Sống nơm nớp ở hàng trăm chung cư cũ

Nằm ở ngay Q.3 nhưng dường như cuộc sống ở 11 lô chung cư (CC) Nguyễn Thiện Thuật có vẻ khác hẳn với thế giới hiện đại bên ngoài. Bước vào đây, nhìn các CC xây dựng từ những năm cuối thập niên 60 của thế kỷ trước nằm san sát bên nhau, có cảm giác đang trở về nhịp sống cách đây 30 năm. Áo quần giăng mắc khắp nơi ở ban công, cầu thang được trưng dụng để nấu nướng hay chứa đồ đạc… Thậm chí, bếp than tổ ong còn được khá nhiều hộ đun nấu ngoài trời.

Tận dụng cầu thang trệt để làm chỗ ngủ, sinh hoạt và nấu nướng Ảnh: Trung Hiếu

Ông Đỗ Văn Tươi (61 tuổi), sống ở lô H, CC Nguyễn Thiện Thuật từ năm 1969, cho biết từng tham gia đội PCCC tại chỗ khi còn trẻ và nhận xét “công tác PCCC còn kém so với cách đây 15 - 20 năm”. Khi đó, hằng năm ban quản lý kết hợp với chính quyền, PCCC tiến hành tập huấn (sử dụng bình chữa cháy, nhảy bao bố, thoát hiểm khi cháy…) cho những thành viên trong đội chữa cháy tại chỗ. Còn những năm gần đây ít thấy CC tập dượt gì. Người dân ở CC cũng khá chủ quan, rất ít hộ sắm bình chữa cháy cá nhân.

“Bây giờ người dân cứ ỷ y vào lực lượng PCCC mà ít quan tâm đến lực lượng PCCC tại chỗ. Khi có cháy, lực lượng PCCC tại chỗ mới quan trọng nhất để xử lý đám cháy ngay lập tức. Nhiều lần họp tổ dân phố tôi đề xuất mỗi nhà nên sắm 2 bình chữa cháy mi ni, nhưng không thấy chuyển động gì”, ông Lê Thái Hoàng, cư dân sống ở lô G từ năm 1968, nói và lo lắng: “Nơi đây vẫn xảy ra những vụ cháy, chủ yếu liên quan đến nấu nướng, chập điện. Nhưng nguy cơ nhất vẫn là từ những nhà để xe ở dưới tầng trệt CC, nếu có sự cố thì khó lường hậu quả”.

Tại CC Ngô Gia Tự (Q.10), khi chúng tôi tới lô X, ngay ở cầu thang tầng trệt bà Cao Thị Bạch Tuyết (58 tuổi) đang nấu bữa trưa. Bà Tuyết cho hay gia đình ở phòng 034 của CC từ năm 1971. Gia đình đông, có tới 8 người con nên từ nhiều năm nay bà và chồng dọn ra cầu thang ngay sát vách để ăn ngủ, sinh hoạt. Phía bên dưới cầu thang được bà ngăn lại thành phòng ngủ, nấu nướng bằng bếp dầu ở hành lang cầu thang. Hỏi có sắm bình chữa cháy mi ni không, bà Tuyết đáp: “Sau vụ cháy ở CC Carina cũng hơi lo nhưng nhà nghèo tiền đâu mà sắm chú ơi”.

Việc sử dụng cầu thang thành nơi nấu nướng và sinh hoạt tương đối phổ biến ở CC Ngô Gia Tự.

Chung cư Ngô Gia Tự được xây dựng từ năm 1960 nên đã xuống cấp, thiếu điều kiện PCCC Ảnh: Phạm Hữu

Ghi nhận của PV Thanh Niên ngày 28.3 tại CC Quốc Thanh (P.Nguyễn Cư Trinh, Q.1), những hộp chứa đường ống nước chữa cháy ốp tường không có vòi dẫn nước, phía bên ngoài hành lang trên các tầng không có bình chữa cháy cơ động. Phía hành lang vẫn để xe, đồ đạc của cư dân lấn chiếm hai bên lối vào CC.

Giải thích về việc không đặt bình chữa cháy và vòi dẫn nước ở hành lang các tầng lầu, ông Nguyễn Nhật Toai, Phó ban quản trị CC, cho biết vì lo sợ trộm sẽ lấy mất các thiết bị chữa cháy. Chính vì vậy, khi trang bị những bình chữa cháy ban quản trị đều bố trí bên trong nhà các cư dân. Ở CC cũng có hệ thống vòi chữa cháy chạy dọc hành lang và ở các tầng, nhưng có sử dụng được hay không thì ông không nắm rõ! “Đường ống này được lắp 5, 6 năm gì rồi nhưng không có nước. Nguyên do không có nguồn kinh phí tu bổ và bảo dưỡng thường xuyên nên thành ra bỏ không. Vì đây là CC cũ, sắp giải tỏa nên không thể thu tiền người dân được”, ông Toai phân trần.

Ở các CC cũ như 26 Lý Tự Trọng, 14 Nguyễn Thị Nghĩa (P.Bến Thành)… đều chỉ có lối đi, cầu thang duy nhất và cũng chính là lối thoát hiểm. Ghi nhận ở CC 14 Nguyễn Thị Nghĩa, dọc hành lang các tầng người dân đều trưng dụng mọi khoảng trống để chứa vật dụng khiến lối đi bị chắn một phần. Thậm chí có hộ còn mang bình gas, bếp ra nấu nướng ngay tại hành lang. Trong phòng, một số hộ sử dụng vật liệu dễ cháy như ván ép để ngăn thêm gác, phòng và dựng bàn thờ sát các vách đó.

Bên dưới, bãi giữ xe CC chiếm phần lớn diện tích ra vào, chỉ chừa khoảng gần 2 m để người dân đi lại. Các hộ dân cũng tận dụng luôn khoảng sân để đồ đạc, chỉ chừa lối nhỏ để ra vào. Hệ thống dây điện thì chằng chịt, nguy cơ chập điện rất cao. Ngày 4.4, PV Thanh Niên trở lại CC này ghi nhận bãi giữ xe tuy được sắp xếp gọn hơn nhưng vẫn choán một phần lối đi của người dân.

Bà Nguyễn Thị Hương Mai, cư dân phòng F lầu 1 CC 14 Nguyễn Thị Nghĩa, chia sẻ nỗi bất an: “Nhiều khi ngủ mà tôi lo lắm, cứ phải mở cửa sổ ra để nghe ngóng tiếng nhao nhao nếu có cháy là chạy. Đồ đạc giấy tờ tôi để sẵn trong cặp da hết, có gì là tôi ôm chạy liền. Tại vì ở đây không có lối thoát hiểm mới khổ. Nếu CC mà có cháy dưới bãi xe thì coi như cư dân bên trên thua luôn”.

474 CC mất an toàn, thiếu hệ thống PCCC Thượng tá Nguyễn Thanh Hưởng, Phó giám đốc phụ trách Cảnh sát PCCC TP, cho biết hiện TP.HCM có 474 CC được xây dựng trước năm 1975, trước khi luật PCCC ra đời. Các CC này không được trang bị hệ thống PCCC, nhiều công trình đã xuống cấp nghiêm trọng, không có kinh phí để bảo trì, bảo dưỡng các phương tiện, hệ thống PCCC. Nhiều CC không có đơn vị chủ quản, ban quản trị. Bên cạnh đó, ý thức của người dân chưa cao trong việc chấp hành quy định PCCC. Nhiều hộ đã tự ý xây dựng, cơi nới, lấn chiếm hành lang, lối đi, bố trí khu vực sinh hoạt, kinh doanh trong bãi giữ xe… Mới đây, UBND TP đã có chỉ thị giao UBND quận, huyện phối hợp xử lý 474 CC xây dựng trước năm 1975. Đối với các công trình thuộc diện cải tạo, xây dựng mới phải hướng dẫn chủ đầu tư thực hiện những quy định về điều kiện an toàn PCCC. Nghiên cứu tham mưu UBND TP phối hợp với Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ có cơ chế chính sách phù hợp nhằm khuyến khích các nhà đầu tư xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa những CC đã được xây dựng trước năm 1975.

Hết niên hạn sử dụng Q.3 hiện có 48 CC cũ với hơn 3.400 căn hộ được xây dựng trước năm 1975, nay đã hư hỏng, xuống cấp. Theo Phòng Quản lý đô thị Q.3, các CC cũ xây dựng từ hơn 40 năm trước đã hết niên hạn sử dụng, hiện đang xuống cấp và điều kiện sinh hoạt thấp kém như CC Nguyễn Thiện Thuật (11 lô), CC 11 Võ Văn Tần, CC 16/16 Nguyễn Thiện Thuật.