Từ những cuộc thi ca hát: Phải chăng “sao” nào cũng là sao?

Các cuộc thi vẫn không ngừng... phát triển!

Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua báo đài, công chúng yêu âm nhạc ắt hẳn cũng đã rành về hàng loạt cuộc thi ca hát nở rộ trong những năm gần đây. Nhà đài VTV "độc quyền" với hai cuộc thi Sao Mai và Sao Mai - Điểm hẹn được tổ chức xen kẽ hai năm một lần. HTV thì tập trung vào cuộc thi Tiếng hát truyền hình (THTH) gần 15 năm qua.

Một “sao mai” của năm 2007

Mới đây nhất có vẻ ồn ã là Vietnam Idol lấy format từ cuộc thi American Idol  được tổ chức từ Nam chí Bắc do HTV chủ trì với sự góp sức của 7 đài địa phương là Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Cần Thơ, Đà Nẵng, Khánh Hòa và Quảng Ninh. Theo tổng kết của nhà sản xuất (Công ty Đông Tây Promotion), có đến hơn 6.000 thí sinh trong cả nước đăng ký tham dự Vietnam Idol với mơ ước trở thành ngôi sao ca nhạc - nghề đang được nhiều bạn trẻ xem là đích nhắm đến của cuộc đời.

Không như Sao Mai - Điểm hẹn chỉ diễn ra trong vòng 2 tháng, Vietnam Idol trải dài liên tục đến gần nửa năm với 20 liveshow tổ chức trong cả nước. Tuy rầm rộ như thế nhưng thành phần Ban giám khảo Vietnam Idol khá "khiêm tốn", chỉ gồm nhạc sĩ Hà Dũng, nhạc sĩ Tuấn Khanh và ca sĩ Siu Black. Ngoài ra, từ vòng chung kết, khán giả xem truyền hình sẽ nhắn tin hay gọi điện bình chọn thí sinh ưa thích nhất.

Trong khi đó, VTV cũng đang khởi động cuộc thi Sao Mai 2007. Cuối tháng 5.2007, vòng chung kết khu vực phía Nam đã chọn được 8 thí sinh tiếp tục vào chung kết. Dù đã cố gắng để tạo hứng khởi cho khán giả song cũng như mọi năm, Sao Mai 2007 vẫn chưa có khác biệt gì lớn. Các thí sinh dự thi vẫn chưa thể hiện được khả năng ca hát và ít nhiều làm cho khán giả thất vọng khi theo dõi ba đêm vòng bán kết.

Trước đó, khu vực phía Bắc và miền Trung, Tây Nguyên cũng chọn được mỗi nơi 9 thí sinh vào chung kết. Tổng cộng sẽ có 26 thí sinh chính thức bước vào vòng thi cuối Sao Mai 2007 dự kiến tổ chức vào ngày 7 và 9.7.2007 tại Sân khấu Vinpearl, Nha Trang. Nhiều ý kiến cho rằng ban tổ chức lẫn ban giám khảo đã quá "nhẹ tay" để chọn mỗi khu vực 8 hoặc 9 thí sinh vào chung kết. Theo đánh giá của khán giả thì nhiều thí sinh không đạt yêu cầu về kỹ thuật biểu diễn cũng như khả năng thanh nhạc dù hiện đang học nhạc viện!

Trên đây là những cuộc thi "tầm cỡ" quốc gia, do các nhà đài "tên tuổi" tổ chức. Chưa kể đến hàng loạt cuộc thi dạng "phong trào" của các địa phương như Tiếng hát trên sóng phát thanh Hà Nội, Vàng anh, Sơn ca, Họa mi, Tiếng hát măng non... Phong trào "nhà nhà làm ca sĩ" thực sự trở thành làn sóng, tác động không nhỏ đến các đối tượng tuổi thanh thiếu niên ngay từ khi còn là sinh viên hay chỉ là học sinh phổ thông trung học!

Và các “sao” cứ lúc tỏ lúc mờ

Một thực tế đáng quan tâm là số lượng thí sinh liên tục tham dự các cuộc thi giọng hát hay hiện nay cũng chỉ từng đó người. Nếu rớt cuộc này, họ lại về "văn ôn võ luyện" để dự cuộc thi khác với phương châm cứ kiên trì ắt sẽ thành công. Người chịu thiệt thòi nhất có lẽ là khán giả, phải chấp nhận "thưởng thức" những giọng hát "trời ơi", cứ nhảy liên tục từ cuộc thi này đến cuộc thi khác.

Có ca sĩ dự các cuộc thi nhằm đoạt giải thưởng để chiếm được vị trí trong lòng khán giả như Anh Thúy (giải 3 THTH 2002, giải nhất cuộc thi Close-Up), Đoan Trang từng 3 lần dự thi THTH, sau cùng mới đoạt giải nhì năm 2002. Ngọc Khuê đoạt giải nhì Sao Mai 2003 vẫn chưa chịu dừng bước, tiếp tục "thi đấu" tiếp ở Sao Mai - Điểm hẹn 2004. Minh Thư giải tư THTH 2004 tiếp tục dự thi Sao Mai - Điểm hẹn 2006...

Cuộc thi THTH được HTV tổ chức hàng năm trong suốt 15 năm qua nhưng đọng lại những ca sĩ tên tuổi chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Ngoài Bonneur Trinh, Hồ Bích Ngọc, Đoan Trang, Thu Minh, Hải Yến... khán giả cũng ít nhớ đến những cái tên từng đoạt giải cao tại cuộc thi như Hồng Thanh, Chiêu Quân, Hà Thảo, Lê Anh Tuấn, Thùy Trang... Để "cải thiện" tình hình, từ năm 2006, HTV đã đổi tên cuộc thi THTH thành Ngôi sao THTH với "quy chế" mới là để khán giả bình chọn. Nhưng rồi những cái tên như Phương Trinh, Vũ Bảo, Kỳ Phương Uyên hay Duy Thiện gần như bặt tăm, chỉ lác đác xuất hiện trong vài chương trình ca nhạc nhỏ do nhà đài tổ chức.

Sao nào mới là sao?

Các thí sinh đăng ký tham dự Vietnam Idol

Trong số các cuộc thi hát hiện nay, Sao Mai - Điểm hẹn là nơi trình làng nhiều giọng hát được đánh giá cao. Những ca sĩ bước ra từ cuộc thi này như Kasim Hoàng Vũ, Tùng Dương, Lưu Hương Giang, Ngọc Khuê, Hà Anh Tuấn, Hoàng Hải, Phương Linh, Minh Thư, Ngọc Anh, Anh Khoa... đều giữ vị trí khá vững chắc trong lòng khán giả hâm mộ. Đơn giản bởi họ có chất giọng, khả năng thể hiện tốt, biểu cảm, "ăn" sân khấu... Album của họ được khán giả đón nhận, đề cử tham dự chương trình Album vàng do khán giả bình chọn.

Có nhận xét cho rằng Sao Mai - Điểm hẹn cũng là một dạng tương tự như Vietnam Idol nhưng dành cho giới ca sĩ chuyên nghiệp nên ít ra cũng hạn chế bớt phần nào sự "táo bạo" mà theo nhiều khán giả nhìn nhận là khá trơ trẽn do các thí sinh tham dự Vietnam Idol thể hiện.

Vì lấy format từ cuộc thi American Idol của Mỹ nhưng thực hiện tại Việt Nam nên nhiều thí sinh cứ ngỡ làm như bên Mỹ sẽ tạo được ấn tượng, cá tính riêng mà quên đi khía cạnh khác biệt lớn về văn hóa. Bởi thế mới có cảnh thí sinh phi thân từ cánh gà ra sân khấu, miệng liến thoắng: "Ôi con chim, con chim ka tu... ú... u...".

Ngoài ra còn vô số câu đối đáp "chẳng giống ai" giữa ban giám khảo và thí sinh, không ăn nhập gì đến âm nhạc. Tại Hà Nội và TP.HCM, nhiều thí sinh vào phòng thi với trang phục cực kỳ hấp dẫn, quái đản với đầu tóc nhuộm xanh đỏ và những "phụ kiện" kèm theo có một không hai. Có thí sinh ăn mặc bốc lửa hoặc quê mùa, thô kệch đến nỗi ban giám khảo phải chào thua. Chỉ được vài mươi giây thể hiện khả năng nên đa số thí sinh đều tận dụng cơ hội để "lấy điểm" từ ban giám khảo mà quên rằng chất giọng mới là điều quyết định khả năng vào vòng trong.

Nhiều thí sinh hát quá tệ, chuyển sang xin ban giám khảo cho được nhảy, rồi múa, khiến ban giám khảo và khán giả xem đài không nhịn được cười. Thành phần thí sinh tham dự Vietnam Idol rất đa dạng với đủ thứ nghề: họa sĩ, chủ quán ăn, thợ mộc, sinh viên, diễn viên kịch, điện ảnh, diễn viên múa, giáo viên Anh văn, thợ làm tóc, trang điểm cô dâu... Một thí sinh đến từ Vũng Tàu còn nhận xét "ngược lại" ca sĩ Siu Black rằng: "Chị hát như khủng long khè ra lửa!". Đến lúc này, những người yêu âm nhạc cũng như khán giả truyền hình chỉ mới nhìn thấy Vietnam Idol như một chương trình để xả stress chứ chưa thể hiện là một cuộc tìm kiếm tài năng âm nhạc thật sự.

Mở ra sân chơi mới cho giới trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực ca hát là chuyện nên làm nhưng tổ chức một cuộc thi để sàng lọc tài năng, được khán giả công nhận không thể là chuyện "làm cho vui", theo phong trào nhằm lấy tài trợ từ các nhãn hàng tiêu dùng rồi để mặc cho các "ngôi sao" thành danh qua những đêm chung kết muốn "ra sao thì ra". Và chỉ khi nào các cuộc thi tìm kiếm giọng hát hay do những đơn vị đủ uy tín tổ chức mà không "ảnh hưởng" bởi tài trợ, quảng cáo, PR... may ra nhân tài ca hát mới thực sự tỏa sáng và đứng được trong lòng khán giả dài lâu.

Ca sĩ Siu Black (thành viên BGK Vietnam Idol): "Sau mỗi cuộc thi, hy vọng Vietnam Idol sẽ phát hiện ra những tài năng âm nhạc thực thụ. Việc sàng lọc này không hẳn phụ thuộc vào sự đánh giá của ban giám khảo mà còn do khán giả quyết định. Đây là cuộc thi được tổ chức hàng năm, quy tụ nhiều thí sinh tham dự, chắc rằng sẽ phát hiện ra tài năng mới". Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng: "Có quá nhiều cuộc thi tiếng hát hay được tổ chức trong thời gian gần đây nhưng thử hỏi được bao nhiêu ca sĩ thành danh? Đâu phải cứ một đêm là có thể biến thành ngôi sao ca nhạc trên bầu trời. Một ca sĩ thành danh ngoài năng khiếu bẩm sinh còn đòi hỏi quá trình khổ luyện cộng thêm chút may mắn. Theo tôi, thí sinh tham dự các cuộc thi giọng hát hay chỉ là sản phẩm của công nghệ truyền thông, của các nhà đài. Nhiều ca sĩ có chất giọng tốt nhưng không tìm được ca khúc đẩy lên hàng top hit thì cũng khó để thành sao. Có tổ chức hàng chục cuộc thi như thế trong năm cũng chỉ phát hiện ra bấy nhiêu gương mặt. Hàng năm nên có một cuộc thi lớn, uy tín, đạt chất lượng nghệ thuật để sàng lọc người tài năng thôi".

Đỗ Tuấn