Tìm đất - Truyện ngắn của Vũ Thị Huyền Trang

Minh họa: Hồng Thiện Cường

Mảnh đẹp thì đắt quá chỉ biết tiếc hùi hụi quay đi. Mảnh ít tiền thì xấu xí đủ đường, làm sao sống suốt phần đời còn lại ở một nơi mà mình không hề thích. Anh càu nhàu: “Tìm theo ý của em thì anh chịu. Em tự mà tìm lấy”. Chị chua xót nghĩ mình vì ai mà phải bỏ quê hương, bè bạn đến tận đây? Một nơi hoàn toàn xa lạ, đắt đỏ và dè xẻn thân tình. Có những cảm giác không thể nào lý giải được rõ ràng, như lần đầu tiên đặt chân đến V, chị đã nghĩ thành phố này không thuộc về mình. Nhưng số phận cứ thích đẩy đưa, chị không nghĩ một ngày mình sẽ phải gắn bó lâu dài với nơi này. Buồn thay, một cuộc hôn nhân mà khi nghĩ về nó người ta luôn ân hận. Đã có lúc chị bảo, hay là thôi tụi mình đừng tìm đất nữa. Có đất sẽ phải xây nhà mà khi ổn định rồi làm sao bỏ được nhau? Anh thường nổi điên với những cơn ẩm ương của chị. Dỗ dành mãi cũng chán nên thôi cứ mặc kệ đi. Hầu hết các ông chồng đều mặc kệ vợ mình như thế.

Đất ở quê tính bằng sào, đất ở đây tính tiền theo từng mét vuông đắt đỏ. Ở đâu âu đó nhưng thương thay cái gốc gác quê nhà đã ăn sâu vào từng ý nghĩ. Lúc đứng ngó mấy mảnh đất chừng bốn mươi mét vuông, chị đã kịp mường tượng ra cảnh mình loay hoay thích nghi trong hộp diêm bé nhỏ. Một căn nhà sẽ được xây lên vừa khít, không có đất trống đủ trồng một cái cây chứ đừng nói đến sân vườn. Chị sẽ sống thế nào giữa những bức tường bê tông khô khan mà không có lấy một bóng cây? Anh bảo “ôi dào, người ta sống được chả nhẽ mình chết chắc?”. Dĩ nhiên là không chết, chỉ tâm hồn sẽ héo úa từng ngày. Cũng may mà phía trước có một hàng cau, một vườn rau trong ngôi biệt thự nằm đối diện. Khoảng trời xanh non ấy dù không phải của mình nhưng cũng đủ an ủi chị phần nào khi nghĩ mình có thể nương nhờ vào nó. Chị gật đầu đồng ý, anh thở phào nhẹ nhõm hăng hái đi lo thủ tục. Còn chị lo gom góp thêm tiền. Vay mượn ngược xuôi mà vẫn chưa thấm tháp nên đành mượn thêm sổ đỏ nhà chồng. Có vất vả nhưng xong xuôi thì cũng mừng. Nào ngờ đến lúc gọi địa chính đến đo thì mảnh đất giáp ranh bị thiếu so với trong sổ đỏ. Địa chính yêu cầu các bên tự thỏa thuận. Thỏa thuận gì thì dễ chứ thỏa thuận đất đai thì rất là căng. Chẳng bên nào chịu thiệt, đàm phán ngược xuôi vẫn chẳng đâu với đâu. Chị nghĩ mảnh đất này không có duyên với mình nên thôi. Biết đằng nào mà chờ đợi...

Công cuộc tìm kiếm lại bắt đầu. Tiêu chí của chị là đất không nằm gần khu miếu mả và những cái đại loại. Tính chị nhát vía, anh lại hay đi làm đêm. Có đóng kín cửa bốn bề chị cũng không làm sao ngăn được trí tưởng tượng về những điều kỳ dị. Khổ nỗi nơi chị sống trước kia vốn là làng quê. Nên dù có phát triển về cơ sở hạ tầng, có thay da đổi thịt thì vẫn có những nét văn hóa như hồn cốt ăn sâu vào đời sống người dân. Trong đó, chuyện chôn cất người chết vẫn theo phong tục cũ. Xưa là mỗi làng một nghĩa trang, giờ lên phố, mồ mả vẫn còn đó. Mà không được di dời về một địa điểm cố định như những thành phố khác. Người sau lại cứ muốn nằm gần người trước, thành ra nghĩa trang ngày càng thêm rộng. Người sống và người chết quây quần lấy nhau, đi lòng vòng một hồi lại thấy nghĩa trang trước mặt. Chị nghĩ có chọn được mảnh đất trên vị trí ưng ý nhưng sau này nếu xây nhà cao tầng thì nhìn bốn phía vẫn nhấp nhô mồ mả. Anh bảo đàn bà lắm chuyện, thần hồn nát thần tính chứ ma mãnh quái gì. Ngày nhỏ, đi thả trâu anh toàn ăn cơm cúng ngoài nghĩa địa. Ngày ấy đói, cơm nhà toàn sắn độn. Chỉ ma là được ăn cơm trắng. Thấy nhà người ta vừa thắp hương xong, họ bận việc không chờ lấy lộc là cả bọn xúm vào tranh giành. Hôm nào tranh được quả trứng luộc thì chẳng khác gì ăn cỗ. Có hôm còn ngủ quên mãi tối mù mới hớt hải chạy tìm trâu.

Đàn ông sinh ra đã vốn ít nỗi sợ hãi. Nên làm sao hiểu được những đêm dài cũng có thể trở thành sự ám ảnh đối với bao người người đàn bà. Mẹ chị, từng có nhiều đêm bồng con đứng sau cánh cửa. Tai ghé sát cửa, mẹ nín thở nghe từng tiếng động bên ngoài. Cảnh đói kém trộm cắp nhiều. Ngủ say một đêm có khi mất miếng ăn của cả gia đình trong một tháng, một năm. Trâu bò, lợn gà mất hết đã đành. Đến cả cái nồi sứt quai cũng không cánh mà bay. Bố đi làm xa, tháng về nhà đôi lần, ngủ được một đêm lại đi. Đêm có bố ở nhà mẹ ngủ ngon lành vì ngoài kia có bão giông cũng đã có người đàn ông chống đỡ. Huống hồ mấy tên trộm vặt, chỉ cần ngửi thấy hơi nhà có đàn ông là chúng cũng dè chừng, sợ sệt. Mà mấy người đó có xa lạ gì đâu. Nhiều khi là hàng xóm xung quanh, nghèo thì hóa hèn. Lại thấy nhà người ta đàn ông đi vắng, chỉ còn đàn bà con nhỏ ở nhà nên dễ bề bắt nạt. Đến tận khi chị lớn vẫn thương hoài cái trở mình trằn trọc của mẹ. Nghiện ngập nhiều vừa liều vừa ác. Đến cuộn dây điện bỏ quên ngoài hè cũng không tha, chó dữ mấy cũng chết trong tay chúng. Đàn bà con gái đêm có nghe thấy động cũng chẳng dám ra, vớ vẩn nó chém cho một cái là xong đời.

Những người đàn bà như mẹ rất nhiều trong đời sống này. Bạn thân của chị cũng nơm nớp, não nề sống qua những đêm dài đằng đẵng trong khi chồng đi làm công trình để bạn ở nhà một mình vừa bầu bí vừa chăm con nhỏ. Bạn bị rối loạn tiền đình, từng bị ngất xỉu nhiều lần khi mang thai đứa trước. Đêm đến, khi con đã ngủ say, bạn thức một mình miên man nỗi hoang mang đơn độc. Bạn từng nhiều lần nghĩ nếu chẳng may mình ngất xỉu nằm sõng soài dưới đất mà không tự tỉnh dậy thì không biết đến bao giờ người khác mới phát hiện ra. Chồng thì quá xa, con thì quá nhỏ, cửa nhà khóa kín. Lo từ khi thời kỳ đầu thai nghén cho đến thời kỳ cuối. Những cuộc điện thoại của chồng làm sao bạn kể hết được nỗi nhọc nhằn. Hàng xóm cũ suốt ngày gây sự, thấy chồng bạn đi vắng là ngày nào cũng buông lời chọc ghẹo. Hàng xóm mới tục tằn hay đánh vợ chửi con, gặp nhau có chào hỏi xã giao cũng lầm lì mặt. Chồng bạn hãnh diện và hoan hỉ vì cứ cuối tháng là gửi một số tiền đủ sung túc cho vợ con mình. Mỗi lần nghe tiếng tin nhắn báo biến động tài khoản, bạn lại ước gì đó là tiếng chuông cửa chồng về.

Anh hớn hở từ nhà máy gọi về, báo mới có người quen giới thiệu một mảnh đất hợp với túi tiền. Chị đến xem chê ngõ bé quá, xe máy thì còn đi được chứ ô tô thì chịu. Anh gắt “nhà mình có ô tô đâu mà cần ngõ to”. Chị nói giờ không có thì sau này có. Mua mảnh đất làm nhà chứ có phải mua mớ rau con cá đâu mà xuề xòa được. Mảnh đất ấy không chỉ gắn với mình cả đời mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của con cái sau này. Nên phải nhìn xa trông rộng để lường trước những khó khăn mà tránh. Anh thì lúc nào cũng an phận, ngay cả chuyện đất đai, nhà cửa nếu chị không kiên quyết thì chắc anh cũng mãi cảnh nhà thuê. Chị thì khác, lúc nào cũng nỗ lực để cuộc sống tốt hơn. Chục năm nữa ô tô sẽ trở thành phương tiện di chuyển phổ biến hơn. Luật thuế nhập khẩu rồi cũng sẽ thay đổi. Đường cao tốc đã có. Chỉ cần cố gắng thì khó gì chuyện mua một chiếc xe giá thấp. Quê hai người lại ở xa, không lẽ cứ một năm lại vài lần kéo cả gia đình ngồi xe khách chật như nêm vật vã về thăm. Anh thở dài, cười méo xệch: “Chọn đất mà khó hơn chọn vợ. Anh sắp kiệt sức rồi”.

- Hay là anh chịu khó đi làm xa một chút, đất ngoài rìa thành phố sẽ rẻ hơn nhiều.

- Tùy em.

Anh trả lời xuôi xị. Thành ra, muốn ưng ý chị phải tự rong ruổi khắp các ngõ đường. Cuối cùng cũng tìm thấy một mảnh khá rộng, giá lại quá mềm. Chủ đất là một cô gái trẻ, từ đường phố lớn cô ta dẫn vòng vèo qua mấy đường nhỏ thì ập vào mắt chị vườn tược tươi xanh. Nhìn chẳng khác gì những mảnh vườn ở quê, toàn chuối, xoan, ổi mọc khắp nơi. Dưới mặt đất là đám cỏ mần trầu mọc xiên xẹo đan kết vào nhau, chưa cần chạm tay đã thấy lòng mát xanh rười rượi. Mải nhìn ngắm chị quên mất mình đang đứng trong sân nhà người khác. Một bà cụ thò đầu ra từ căn nhà cấp bốn, mái ngói xưa đầy rêu phong phủ bám.

- Ai hỏi gì đấy nhỉ?

- Là con bà ạ. Con dẫn người đến xem đất nhà mình.

Rồi cô gái quay sang chị giới thiệu:

- Bà ngoại em đó. Đất này là của bà chia cho mẹ. Mẹ để lại cho em. Đất nhà bà rộng lắm nhưng mấy năm trước ông bán hết. May bà em giữ lại được nửa vườn, nhưng cũng đã chia đều cho các con. Nhà của bà đang ở cũng đã cho người khác.

- Bà ở có một mình sao?

- Thì bác trai mất từ khi còn nhỏ. Còn lại toàn con gái đều đã đi lấy chồng. Con cháu quanh quẩn gần đây thôi nhưng bà ở một mình. Thỉnh thoảng mẹ em mang cơm sang cho bà.

- Rồi đêm hôm lỡ trái gió trở trời bà biết phải làm sao?

Cô gái chưa kịp trả lời thì bà cụ đã nói vọng ra:

- Cô gì ơi, xem đất xong thì mời cô vào đây uống nước.

- Bà em thèm người lắm. Hay chị về đây làm hàng xóm cho bà bớt cô đơn.

Chị bỗng thấy lòng mình bùi ngùi như cánh cỏ. Mảnh đất này rẻ thì rẻ thật nhưng quá xa chỗ anh làm. Tính theo đường chim bay thì gần mà các tuyến đường quanh co thành ra tít tắp. Lại thêm con kênh ngay đầu ngõ đen đặc bốc mùi, sống lâu năm thể nào cũng sinh ra bệnh tật. Nhưng chị lại tự nhủ, thành phố đang có kế hoạch nâng đường và làm cống đậy kín những kênh mương ôi nhiễm. Rồi sẽ xây thềm nhiều đường sá thông suốt với nhau. Biết đâu lúc ấy anh đi làm lại hóa gần. Chỗ này yên tĩnh quá, chị đứng đó mà đã kịp mường tượng ra cảnh con mình sẽ nô đùa chạy nhảy trên mảnh sân nhà bà cụ. Rau nhà bà cằn cỗi nhưng chắc sạch, sau này thỉnh thoảng sẽ sang mua. Chứ tin tưởng gì đâu mấy thứ rau xanh nõn nà mơn mởn bày bán đầy khắp, thuốc trừ sâu chắc dùng không ít. Những lúc rảnh sẽ bế con sang nhà bà cụ chơi, mỗi người già là một kho chuyện hay. Hôm nào nấu được bát canh ngon sẽ rủ cụ sang ăn cùng, cơm nước một mình chắc là khó nuốt. Trời mùa hè, nấu một nồi chè đỗ đen rồi quây quần ngồi dưới tán cây nhãn lâu năm đằng kia hẳn là rất vui. Hẳn là sẽ bớt nhớ quê nhà. Chị nghĩ thế và bỗng dưng thấy nơi này quá ư thân thuộc. Chị sẽ nhắn cho anh “em tìm thấy đất rồi”.

Trên mảnh đất này một ngôi nhà sẽ được xây lên. Chị sẽ đợi anh những bữa cơm sớm tối...