Từ vụ Tân Hoàng Minh, Bộ Công an kiến nghị giám sát dòng tiền luân chuyển qua tài khoản trái phiếu

Trong vụ án xảy ra tại Công ty TNHH thương mại dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh (gọi tắt là Tập đoàn Tân Hoàng Minh), Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đề nghị truy tố 15 bị can cùng về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Trong đó, ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Tân Hoàng Minh, bị cáo buộc chỉ đạo cấp dưới sử dụng 3 công ty Ngôi Sao Việt, Soleil và Cung Điện Mùa Đông ngụy tạo hoạt động kinh doanh, nhằm phát hành 9 gói trái phiếu riêng lẻ, với tổng trị giá 10.030 tỉ đồng.

Sau khi sử dụng các thủ đoạn gian dối để trở thành trái chủ sơ cấp, Tập đoàn Tân Hoàng Minh bán trái phiếu, huy động được tổng số tiền gần 14.000 tỉ đồng của nhà đầu tư. Toàn bộ số tiền bán trái phiếu, ông Dũng chỉ đạo sử dụng không đúng với mục đích, phương án phát hành trái phiếu, từ đó chiếm đoạt hơn 8.600 tỉ đồng của 6.630 bị hại.

T.H

Đúng nhưng vẫn còn "lỗ hổng"

Đáng chú ý, Bộ Công an xác định có 3 ngân hàng cung cấp dịch vụ quản lý tài sản đảm bảo và tài khoản trái phiếu, liên quan đến 3 công ty thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Tại SHB Trung tâm kinh doanh (thuộc SHB), đơn vị này nhận tài sản đảm bảo của trái phiếu Ngôi Sao Việt 800 tỉ đồng và Soliel 800 tỉ đồng. Khi thực hiện, SHB Trung tâm kinh doanh ký hợp đồng thế chấp, đăng ký giao dịch đảm bảo, nhận giữ bản gốc giấy tờ liên quan tài sản… mà không có quy định về thẩm định hoặc thẩm định lại giá trị các tài sản đảm bảo.

Tài liệu điều tra xác định, SHB Trung tâm kinh doanh chỉ dựa vào chứng thư thẩm định giá của các đơn vị thẩm định giá để ký hợp đồng quản lý tài sản với các tổ chức phát hành trái phiếu thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Tương tự, tại Vietinbank Chi nhánh Tây Thăng Long, việc nhận quản lý tài sản đảm bảo cũng chỉ căn cứ vào chứng thư thẩm định giá của công ty thẩm định.

Đối với quản lý tài khoản trái phiếu, Vietinbank Chi nhánh Tây Thăng Long cho rằng, việc rút vốn khỏi các tài khoản trái phiếu của các tổ chức phát hành trái phiếu thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã đúng với phương án phát hành. Sau khi dòng tiền ra khỏi tài khoản, ngân hàng không có thỏa thuận quản lý tài khoản khác nên không biết việc chạy dòng tiền khống.

Tại Vietcombank Chi nhánh Thanh Xuân, các cá nhân tại đơn vị này cũng khai việc rút tiền của tổ chức phát hành trái phiếu thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh là đúng mục đích, phương án phát hành. Số tiền ra khỏi tài khoản trái phiếu sau đó được luân chuyển, rút nộp như thế nào, phía ngân hàng không theo dõi do không có thỏa thuận quản lý với khách hàng như quản lý tài khoản trái phiếu…

Bộ Công an cho hay, theo quy định tại luật Tổ chức tín dụng và giấy phép hoạt động, 3 ngân hàng được phép cung cấp các dịch vụ nêu trên. Thế nhưng, Nghị định 153/2020 và văn bản nội bộ của các ngân hàng lại không có quy định, hướng dẫn thủ tục, quy trình quản lý tài sản đảm bảo, quản lý tài khoản trái phiếu.

Đến nay, kết quả điều tra không có tài liệu xác định các ngân hàng này có dấu hiệu thông đồng, thỏa thuận với các tổ chức phát hành để phát hành trái phiếu, chiếm đoạt tiền của nhà đầu tư, do đó, không có căn cứ để xem xét trách nhiệm hình sự.

ĐẬU TIẾN ĐẠT

Không ỷ lại vào chứng thư thẩm định giá

Song song với việc truy cứu trách nhiệm 15 bị can, Bộ Công an kiến nghị Ngân hàng Nhà nước rà soát tổng thể các ngân hàng thương mại đang cung cấp dịch vụ quản lý tài sản bảo đảm của các gói trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ; yêu cầu đánh giá lại tính pháp lý, giá trị tài sản để đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ của tài sản và khả năng thanh toán, thanh khoản khi tổ chức phát hành không trả được gốc, lãi trái phiếu đến hạn.

Cùng với đó là yêu cầu các ngân hàng thương mại cần có quy định rõ quy trình, thủ tục tiếp nhận tài sản bảo đảm của trái phiếu, mở tài khoản trái phiếu đảm bảo chặt chẽ, phòng ngừa vi phạm, không ỷ lại chứng thư thẩm định giá của các công ty thẩm định giá trong khi các ngân hàng đều có bộ phận thẩm định và quản lý rủi ro để đánh giá tính hợp pháp, khả thi của các loại tài sản bảo đảm trái phiếu.

Bộ Công an còn kiến nghị giám sát dòng tiền luân chuyển qua tài khoản trái phiếu, không để lợi dụng chuyển tiền ra khỏi tài khoản trái phiếu không đúng mục đích phát hành; quy định trách nhiệm của các ngân hàng khi cung cấp các dịch vụ liên quan phát hành trái phiếu.

Riêng 3 ngân hàng Vietinbank, Vietcombank và SHB cần tổ chức rà soát, kiểm điểm việc cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản, quản lý tài sản bảo đảm các gói trái phiếu riêng lẻ của các công ty Ngôi Sao Việt, Soleil, Cung Điện Mùa Đông. Trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm cần chấn chỉnh, xử lý nghiêm về mặt Đảng và chính quyền đối với những cá nhân, đơn vị có liên quan.

Bộ Công an cũng kiến nghị nghiên cứu bổ sung quy định báo cáo về dòng tiền thanh toán qua tài khoản trái phiếu, có quy định về tài khoản trái phiếu chỉ dành riêng cho mục đích phát hành trái phiếu và phải có biện pháp giám sát dòng tiền trái phiếu, phòng ngừa hành vi chạy dòng tiền khống để hợp thức phương án phát hành và tạo lập giá trị ảo của trái phiếu.

Đặc biệt, cơ quan điều tra cho rằng, cần bổ sung, hoàn thiện Nghị định 153/2020 và Nghị định 65/2022 theo hướng quy định, hướng dẫn trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có tài sản đảm bảo, nguyên tắc xác định giá trị tài sản đảm bảo, trách nhiệm của đơn vị thẩm định giá và quản lý tài sản đảm bảo; yêu cầu mọi hoạt động mua bán, giao dịch trái phiếu dưới mọi hình thức phải được quản lý, giám sát, đảm bảo công khai, minh bạch thông tin và tuân thủ các quy định pháp luật.