Vì sao chuyển hồ sơ sai phạm tại Saigon Co.op sang cơ quan điều tra ?

Ngày 28.7, nguồn tin của PV Thanh Niên cho biết cấp có thẩm quyền đã đồng ý về chủ trương chuyển hồ sơ sai phạm tại Saigon Co.op sang Công an TP.HCM để khẩn trương điều tra các dấu hiệu vi phạm pháp luật của các cá nhân liên quan, theo kiến nghị của Thanh tra TP.HCM.

Như Thanh Niên hôm qua (28.7) đã thông tin, Thanh tra TP.HCM vừa có kết luận khẳng định Liên hiệp HTX thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) có dấu hiệu bị thâu tóm, chiếm đoạt vốn, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung và tài sản nhà nước...

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, sau 31 năm thành lập, Liên hiệp HTX thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) đã trở thành nhà bán lẻ hàng đầu VN, vào Top 500 nhà bán lẻ hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Saigon Co.op đang dẫn đầu thị phần kênh siêu thị với tỷ lệ khoảng 43%, gấp khoảng 4 lần so với doanh nghiệp đứng thứ 2. Ở phân khúc đại siêu thị, đơn vị này cũng là nhà bán lẻ nội địa duy nhất nằm trong danh sách cạnh tranh với các thương hiệu quốc tế như BigC, Lotte Mart, Aeon Mall.

Lợi nhuận của Saigon Co.op có năm đến 1.500 tỉ đồng Theo số liệu được Saigon Co.op công bố, doanh thu năm 2019 đạt hơn 35.000 tỉ đồng, chỉ tiêu 2020 tăng lên 38.900 tỉ đồng. Thanh tra TP.HCM đánh giá lợi nhuận sau thuế của Saigon Co.op được duy trì ổn định qua các năm, dao động 800 - 1.500 tỉ đồng. Sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định, thu nhập của Saigon Co.op được phân phối theo thứ tự trích lập các quỹ và chia lại cho 26 HTX thành viên. Tỷ lệ phân phối do đại hội thành viên quyết định. Tính đến cuối năm 2019, nguồn vốn hình thành từ lợi nhuận giữ lại (lợi nhuận không chia) hơn 3.180 tỉ đồng.

Khi cho phép thành lập và phê duyệt điều lệ Saigon Co.op, nguồn hình thành tài sản của đơn vị này có phần hỗ trợ của nhà nước từ ngân sách (vốn công trợ). Saigon Co.op là tổ chức kinh tế HTX theo nguyên tắc xác lập sở hữu tập thể có tính chất đặc thù, hoạt động theo luật HTX năm 2012. Về tổ chức, Ban Chấp hành Đảng bộ Saigon Co.op là Đảng ủy cấp trên cơ sở trực thuộc Thành ủy, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và hướng dẫn thường xuyên của Ban Thường vụ Thành ủy, Thường trực Thành ủy TP.HCM. Vị trí Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op, trong nhiều nhiệm kỳ qua luôn là Thành ủy viên, được Thành ủy giới thiệu để đại hội thành viên của Saigon Co.op bầu.

Do tính chất đặc thù như vậy, Saigon Co.op được UBND TP.HCM và các cơ quan có thẩm quyền ưu đãi trong giao, thuê đất để hoạt động sản xuất kinh doanh gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị theo chủ trương của Thành ủy, UBND TP.HCM (bình ổn thị trường, đảm bảo an ninh lương thực…). Nhờ đó, Saigon Co.op liên tục phát triển. Tính đến tháng 3.2019, mạng lưới Co.opmart đạt con số 110 siêu thị, 4 đại siêu thị Co.opXtra; các chuỗi cửa hàng: thực phẩm Co.op Food, Co.op, Cheers và chuỗi cửa hàng bách hóa hiện đại Co.opSmile… ở nhiều vị trí đắc địa và giá trị thương mại cao trên phạm vi toàn quốc. Theo số liệu công bố của Saigon Co.op, có hơn 1 triệu lượt khách hàng đến tham quan và mua sắm mỗi ngày. Lợi nhuận cao, đạt từ 26 - 39% trên vốn góp.

Vào đầu năm 2020, Saigon Co.op bất ngờ tăng vốn điều lệ từ 3.200 tỉ đồng vọt lên gần 6.800 tỉ đồng. Nhận thấy đây là động thái bất thường, vào tháng 3.2020 UBND TP.HCM chỉ đạo thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật tại Saigon Co.op. Kết luận của Thanh tra TP chỉ rõ tại Saigon Co.op có nhiều dấu hiệu phạm pháp hình sự, đặc biệt là việc tăng vốn điều lệ không đúng quy định pháp luật; có dấu hiệu bị thâu tóm, chiếm đoạt vốn, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung và tài sản nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung.

Kỷ luật ông Diệp Dũng Ảnh: SGC Ngày 28.7, theo nguồn tin PV Thanh Niên, ông Diệp Dũng (ảnh) đang bị xem xét kỷ luật về mặt chính quyền (chức danh Chủ tịch HĐQT). Trước đó, Thành ủy TP.HCM đã triển khai quyết định đình chỉ sinh hoạt cấp ủy đối với ông Diệp Dũng; đình chỉ các vai trò Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và Bí thư Đảng ủy của ông Diệp Dũng tại Đảng bộ Saigon Co.op. Ủy ban Kiểm tra Thành ủy xác định ông Diệp Dũng đã tổ chức chỉ đạo huy động tăng vốn trái pháp luật, tổ chức đại hội thường niên trái pháp luật, thực hiện công tác cán bộ trái quy định của Đảng và không trung thực với tổ chức khi có yêu cầu báo cáo. Ông Diệp Dũng được Thành ủy chỉ định tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ, Ban Thường vụ Đảng ủy, giữ chức Bí thư Đảng ủy Saigon Co.op nhiệm kỳ 2015 - 2020 và giới thiệu bầu giữ chức Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op từ cuối tháng 8.2015. Trước khi chuyển công tác về Saigon Co.op, ông Diệp Dũng là Thành ủy viên, Phó bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc Công ty đầu tư tài chính nhà nước TP.HCM…

Thanh tra TP.HCM khẳng định Saigon Co.op vi phạm các hành vi bị cấm (kê khai không trung thực, không chính xác nội dung đăng ký HTX, liên hiệp HTX) theo khoản 4, điều 12 luật HTX năm 2012; vi phạm quy định tại khoản 1, điều 28 luật HTX năm 2012 (việc thay đổi chỉ được thực hiện sau khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký). Cụ thể, theo văn bản đề nghị Sở KH-ĐT về đăng ký thay đổi nội dung HTX số 03/GĐN-LH ngày 31.1.2020 thể hiện nội dung kê khai thời điểm thay đổi vốn là “kể từ ngày được cơ quan đăng ký kinh doanh chấp thuận”. Tuy nhiên, trên thực tế, việc góp vốn tăng thêm của các HTX thành viên đã được hoàn tất từ ngày 20.1.2020.

Ngoài ra, HĐQT còn tự ra nghị quyết không đúng thẩm quyền về phương thức huy động vốn, vi phạm điểm a, khoản 4, điều 4 Thông tư số 83 năm 2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ quản lý tài chính đối với HTX (thẩm quyền này thuộc về đại hội thành viên). Theo Thanh tra TP.HCM, hành vi sai phạm nêu trên thuộc trường hợp bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký Liên hiệp HTX theo quy định tại khoản 2, điều 56 luật HTX năm 2012.

Thanh tra TP.HCM cũng chỉ ra những dấu hiệu không bình thường trong góp vốn. Cụ thể, HTX thương mại dịch vụ Linh Tây lỗ gần 49 triệu đồng (vốn điều lệ chỉ gần 600 triệu đồng - PV) nhưng số vốn góp đến hơn 952 tỉ đồng; HTX thương mại Thị Nghè lỗ hơn 163 triệu đồng nhưng góp hơn 244 tỉ đồng; HTX thương mại Cầu Kinh lỗ hơn 105 triệu đồng nhưng góp 2,9 tỉ đồng; HTX thương mại Đô Thành lỗ hơn 721 triệu đồng nhưng góp đến hơn 247 tỉ đồng; HTX thương mại Bàn Cờ lỗ hơn 1,8 triệu đồng nhưng góp hơn 6 tỉ đồng… Theo Thanh tra TP.HCM có nhiều cá nhân, tổ chức bên ngoài, không phải là HTX thành viên, nhưng “mượn tay” HTX thành viên để “rót” vốn vào Saigon Co.op. Trong khi theo quy định, vốn huy động từ các HTX thành viên phải trên tinh thần tự nguyện, không được đi vay hoặc huy động từ nguồn vốn của đối thủ cạnh tranh.

“Việc làm này cho thấy nếu không làm rõ được nguồn vốn tăng lên thì Saigon Co.op sẽ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài, và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Saigon Co.op”, kết luận thanh tra nêu.

Cũng theo Thanh tra TP.HCM, quá trình thanh tra, để làm rõ sự lũng đoạn xảy ra tại Saigon Co.op, cơ quan này làm việc với 23/26 (có 3 đơn vị không đến làm việc) HTX thành viên, xác định có 20 đơn vị tham gia góp vốn vào Saigon Co.op, trong đó có cá nhân bên ngoài tham gia góp với giá trị vốn rất cao. Thế nhưng, các HTX thành viên đã không cung cấp cho đoàn thanh tra các hồ sơ liên quan đến việc góp vốn.

Đến ngày 29.4, Thanh tra TP.HCM mời (lần 2) đối với 26 HTX thành viên của Saigon Co.op để tiếp tục làm rõ nguồn vốn góp (tăng thêm khoảng gần 3.600 tỉ đồng), nhưng HTX thương mại dịch vụ Linh Tây (đơn vị góp cao nhất, hơn 952 tỉ) vẫn không đến làm việc. Ngoài ra, có 13 HTX thành viên ủy quyền cho ông Nguyễn Xuân Bính (địa chỉ cư trú tại P.Dương Nội, Q.Hà Đông, TP.Hà Nội) đến làm việc với đoàn thanh tra. Tuy nhiên, người đại diện theo ủy quyền (ông Bính) và các HTX có đến làm việc cũng không cung cấp các hồ sơ, tài liệu theo yêu cầu của đoàn thanh tra.

Trước đó, ngày 24.7, Thanh tra TP.HCM có văn bản đề nghị ông Diệp Dũng, Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op, tạm đình chỉ việc tiến hành đại hội thành viên cho đến khi có kết luận thanh tra chính thức và ý kiến chỉ đạo từ cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, Saigon Co.op không chấp hành, vẫn tổ chức đại hội biểu quyết các vấn đề liên quan làm ảnh hưởng đến hoạt động và nội dung kết luận thanh tra về công tác nhân sự, phương án huy động vốn, tăng vốn điều lệ, việc rút vốn của các HTX thành viên…