Trung Quốc đã hoàn tất cải tổ quân đội?

Mới đây, Hồ Bắc nhật báo đăng một thông báo ngắn ngọn, đơn giản rằng ông Mã Đào được bổ nhiệm làm ủy viên của Ban thường vụ tỉnh ủy Hồ Bắc. Từ tháng 8.2017 đến nay, ông Mã chỉ huy khu quân sự Hồ Bắc, theo Tân Hoa xã. Thông báo bổ nhiệm nhân sự ngắn ngọn tương tự cũng xuất hiện cùng lúc trên các báo địa phương ở nhiều tỉnh của Trung Quốc, từ Liêu Ninh ở miền bắc đến An Huy ở phía đông.

Tuy những thông báo nói trên dường như cho thấy sự việc không quan trọng, nhưng là một dấu hiệu lớn từ giới lãnh đạo trung ương Trung Quốc. Đó là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có niềm tin để cho các lực lượng vũ trang một lần nữa thắt chặt gắn kết với giới chức dân sự địa phương theo sau chiến dịch chống tham nhũng và đợt cải tổ quân đội, theo tờ South China Morning Post (SCMP). Điều này cũng có thể là dấu hiệu cho thấy cuộc cải tổ quân đội, bắt đầu trong năm 2015, đã hoàn tất.

Các ban thường vụ đảng ủy là cơ quan đưa ra những quyết định quan trọng của bất kỳ chính quyền nào ở Trung Quốc và quân đội từ lâu đã có sự hiện diện trong ủy ban này ở tất cả các cấp. Thông lệ này có từ thập niên 1950 khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc lúc đó Bành Đức Hoài đề xuất sĩ quan Quân giải phóng nhân dân (PLA) tham gia những cuộc họp của chính quyền để cải thiện sự phối hợp về các vấn đề dân sự và quân sự.

Tuy nhiên, thông lệ nói trên bị chấm dứt một cách bất ngờ vào cuối năm 2016, khi chính phủ Trung Quốc tiến hành cuộc cải tổ các lực lượng vũ trang sâu rộng và đang thực hiện chiến dịch chống tham nhũng. Theo chiến dịch này, nhiều tên tuổi lớn của PLA, trong đó có hai cựu Phó chủ tịch Quân ủy trung ương Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu, bị sa lưới. Nhiều người trong số nhân vật quân sự cấp cao đó tham gia vào mạng lưới tham nhũng liên quan đến không ít quan chức chính quyền địa phương, theo SCMP.

Ngoài dấu hiệu giới lãnh đạo trung ương Trung Quốc đạt được niềm tin đối với quân đội, giới phân tích cho rằng khuynh hướng sĩ quan có chân trở lại trong ban thường vụ đảng ủy còn nhằm phục vụ cho một số mục đích. Đó là nhằm đảm bảo rằng chính quyền dân sự sẽ hỗ trợ các hoạt động của quân đội đang được hiện đại hóa và quân đội sẽ có nhiều ảnh hưởng hơn trong những vấn đề liên quan đến các đơn vị đồn trú và binh sĩ về hưu. Quân đội cũng sẽ có vai trò quan trọng đối với việc thúc đẩy hợp nhất các ngành công nghiệp dân và quân sự trong sản xuất vũ khí.

Bên cạnh đó, sự phối hợp dân-quân tốt hơn cũng rất cần thiết trong bối cảnh khoảng 1,5 triệu thành viên của Lực lượng cảnh sát vũ trang Trung Quốc vừa được đặt dưới sự kiểm soát duy nhất của quân đội, từ ngày 1.1.2018. Trước đó, giới chức địa phương có quyền điều động lực lượng bán quân sự này để ngăn chặn các cuộc biểu tình cũng như tấn công bạo lực và ứng phó thiên tai. Những quyền lực này hiện nay chỉ thuộc về PLA, khiến liên lạc giữa giới chức quân và dân sự trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.