Kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương: Vi phạm rất nghiêm trọng trong vụ MobiFone mua AVG

Chiều 2.6, Ủy ban Kiểm tra T.Ư đã ra thông cáo kỳ họp 26, diễn ra từ ngày 28 - 30.5 xem xét dấu hiệu vi phạm tại Ban Cán sự đảng Bộ Thông tin - Truyền thông (TT-TT) và các cá nhân có liên quan trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện dự án (DA) Tổng công ty viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần của Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu AVG. Kỳ họp do ông Trần Cẩm Tú, Bí thư T.Ư Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra T.Ư, chủ trì.

Các vi phạm, khuyết điểm trong dự án này có trách nhiệm của Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ Công an, UBND tỉnh Bình Dương nên cũng cần được kiểm điểm, xem xét xử lý trách nhiệm đối với các tập thể và cá nhân có liên quan, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ủy ban Kiểm tra T.Ư

Kết quả kiểm tra cho thấy, Ban Cán sự đảng Bộ TT-TT chấp hành chưa nghiêm nguyên tắc tổ chức trong sinh hoạt đảng, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, để Bộ TT-TT và Tổng công ty MobiFone vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật trong việc thẩm định, phê duyệt và tổ chức thực hiện DA, làm thất thoát lớn tài sản của nhà nước; chưa kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm kết luận của Thanh tra Chính phủ về DA trên.

Theo Ủy ban Kiểm tra T.Ư, ông Nguyễn Bắc Son, nguyên Ủy viên T.Ư Đảng, nguyên Bí thư Ban Cán sự đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ TT-TT, chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm nhiệm kỳ 2011 - 2016. Ông Son đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; có biểu hiện áp đặt, thiếu dân chủ trong lãnh đạo, chỉ đạo, không bàn bạc, thảo luận trong tập thể ban cán sự, trực tiếp chỉ đạo và quyết định nhiều nội dung liên quan đến DA không đúng quy định; ký văn bản trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư DA và giao cho cấp dưới ký một số văn bản liên quan đến DA có nội dung trái quy định, không đúng nhiệm vụ được phân công; thiếu chỉ đạo, kiểm tra quá trình thực hiện DA, để xảy ra nhiều vi phạm.

Ủy ban Kiểm tra T.Ư cũng nêu rõ: Đối với ông Trương Minh Tuấn, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Ban Cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ TT-TT, trong thời gian giữ cương vị Ủy viên Ban Cán sự đảng, Thứ trưởng cùng chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Cán sự đảng nhiệm kỳ 2011 - 2016. Ông Tuấn đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo trong quá trình được phân công chỉ đạo thực hiện DA; ký Quyết định số 236/QĐ-BTTTT, ngày 21.12.2015 của Bộ TT-TT phê duyệt DA và một số văn bản có liên quan trái quy định, có văn bản không thuộc nhiệm vụ được phân công. Với cương vị Bí thư Ban Cán sự đảng, Bộ trưởng từ tháng 4.2016 đến nay, ông Trương Minh Tuấn phải chịu trách nhiệm chính về các vi phạm, khuyết điểm của Ban Cán sự đảng nhiệm kỳ 2016 - 2021.

Cũng theo kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư, thương vụ MobiFone mua AVG còn có trách nhiệm của nhiều cá nhân liên quan khác. Trong đó, ông Phạm Hồng Hải, Thứ trưởng Bộ TT-TT, đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý, kiểm tra, giám sát, để Tổng công ty MobiFone vi phạm nghiêm trọng trong thực hiện DA; trực tiếp ký một số văn bản liên quan đến DA có nội dung trái quy định; ông Phạm Đình Trọng, Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp, Bộ TT-TT, có nhiều vi phạm rất nghiêm trọng trong việc tham mưu cho lãnh đạo Bộ để lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện DA.

Bên cạnh đó, Ban Thường vụ Đảng ủy Tổng công ty MobiFone đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để Tổng công ty MobiFone có nhiều vi phạm nghiêm trọng trong quá trình thực hiện DA. Cá thể hóa trách nhiệm, Ủy ban Kiểm tra T.Ư cho biết ông Lê Nam Trà, nguyên Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên (HĐTV) Tổng công ty MobiFone đã có nhiều vi phạm rất nghiêm trọng, chịu trách nhiệm chính trong việc HĐTV tổng công ty trình Bộ TT-TT thông qua quyết định phê duyệt và tổ chức thực hiện DA; trực tiếp ký nhiều văn bản liên quan đến DA trái quy định; ông Cao Duy Hải, Phó bí thư Đảng ủy, thành viên HĐTV, Tổng giám đốc Tổng công ty MobiFone có nhiều vi phạm nghiêm trọng trong việc tham mưu cho HĐTV tổng công ty trình Bộ TT-TT quyết định phê duyệt và tổ chức thực hiện DA; trực tiếp ký nhiều văn bản liên quan đến DA trái quy định.

“Những vi phạm của Ban Cán sự đảng Bộ TT-TT, ông Nguyễn Bắc Son, ông Trương Minh Tuấn, ông Phạm Đình Trọng, của Ban Thường vụ Đảng ủy Tổng công ty MobiFone và các ông Lê Nam Trà, Cao Duy Hải là rất nghiêm trọng; vi phạm của ông Phạm Hồng Hải là nghiêm trọng, đã làm thất thoát lớn tài sản của nhà nước, ảnh hưởng xấu đến hoạt động và quá trình cổ phần hóa của Tổng công ty MobiFone, đến uy tín của tổ chức Đảng và Bộ TT-TT, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật”, kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư nêu rõ. Đồng thời cho biết các vi phạm, khuyết điểm trong DA này có trách nhiệm của Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ Công an, UBND tỉnh Bình Dương nên cũng cần được kiểm điểm, xem xét xử lý trách nhiệm đối với các tập thể và cá nhân có liên quan, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ủy ban Kiểm tra T.Ư.

Trụ sở MobiFone tại Hà Nội ảnh: Ngọc Thắng

Ngày 25.12.2015, MobiFone ký hợp đồng với các cổ đông AVG nhận chuyển nhượng 95% cổ phần AVG với tổng giá trị khoảng 8.889 tỉ đồng. Trong vòng 22 ngày sau đó, MobiFone đã thanh toán khoản tiền gần 8.445 tỉ đồng cho AVG. Tuy nhiên, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ và nhiều tài liệu Thanh Niên thu thập được cho thấy, thương vụ này có bản chất là một kịch bản đã được đạo diễn bởi lãnh đạo Bộ TT-TT, MobiFone và AVG. Cụ thể, tháng 10.2014, AVG báo cáo ông Nguyễn Bắc Son về việc sắp sửa bán cổ phần cho đối tác nước ngoài với giá hời, chỉ tính 75% cổ phần đã có giá 525 triệu USD, AVG đã nhận đặt cọc 10 triệu USD nhưng do vướng mắc pháp lý nên phải chờ hướng dẫn. Bộ TT-TT đã có văn bản gửi Bộ Công an trao đổi để có căn cứ xem xét hướng dẫn AVG chuyển nhượng cổ phần. Ngày 8.12.2014, Bộ Công an có văn bản gửi Bộ TT-TT hướng dẫn AVG không được phép chuyển nhượng cổ phần cho nước ngoài mà chỉ nên bán cổ phần cho các đối tác trong nước. Ngày 1.12.2014, Bộ TT-TT đã ban hành Quyết định 1798 thành lập Tổng công ty viễn thông MobiFone trên cơ sở tổ chức lại Công ty TNHH MTV thông tin di động, bổ sung thêm ngành nghề kinh doanh phát thanh truyền hình. Ngày 27.1.2015, ông Lê Nam Trà, quyền Chủ tịch HĐQT MobiFone, đã có văn bản trình Bộ TT-TT xin phê duyệt đầu tư dịch vụ truyền hình theo phương thức mua lại một hãng truyền hình kỹ thuật số. Khoảng 1 tuần lễ sau đó, ngày 6.2.2015, Bộ TT-TT có Công văn số 408/BTTTT-QLDN thống nhất chủ trương theo đề xuất của MobiFone. Đến ngày 20.3, MobiFone và AVG bắt tay nhau ghi nhớ việc mua bán cổ phần.

Trong quá trình thanh tra về DA, AVG và Bộ TT-TT đã không cung cấp được bất cứ tài liệu, chứng từ nào cho Thanh tra Chính phủ về việc đàm phán với đối tác nước ngoài, cũng như nhận khoản đặt cọc 10 triệu USD. Như vậy có thể thấy việc chào bán cổ phần, giá trị doanh nghiệp của AVG từ thời điểm này là không có thật. Những diễn biến về sau cũng cho thấy ông Nguyễn Bắc Son đã ký quyết định bổ sung thêm ngành nghề kinh doanh cho MobiFone sau khi xảy ra việc AVG chào bán cổ phần. Toàn bộ việc mua bán này lẽ ra phải được minh bạch công khai thì Bộ TT-TT chỉ đạo mật hóa toàn bộ, kể cả đàm phán, đấu thầu, thẩm định giá.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, tình hình kinh doanh của AVG trước khi MobiFone đàm phán mua lại rất tồi tệ. Cụ thể, AVG đang thua lỗ hàng nghìn tỉ đồng, âm gần 50% vốn điều lệ, các số liệu, phương án kinh doanh hoàn toàn là giả định, mơ hồ, thiếu thực tế... Trong quá trình thẩm định, đã có rất nhiều ý kiến phản biện của đơn vị cấp dưới nhưng ông Nguyễn Bắc Son đã bỏ ngoài tai, chỉ đạo báo cáo sai sự thật với Thủ tướng về tình trạng bết bát của AVG. Thậm chí, ông Nguyễn Bắc Son còn “bút phê” cho Thứ trưởng Trương Minh Tuấn (nay là Bộ trưởng), lạm quyền ký luôn quyết định phê duyệt DA thay cho Thủ tướng. Theo quy định của khoản 2, điều 31 luật Đầu tư, DA mua cổ phần AVG thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ. Theo điều 34 của luật Đầu tư thì Bộ TT-TT phải lập DA đầu tư trình Chính phủ để Bộ KH-ĐT và các cơ quan liên quan thẩm định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành quyết định đầu tư. Trong các báo cáo gửi lên Thủ tướng Chính phủ về DA, Bộ TT-TT cũng nêu rõ Bộ không đủ thẩm quyền để quyết về DA này. Tuy nhiên, ngày 21.12.2015, ông Trương Minh Tuấn lại ký ban hành Quyết định số 236/QĐ-BTTTT phê duyệt DA đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone là có biểu hiện cố ý làm trái các quy định của pháp luật trong việc quyết định phê duyệt đầu tư.

Theo Thanh tra Chính phủ, những vi phạm, làm trái quy định, thiếu trách nhiệm nêu trên đã gây nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của nhà nước tại MobiFone khoảng 7.006 tỉ đồng, trong đó thiệt hại do mua nợ phải trả của AVG 1.134 tỉ đồng.

Đến nay, theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Công an đã tiếp nhận toàn bộ hồ sơ vụ án để xem xét xử lý theo thẩm quyền.

Căn cứ thỏa thuận hủy bỏ hợp đồng chuyển nhượng ngày 12.3, tính đến ngày 26.4.2018, các cổ đông AVG đã chuyển trả MobiFone hơn 8.505 tỉ đồng.

Kỳ họp thứ 26 của Ủy ban Kiểm tra T.Ư cũng đã kiểm tra xem xét dấu hiệu vi phạm đối với Ban Thường vụ Đảng ủy Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển VN (BIDV) và một số cá nhân có liên quan. Kết quả kiểm tra cho thấy: Ban Thường vụ Đảng ủy BIDV nhiệm kỳ 2010 - 2015, 2015 - 2020 đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, để BIDV có nhiều vi phạm nghiêm trọng mang tính hệ thống trong thực hiện quy chế làm việc, quy định về phân cấp thẩm quyền và quy trình, thủ tục cấp tín dụng, gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm tăng nợ xấu, nhất là các khoản nợ có khả năng mất vốn; để nhiều cán bộ vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật nhà nước, bị xử lý hình sự; làm giảm nguồn thu ngân sách, ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh, đến thu nhập, việc làm và đời sống của người lao động BIDV. Đối với ông Trần Bắc Hà (ảnh), nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Chủ tịch HĐQT chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Đảng ủy nhiệm kỳ 2010 - 2015, 2015 - 2020. Ông Hà đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, có biểu hiện áp đặt, thiếu dân chủ trong chỉ đạo, điều hành; vi phạm nghị quyết của Ban Thường vụ Đảng ủy về nghĩa vụ, trách nhiệm của người giữ chức vụ trong hệ thống BIDV; vi phạm quy trình, thủ tục, thẩm quyền, quy định về tín dụng trong việc phê duyệt chủ trương, quyết định một số khoản cho vay, bảo lãnh, đầu tư, quản lý nợ, trong đó có việc phê duyệt chủ trương cho vay 4.700 tỉ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án xảy ra tại Ngân hàng Xây dựng. Ông Đoàn Ánh Sáng, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó tổng giám đốc và ông Trần Lục Lang, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó tổng giám đốc BIDV cùng chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Đảng ủy; cùng chịu trách nhiệm đối với một số khoản cho vay, bảo lãnh, đầu tư, quản lý nợ có vi phạm; chịu trách nhiệm về đề xuất, thẩm định chủ trương cho vay 4.700 tỉ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án xảy ra tại Ngân hàng Xây dựng. “Những vi phạm của đồng chí Trần Bắc Hà là rất nghiêm trọng, vi phạm của Ban Thường vụ Đảng ủy BIDV nhiệm kỳ 2010 - 2015, 2015 - 2020 và các đồng chí Đoàn Ánh Sáng, Trần Lục Lang là nghiêm trọng, làm ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức Đảng và Ngân hàng BIDV, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật”, kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư nêu rõ.

Quá trình xử lý vụ MobiFone mua AVG

Sai phạm tại MobiFone, BIDV làm "nóng" họp báo Chính phủ Tại buổi họp báo Chính phủ chiều 2.6, lãnh đạo Văn phòng Chính phủ, Bộ TT-TT, Ngân hàng Nhà nước đã nhận được nhiều câu hỏi xung quanh thông báo kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư về các sai phạm tại MobiFone và BIDV. Liên quan đến thông báo kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư đến sai phạm trong thương vụ MobiFone mua AVG và tại Ngân hàng BIDV, báo chí cũng đặt ra nhiều câu hỏi với lãnh đạo Bộ TT-TT và Ngân hàng Nhà nước. Thứ trưởng Bộ TT-TT Hoàng Vĩnh Bảo khẳng định quan điểm của Ban Cán sự đảng, lãnh đạo Bộ là “tuân thủ, thực hiện nghiêm kết luận Thanh tra Chính phủ cũng như kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư”. Giải thích việc trước đây Bộ từng phản ứng với kết luật thanh tra khi cho rằng thương vụ không làm thất thoát tài sản, ông Bảo nói: "Lúc đó Bộ quan niệm AVG và MobiFone có thỏa thuận là AVG sẽ hoàn trả toàn bộ số tiền mà trước đây MobiFone đã bỏ ra để mua cổ phần của AVG, đồng thời cam kết tính cả lãi theo quy định nên Bộ cho như vậy là không thất thoát. Mặt khác, Bộ cho rằng về nguyên tắc thì cơ quan, tổ chức là đối tượng thanh tra có quyền kiến nghị, giải trình". Trao đổi thêm bên lề cuộc họp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho hay trước khi Ủy ban Kiểm tra T.Ư ra thông báo thì Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ ngành liên quan kiểm điểm theo kết luận của thanh tra. “Với kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư hôm nay, Chính phủ sẽ tiếp tục yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan, trong đó có cả trách nhiệm Văn phòng Chính phủ”, ông Dũng nói. Trong khi đó, với việc Ủy ban Kiểm tra T.Ư kết luận sai phạm của nguyên Chủ tịch HĐQT BIDV Trần Bắc Hà là rất nghiêm trọng, đồng thời trong sai phạm này có trách nhiệm của NHNN, Phó thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cũng khẳng định “sẽ thực hiện nghiêm túc chỉ đạo kết luận của Ủy ban Kiểm tra T.Ư”. Theo bà Hồng, kết luận này sẽ giúp BIDV, NHNN cũng như toàn bộ hệ thống ngân hàng tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách, tổ chức, hoạt động của ngân hàng để làm sao hệ thống ngân hàng hoạt động lành mạnh hơn. Chí Hiếu