Thủ tướng Canada nói Trung Quốc không hiểu khái niệm tư pháp độc lập

Hãng Reuters ngày 22.5 dẫn lời Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho rằng Trung Quốc không hiểu ý nghĩa của tư pháp độc lập khi liên kết việc 2 công dân Canada bị tạm giữ ở Trung Quốc với việc 1 công dân Trung Quốc bị tạm giữ ở Canada.

Trung Quốc yêu cầu Canada trả tự do cho Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu, người đang có nguy cơ sẽ bị dẫn độ sang Mỹ. Bà Mạnh bị cảnh sát Vancouver bắt giữ tháng 12.2018. Các quan chức chính phủ Canada đã nhiều lần tuyên bố rằng họ không thêm can thiệp vào trường hợp này.

"Canada có một hệ thống tư pháp độc lập, hoạt động mà không bị giới chính trị gia can thiệp hay giành thẩm quyền", ông Trudeau nói trong một cuộc họp báo.

"Trung Quốc thì không như vậy và dường như không hiểu rằng Canada có nền tư pháp độc lập", ông nói.

Chỉ 9 ngày sau vụ bắt giữ bà Mạnh, chính quyền Trung Quốc bắt giữ hai người Canada ở Trung Quốc, gồm cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor, với tội danh liên quan đến an ninh nhà nước. Tháng trước, ông Trudeau cho biết Trung Quốc đã ngưng cho phép thăm viếng lãnh sự hai người này với lý do dịch Covid-19.

“Việc Trung Quốc vẫn đang liên kết một hệ thống tư pháp độc lập trong vụ Mạnh Vãn Châu với việc giam giữ tùy tiện hai người Canada là thực tế đáng buồn, nhưng là một thách thức chúng tôi phải giải quyết trong nhiều tháng qua", thủ tướng Canada nói hôm 21.5.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Trudeau cam kết sẽ gây áp lực để Trung Quốc phóng thích 2 công dân Canada.

Các vụ bắt giữ trên đã dẫn đến khủng hoảng tồi tệ nhất trong quan hệ song phương.

Bà Mạnh hiện sống tại nhà ở Vancouver sau khi được tại ngoại hầu tra phiên tòa về việc dẫn độ đến Mỹ để xét xử cáo buộc Huawei vi phạm các lệnh cấm vận của Mỹ đối với Iran.

Dự kiến Tòa án tối cao của bang British Columbia sẽ ra phán quyết về vụ này vào tuần sau. Thẩm phán sẽ xem xét liệu trường hợp của bà Mạnh có thỏa mãn nguyên tắc về cùng hình sự hóa (double criminality), theo đó hành vi của bà Mạnh bị coi là tội phạm ở cả Canada lẫn ở nước yêu cầu dẫn độ. Nếu không thỏa nguyên tắc này, bà Mạnh có thể được trả tự do, dù điều này còn tùy thuộc vào việc các luật sư của chính phủ Canada đại diện cho Mỹ có quyết định kháng cáo hay không.

Trong khi đó, về trường hợp ông Kovrig và Spavor bị bắt với cáo buộc làm gián điệp và không được tiếp xúc với luật sư, Đại sứ Trung Quốc tại Canada Tùng Bồi Vũ khẳng định rằng “cơ quan chức năng có thẩm quyền của Trung Quốc đang xử lý các vụ việc [liên quan đến ông Kovrig và Spavor] theo pháp luật”.

Ông Tùng cũng đề cập đến vụ bà Mạnh và cho rằng đây là “vấn đề lớn nhất trong quan hệ song phương”, đồng thời nhắc lại lời kêu gọi Canada cho phép bà Mạnh trở về Trung Quốc “suôn sẻ và an toàn”.

Đại sứ quán Trung Quốc chưa phản hồi về phát biểu mới nhất của Thủ tướng Trudeau.