.

James Hewitt, 78 tuổi, công tố viên phụ trách vụ án này hồi đó, nay cho rằng công chúng không cần phải được cảnh báo về việc ân xá Moore vì theo ông "bà ấy đã quá già, không thể gây hại cho ai".

Sara Jane Moore lúc đang thụ án - Ảnh: WKYC

Moore hồi đó đã nhạo báng hệ thống an ninh bảo vệ Tổng thống Mỹ, nhưng thật ra cảnh sát San Francisco đã theo dõi những đối tượng nghi ngờ và Moore nằm trong số những đối tượng nguy hiểm đó. Hai ngày trước khi sự cố xảy ra, cảnh sát đã bắt giữ Moore ngay trên đường phố với một khẩu súng ngắn 44 ly trong xách tay cùng mấy hộp đạn trong xe của bà ta. Cảnh sát đã cảnh báo cho lực lượng mật vụ và chính đơn vị này đã thẩm vấn Moore rồi thả bà ra. Chưa đầy 48 giờ sau đó, Moore đã mua một khẩu 38 ly từ một người bạn rồi hòa lẫn vào đám đông hàng ngàn người bên ngoài khách sạn St.Francis đứng chào đón Tổng thống Mỹ. May mắn cho ông Ford là lúc Moore đưa súng lên nhắm bắn từ cự ly khoảng hơn 10m thì Sipple - vốn là cựu thương binh Thủy quân lục chiến - đã chế ngự được Moore. Sipple hất tay Moore lên cao, súng nổ nhưng viên đạn bay qua đầu Tổng thống Ford.

Lực lượng cận vệ của Tổng thống Mỹ điên đầu vì chỉ trong vòng chưa tới 3 tuần lễ, Tổng thống Ford đã bị mưu sát đến 2 lần. Trước đó, vào ngày 5.9.1975, bà Lynnette Alice "Squeaky" Fromme, người tự nhận mình là môn đồ của Charles Manson - một nhân vật nổi loạn bị tù chung thân vì đã ra lệnh cho tay chân giết hại người khác - đã tìm cách bắn Tổng thống Ford khi ông thăm nghị viện tiểu bang California ở Sacramento. Fromme ngụy trang trong trang phục một nữ tu với khẩu 45 ly giấu dưới chân. Từ trong đám đông đứng đón chào tổng thống, chờ khi ông Ford tới gần sát, chỉ cách gần 1m thì Fromme rút súng bắn ngay vào người ông. Đúng là Tổng thống Ford có mạng sống thọ, vì mặc dù súng của bà Fromme đã được nạp đạn nhưng không có viên nào trên nòng súng cả, nên một cận vệ tổng thống đã tước khẩu súng và khóa tay bà Fromme ngay.

Hai vụ mưu sát liên tiếp xảy ra ngay sau khi chiến cuộc Việt Nam kết thúc cho thấy những bất đồng sâu sắc về chính trị giữa công chúng với chính quyền Mỹ vẫn còn tồn tại. Cả nước chấn động và Quốc hội yêu cầu mở cuộc điều tra đối với cơ quan mật vụ bảo vệ tổng thống.

Số phận những sát thủ khác

Ngoài Moore, còn có 3 nhân vật khác là:

- Lee Harvey Oswald, người ám sát chết Tổng thống J.F.Kennedy năm 1963, đã bị Jack Ruby bắn chết ngay khi còn bị cảnh sát giam giữ.

- John W.Hinckley Jr., người bắn bị thương Tổng thống Ronald Reagan năm 1981, vẫn còn bị giam trong một viện tâm thần. Thỉnh thoảng ông này được về thăm gia đình trong chốc lát.

- Lynnette Alice "Squeaky" Fromme, người ám sát Tổng thống Ford đã nói trên đây, hiện nay vẫn còn thụ án tù chung thân.

Cũng cần nhắc đến Sirhan, người ám sát chết thượng nghị sĩ Robert F.Kennedy - em ruột cố Tổng thống Kennedy - khi ông này đang ăn mừng chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ ứng viên Tổng thống Mỹ của đảng Dân chủ năm 1968. Sirhan hiện vẫn còn thụ án tù chung thân.

Theo luật định, những phạm nhân bị án tù chung thân ở Mỹ - nếu án lệnh không ghi rõ là "sẽ không được ân xá" - thì có thể xin ân xá sau khi đã thụ án tù từ 10 năm trở lên.

Về phần Tổng thống Ford, sau hai vụ ám sát nói trên, ông khẳng định sẽ vẫn tiếp xúc với công chúng Mỹ. Có điều đáng nói, ông là vị tổng thống may mắn nhất trong lịch sử Mỹ: thoát chết qua 2 lần bị mưu sát và là chính khách duy nhất trở thành Tổng thống Mỹ mà không qua một cuộc bầu cử nào cả. Năm 1973, Phó tổng thống Mỹ lúc đó là ông Agnew từ chức sau khi bị cáo buộc các tội danh liên quan đến trốn thuế và Tổng thống Richard Nixon chỉ định hạ nghị sĩ Gerald Ford vào chức vụ phó tổng thống thay thế ông Agnew. Đến khi Tổng thống Nixon từ chức năm 1974 sau vụ Watergate thì ông Ford đương nhiên trở thành tổng thống thứ 38 của nước Mỹ. Ông phục vụ cho hết nhiệm kỳ đó (29 tháng).

Tuyết Linh (từ California)