Lê Cơ là một trong những yếu nhân của phong trào Duy Tân, bên cạnh những tên tuổi lẫy lừng như Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp... Với tư tưởng “Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh”, ông đã trở thành người tiên phong thực hiện phong trào Duy Tân ngay tại làng Phú Lâm, H.Tiên Phước (xưa là huyện Lễ Dương, phủ Thăng Bình, Quảng Nam). Ông nhanh chóng biến làng Phú Lâm hẻo lánh thành một làng duy tân điển hình “kiểu mẫu” đầu tiên trên cả nước ở ngay đầu thế kỷ 20, với đủ các tổ chức và sinh hoạt chưa từng có như nông đoàn, công hội, hợp xã, thương cuộc, bảo hiểm... Ông đặc biệt chú trọng đến khai dân trí bằng việc xây dựng Trường tân học Phú Lâm, với nội dung và phương thức giáo dục tiến bộ (có lớp nữ sinh riêng), toàn diện (dạy chữ quốc ngữ, chữ Hán, chữ Pháp, toán Pháp, phép vệ sinh) và thực nghiệm (học thủ công để chế tạo dụng cụ, tập thể dục rèn thân thể, thể thao để tập trận khi cần chiến đấu)...
Tháng 5.1916, khởi nghĩa Duy Tân thất bại, Lê Cơ phò vua Duy Tân chạy trốn nhưng bị bắt lại và đưa đi đày ở nhà ngục Lao Bảo (Quảng Trị). Đến 26.10.1918, vì phản kháng cách đối xử bất nhân của lính gác ngục với một người bạn tù, ông đã hy sinh trước loạt đạn của kẻ thù.
Tại buổi lễ tưởng niệm, ông Lê Nguyên Đại, cháu nội chí sĩ Lê Cơ, đã thay mặt hậu duệ của ông trao tặng Trường THCS Lê Cơ quỹ học bổng mang tên ông (trị giá 100 triệu đồng). PGS-TS Ngô Văn Minh, tác giả cuốn sách Chí sĩ Lê Cơ trong phong trào yêu nước chống Pháp đầu thế kỷ 20, và các văn nghệ sĩ, các nhà xuất bản trao tặng nhiều tài liệu quý về chí sĩ Lê Cơ, cùng hàng trăm đầu sách có giá trị cho thầy và trò Trường THCS Lê Cơ.
Bình luận (0)