Vì sao Việt Nam chỉ bán 5 USD/tấn carbon rừng?

Việt Nam bán theo giá của thị trường carbon tự nguyện

Theo Cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT), hiện nay, thị trường carbon (CO₂) trên thế giới cơ bản được vận hành gồm thị trường CO₂ quốc tế tự nguyện và thị trường CO₂ nội địa (bắt buộc).

Thị trường CO₂ quốc tế tự nguyện hướng đến nhu cầu tự nguyện giao dịch tín chỉ CO₂ để phục vụ trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp; xây dựng hình ảnh trước công chúng và nhằm tạo thêm nguồn cung tín chỉ cho thị trường CO₂ nội địa.

ĐT

Thị trường CO₂ tự nguyện thường dựa trên cơ sở các hợp đồng, thỏa thuận hợp tác song phương hoặc đa phương giữa các tổ chức, công ty hoặc quốc gia. Do vậy, giá bán tín chỉ CO₂ được điều tiết bởi thị trường (cung - cầu).

Hiện nay, mức giá CO₂ trên thị trường tự nguyện trên thế giới dao động từ 2 - 4 USD/tấn. Trong đó, giá CO₂ trung bình của các chương trình, dự án tại khu vực châu Á biến động qua các năm 2019, 2020, 2021 lần lượt là 1,8 USD/tấn; 1,6 USD/tấn; 3,09 USD/tấn. Giá trung bình hiện nay là 1,07 USD/tấn CO₂.

Thị trường CO₂ nội địa (thị trường bắt buộc) là do quốc gia hoặc vùng lãnh thổ quy định và được thành lập, vận hành nhằm mục tiêu thực hiện các cam kết giảm phát thải của quốc gia, vùng lãnh thổ đó.

Các tổ chức, doanh nghiệp được giao hạn ngạch phát thải và nếu vượt quá hạn ngạch được giao thì phải đóng thuế hoặc mua hạn ngạch, tín chỉ CO₂. Đối với thị trường CO₂ nội địa, giá bán CO₂ sẽ phụ thuộc vào quy định chính sách của quốc gia.

Hiện nay, trên thế giới có gần 30 quốc gia, vùng lãnh thổ đã ban hành thuế CO₂, mức thuế từ 1 - 137 USD/tấn.

Lãnh đạo Cục Lâm nghiệp cho biết, hiện nay tín chỉ CO₂ rừng của Việt Nam chỉ giao dịch được trên thị trường tự nguyện.

Riêng ở góc độ giá CO₂ tại thị trường EU cao hơn gấp nhiều lần mức giá chuyển nhượng CO₂ của Việt Nam, ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, phân tích: "Thị trường CO₂ của EU là thị trường carbon đầu tiên trên thế giới (hoạt động từ năm 2005) và có quy mô lớn nhất, chiếm khoảng 45% tổng lượng phát thải toàn EU và khoảng 3/4 thị trường phát thải CO₂ toàn cầu.

Trên carboncredits.com cập nhật và theo dõi thị trường CO₂ trên thế giới, mức giá CO₂ tại thị trường EU ngày 22.3 là 59,37 euro/tấn. Thị trường CO₂ của EU không cho phép tín chỉ CO₂ được tạo ra từ các quốc gia ngoài EU giao dịch trên thị trường".

Đảm bảo tính dài hạn, có cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng

Trao đổi với Thanh Niên, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Quốc Trị cho biết, 5 USD/tấn CO₂ là mức giá chuyển nhượng theo hình thức tự nguyện, nên thấp hơn giá theo hình thức bắt buộc.

Bên cạnh đó, kết quả giảm phát thải chuyển nhượng cho Ngân hàng Thế giới (WB) là kết quả tạo ra trong quá khứ (giai đoạn 2018 - 2019), nên rất khó có thể tìm kiếm các đối tác khác để thực hiện trao đổi, thương mại.

ĐT

"Quan trọng là WB chỉ mua tượng trưng, họ thực nhận 5%, còn tới 95% kết quả chuyển nhượng sẽ được chuyển giao lại cho Việt Nam để đóng góp vào NDC. NDC là cam kết của quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính để đạt mục tiêu của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu được thông qua tại Hội nghị COP21", Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị nói.

Về các yếu tố quyết định tới giá bán tín chỉ carbon, ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, phân tích thêm yếu tố chính trên thị trường tự nguyện gồm: tính dài hạn của tín chỉ CO₂ tạo ra; các rủi ro từ các chương trình, dự án tạo tín chỉ CO₂ như đảo nghịch, dịch chuyển phát thải; sự tuân thủ về đảm bảo an toàn môi trường xã hội; tính minh bạch, chính xác của chương trình và dự án tạo tín chỉ CO₂.

Ngoài ra, sự tham gia và hưởng lợi của cộng đồng địa phương cũng ảnh hưởng tới giá bán tín chỉ CO₂.

Để nâng cao giá trị tín chỉ CO₂ rừng, ông Bảo nhấn mạnh: "Tín chỉ CO₂ rừng của Việt Nam cần đáp ứng đầy đủ các yếu tố trên, đồng thời cần có cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng, minh bạch cho cộng đồng địa phương, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số".