Sự nghiệp thăng trầm của cố Tổng thống Benigno Aquino III

Cựu tổng thống Benigno Aquino III của Philippines, người thường được gọi là Noynoy, đã qua đời ngày 24.6 ở tuổi 61 sau khi được đưa đến bệnh viện ở thành phố Quezon, Bloomberg đưa tin.

Kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế

Ông Aquino làm tổng thống Philippines giai đoạn 2010-2016 và đã kiện Trung Quốc ra tòa Trọng tài vào năm 2013 về vấn đề Biển Đông.Kết quả, Tòa trọng tài quốc tế đã bác bỏ tuyên bố chủ quyền do Bắc Kinh đưa ra đối với vùng biển này.

Trong giai đoạn ông Aquino làm tổng thống, Philippines cũng đạt được mức tăng trưởng nhanh nhất kể từ những năm 1970.

Hàng loạt chính trị gia Philippines đã tỏ lòng tiếc thương trước sự ra đi của tổng thống thứ 15 của đất nước. "Bất kể bạn thuộc phe phái chính trị nào, khi cựu tổng thống qua đời, cả nước sẽ thương tiếc”, Chủ tịch Thượng viện Philippines Vicente Sotto nói về ông Aquino, The Strait Times đưa tin.

“Tôi rất buồn khi biết tin cựu Tổng thống Benigno Aquino qua đời vào sáng nay. Thật vinh dự khi được làm việc cùng ông ấy. Chúng tôi sẽ rất nhớ ông ấy”, Thẩm phán Tòa án Tối cao Marvic Leonen, người được ông Aquino bổ nhiệm vào năm 2012, cho biết.

Con nhà nòi chính trị

Ông Aquino sinh ngày 8.2.1960 và là người con trai duy nhất trong số 5 người con của hai biểu tượng dân chủ ở Philippines, Benigno Aquino Jr. (biệt danh Ninoy) và Corazon Aquino.

Cha ông Aquino, thượng nghị sĩ Benigno Aquino Jr, chống lại chế độ Ferdinand Marcos và bị bỏ tù. Ông bị ám sát vào năm 1983 khi trở về sau thời gian lưu vong ở Mỹ.

Vụ ám sát làm chấn động Philippines và góp phần khiến Marcos bị lật đổ trong cuộc cách mạng Quyền lực Nhân dân năm 1986. Cùng năm đó, bà Corazon Aquino, mẹ cố tổng thống Aquino, ra tranh cử, giành chiến thắng và trở thành tổng thống Philippines giai đoạn 1986-1992, Reuters cho biết.

Năm 1987, quân nổi dậy tấn công dinh tổng thống ở Manila của bà Corazon Aquino. Ông Aquino thoát chết trong gang tấc nhưng ba vệ sĩ của ông thiệt mạng. Cố tổng thống cũng trúng năm viên đạn, trong đó một mảnh đạn vẫn nằm trong cổ ông.

Ông Aquino tốt nghiệp ngành kinh tế tại Đại học Ateneo de Manila và làm việc trong công ty đường của gia đình. Trước khi làm tổng thống, ông Aquino cũng làm quản lý của Nike Inc. tại Philippines.

Năm 1998, ông Aquino bước chân vào chính trường với vai trò hạ nghị sĩ đại diện cho tỉnh Tarlac chuyên trồng đường ở phía bắc Manila. Ông Aquino phục vụ 3 nhiệm kỳ ở vai trò này rồi trở thành thượng nghị sĩ vào năm 2007 cho đến khi trở thành tổng thống.

Là người nghiện thuốc lá và trò chơi điện tử, ông Aquino dành phần lớn cuộc đời sống dưới cái bóng của cha mẹ mình. Trong một cuộc phỏng vấn, ông Aquino cũng nói rằng ông không có khao khát lãnh đạo Philippines.

Tuy nhiên, việc bà Corazon Aquino qua đời vào tháng 8.2009 và đám tang bà có hàng trăm nghìn người tham dự đã tác động lớn đến ông Aquino. Ông muốn tiếp tục cuộc đấu tranh của cha mẹ mình. Một tháng sau đám tang, ông Aquino tuyên bố ra tranh cử tổng thống, theo CNN.

Với cam kết sẽ đại diện cho những người dân Philippines bình thường, ông Aquino giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử năm 2010 và trở thành người đứng đầu Philippines.

Dù nhiều người phụ nữ đã đi qua cuộc đời ông Aquino, cố tổng thống Philippines là một người độc thân cho đến lúc nhắm mắt. Ông cũng không có con cái.

Vết nhơ trong sự nghiệp

Dưới thời ông Aquino, kinh tế Philippines tăng trưởng trung bình 6,2% và hai lần vượt mức 7%. Chính quyền của ông cũng quyết liệt chống tham nhũng, thu hẹp thâm hụt ngân sách và giúp Philippines giành được điểm đầu tư đầu tiên từ các tổ chức tín dụng lớn, Bloomberg cho biết.

Ông Aquino cũng củng cố quan hệ quốc phòng với Mỹ, ký kết Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường cho phép quân đội Mỹ hiện diện trong thời gian dài hơn ở Philippines, theo Nikkei Asia. Tuy nhiên, dấu ấn lớn nhất về đối ngoại của ông Aquino là việc kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài về Biển Đông sau khi tàu hai nước đụng độ tại bãi cạn Scarborough vào tháng 4.2012.

Tòa Trọng tài ra phán quyết có lợi cho Philippines năm 2016, sau khi ông Aquino rời nhiệm sở, và tuyên bố các yêu sách mở rộng lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông vi phạm luật pháp quốc tế. Bắc Kinh đã bác bỏ phán quyết này.

Dù đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý, ông Aquino cũng trải qua không ít biến cố trong 6 năm tại vị.

Vài tháng sau khi làm tổng thống vào năm 2010, ông Aquino bị chỉ trích vì cách xử lý khủng hoảng con tin ở Manila khiến 8 du khách Hồng Kông thiệt mạng.

Theo The New York Times, tháng 11.2013 bão Haiyan, một trong những cơn bão mạnh nhất từng được ghi nhận, đổ bộ vào Philippines khiến hơn 6.000 người thiệt mạng. Nhiều người cho rằng chính phủ của ông Aquino phản ứng quá chậm trước thảm họa.

Năm 2015, 44 lính biệt kích Philippines thiệt mạng trong chiến dịch truy bắt một chiến binh Hồi giáo nổi dậy Malaysia, sự kiện chết chóc nhất trong lịch sử hiện đại ngành cảnh sát Philippines.

Theo Reuters, mặc dù đạt được một số thành tựu trong việc giải quyết tham nhũng, hình ảnh trong sạch của ông Aquino bị ảnh hưởng vì những vụ bê bối liên quan đến việc nghị sĩ sử dụng sai công quỹ.

Năm 2013, hàng trăm ngàn người Philippines xuống đường biểu tình phản đối nạn tham nhũng trong chính quyền. Phe đối lập cáo buộc ông Aquino sử dụng sai mục đích tiền từ hai loại công quỹ: quỹ thuộc Chương trình Phân bố ngân sách (DAF) và Quỹ xã hội của tổng thống Philippines. Cùng năm, nữ doanh nhân Philippines Janet Napoles thú tội đã cấu kết với các nghị sĩ biển thủ 230 triệu USD trong quỹ thuộc DAF.

Năm 2014, một loạt quan chức cấp cao bị cáo buộc tham nhũng, làm giàu bất chính, trong đó có cả những quan chức thân cận của ông Aquino.

Ít nhất 3 thượng nghị sĩ và 2 bộ trưởng dưới thời ông Aquino bị cáo buộc tham nhũng. Họ bị nghi ngờ đã bảo kê để doanh nghiệp nhận được quyền phân phối hàng cứu trợ cho người nghèo Philippines.

Năm 2018, ông Aquino bị cáo buộc tội danh hình sự liên quan đến tham nhũng do giải ngân 1,35 tỉ USD cho các dự án của chính phủ mà không thông qua quốc hội, vi phạm cơ chế tam quyền phân lập. Theo cáo trạng, ông Aquino đã yêu cầu Bộ trưởng Ngân sách khi đó, ông Florencio Abad, sử dụng số tiền này cho "Chương trình phân bổ ngân sách" nhằm đẩy nhanh việc chi tiêu công và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào tháng 6.2012.

Chương trình này được thực hiện trong 2 năm thì dừng lại do bị Tòa án tối cao Philippines tuyên bố là vi hiến vào tháng 7.2014. Ngoài việc giải ngân bất hợp pháp, ông Aquino còn bị cáo buộc dùng số tiền trên để đổi lại sự ủng hộ của các nghị sĩ. Ông luôn bác bỏ cáo buộc này.