Vị tướng một lòng vì nước quên thân: Nỗi oan gần 3 ngàn ngày

Trước đó, vào một buổi tối của mùa hè năm 1967, lúc đại tướng Nguyễn Chí Thanh sắp quay lại miền Nam, ông đã gặp tướng Vịnh nói chuyện, giao nhiệm vụ cho tướng Vịnh ở lại làm nốt những việc còn lại rồi sẽ vào chiến trường sau mình ít ngày. Không ngờ ngay sau vài giờ của đêm ấy, vị đại tướng đột ngột đau tim và đã ra đi mãi mãi.

tin liên quan

Vị tướng một lòng vì nước quên thân

Khoảng gần tháng sau đó, tướng Vịnh đã được cử vào Nam để truyền đạt tại chỗ những đánh giá tình hình và chủ trương mới của T.Ư về kế hoạch có tính bước ngoặt của cuộc chiến tranh. Chính ông Nguyễn Văn Linh, Phó bí thư T.Ư Cục, đã đề nghị tướng Vịnh ở lại cùng tham gia chỉ đạo công tác chiến trường, bản thân tướng Vịnh với khát vọng giải phóng miền đất thân thương mà ông từng gắn bó cũng muốn vậy, nhưng nguyện vọng của các ông đã không được chấp nhận. Ông trở về Hà Nội với những công việc nặng nề đang chờ.

Nhưng, chỉ một thời gian ngắn sau đó, tai họa ập đến mà chính ông cũng không hiểu tại sao lại vậy. Ông bị nghi là người tham gia trong nhóm xét lại chống Đảng. Sau hơn 4 năm bị tạm đình chỉ công tác, điều tra, năm 1972, ông bị kỷ luật khai trừ ra khỏi Đảng, ra khỏi Ban Chấp hành T.Ư khóa 3 và tước hết mọi chức vụ đang nắm cùng các huân huy chương. Cuộc đời của vị tướng tài trí, nhân nghĩa đầy nhiệt huyết cống hiến và dày dạn kinh nghiệm ở tuổi 50 bước sang một giai đoạn nghiệt ngã, "một cuộc chiến đấu mới, thầm lặng".

Bản thân ông cũng đâu có thể ngờ cuộc đời oan trái của ông đã phải mất gần 3.000 ngày kiên trì tự bảo vệ mình đầy kiên định mà vẫn không tuyệt vọng, bất mãn với chế độ. Ông có một lòng tin vào lẽ phải, vào sự lãnh đạo Đảng, rồi sẽ có ngày mình được minh oan do đã có sự báo cáo sai về mình khiến các đồng chí của ông đau buồn nhưng rất khó bảo vệ.

Tờ quyết định của ông Lê Đức Thọ thay mặt Bộ Chính trị kết luận năm 1977 về những vấn đề có liên quan đến kỷ luật trước đây của ông chỉ với trên chục dòng ngắn gọn, ghi rằng ông "được phục chức" (tuy nhiên cấp bậc không còn là trung tướng mà xuống thiếu tướng) và trả lại ông các tấm huân huy chương vì không liên quan gì đến nhóm xét lại, chống Đảng ngày ấy. Và phải 40 năm sau (2007), Chủ tịch nước có quyết định truy tặng ông Huân chương Độc lập hạng nhất. Điều đó càng cho thấy ông là một con người rất đáng nể trọng: khiêm nhường, không oán trách ai, tự vượt qua số phận nghiệt ngã, tự minh oan cho mình và tôn trọng phán quyết của cấp trên trong nỗi niềm chờ đợi cay đắng, nghiệt ngã, kể cả lúc gần như tuyệt vọng...

Trung tướng Nguyễn Văn Vịnh Ảnh: T.L

Tuy nhiên, việc ông được minh oan cũng lại không công khai cho nhiều người biết mà cứ âm thầm cho đến nay. Sau 50 năm, nó vẫn chưa được giải mã để người dân hiểu thêm về con người ông, nhân cách đáng kính ở ông...

Với cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam giai đoạn những năm 1960 - 1968, ông được xem như "cánh tay phải" của cố đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Là Ủy viên dự khuyết T.Ư Đảng, Phó tổng tham mưu trưởng QĐND, Chủ nhiệm Ủy ban Thống nhất T.Ư... ông có vai trò không nhỏ trong xây dựng Nghị quyết 15 lịch sử (1959) - về phương pháp cách mạng thích hợp cho miền Nam. Ông cũng đã đề xuất với T.Ư việc chuẩn bị đàm phán hòa bình, kết hợp vừa đánh vừa đàm để kết thúc chiến tranh. Trực tiếp tham gia xây dựng và tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chiến dịch lớn trong suốt thời kỳ dài của cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam, trong đó có kế hoạch Mậu Thân 1968 mà ông là người thay mặt Quân ủy vào Nam truyền đạt kế hoạch thay đại tướng Nguyễn Chí Thanh mất đột ngột.

Tướng Vịnh từng được giới quân sự phương Tây đánh giá vai trò, trọng trách vào năm 1969 rằng: "Người ta cũng biết ở Hà Nội, người chịu trách nhiệm điều hành (le responsable "opérationel") các vụ xâm nhập, tăng viện cho phía nam là tướng Nguyễn Văn Vịnh, người chủ trì một ủy ban chuyên trách cấp nhà nước" (trích Hai cuộc chiến tranh của Việt Nam, G.Chaffard, NXB Bàn tròn, 1969, trang 433).

tin liên quan

123 tướng, sĩ quan cao cấp nghỉ hưu tại TP.HCM nhận huân chương

Có lẽ rất ít người biết, ông chính là người trực tiếp mời thiếu tướng Võ Bẩm để gợi ý tiếp với vị tư lệnh Binh đoàn vận tải Trường Sơn nên mở thêm tuyến vận tải trên biển đầy thông minh nhưng cũng đầy mạo hiểm mà ít ai có thể ngờ nhất.

Tướng Vịnh dưới con mắt của Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp là người "tham mưu đắc lực giúp Bộ Chính trị và Quân ủy T.Ư theo dõi và chỉ đạo cách mạng miền Nam vượt qua khó khăn thử thách. Anh là người đầu tiên đề nghị với T.Ư mở đường chiến lược Trường Sơn và đường biển chi viện cho miền Nam...."; "anh là một nhà lãnh đạo có đức có tài, trung thành, tận tụy, nhân hậu, nghĩa tình, một vị tướng trí, nhân, nghĩa, tín, liêm, trung..." (trích sách Tướng Nguyễn Văn Vịnh, như anh còn sống).

Ông Vịnh với ông Lê Duẩn rất gần gũi nhau trong chiến tranh. Ông Đống Ngạc, trợ lý Tổng bí thư Lê Duẩn, thừa nhận: “Anh Vịnh là người được Bộ Chính trị và anh Ba Duẩn tin cậy. Các văn kiện của Bộ Chính trị, T.Ư về miền Nam giai đoạn 1959 - 1968 nhiều thứ do anh Vịnh chuẩn bị. Anh Vịnh còn tham gia một phần bức thư anh Ba Duẩn gửi T.Ư Cục miền Nam...".

Tướng Nguyễn Văn Vịnh cho đến trước ngày được minh oan, phục hồi chức vụ và danh dự (tháng 10.1977) luôn đau đáu với vận mệnh đất nước. Năm 1975, khi quân ta tiến đánh Buôn Ma Thuột mở đầu cuộc Tổng tiến công giải phóng miền Nam, tướng Vịnh vẫn trong cảnh" ngồi chơi xơi nước". Vậy mà ông vẫn nhiệt huyết với Đảng và vận mệnh dân tộc. Ông thường trải tấm bản đồ quân sự miền Nam mà ông còn giữ ngày nào như báu vật lên sàn nhà, cắt bìa các mũi tên ghim vào để theo dõi từng bước tiến công của đồng chí, đồng đội ngoài chiến trường. Ông suy nghĩ rồi tự tìm các phương án tấn công cứ như cái nghiệp đã vận vào ông cả đời ấy. Ông trao đổi cùng những chiến hữu cực thân thiết, vốn rất tin ông và đang đương chức cùng tham khảo quan điểm của mình.

Năm 1968, tình hình chính trị trong nước và quốc tế khá phức tạp . Nội bộ các đảng cộng sản anh em có một số rạn nứt. Trong nội bộ Đảng ta khi đó có một số cán bộ cao cấp có quan điểm hơi khác nên bị quy kết là "phần tử xét lại chống Đảng". Nhà tướng Vịnh khi ấy ở phố Cao Bá Quát ( Ba Đình, Hà Nội) ở gần nhà thiếu tướng Đặng Kim Giang, khi đó là Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, Bộ Quốc phòng nên có qua lại nhau cũng là bình thường. Lúc này, tổ chức đang nghi tướng Kim Giang nên đã đặt ống nhòm theo dõi từ xa (từ bên tòa nhà Ủy ban Thống nhất T.Ư, nơi tướng Vịnh làm thủ trưởng) và qua đó đã vô tình "phát hiện" ra 2 vị tướng này thỉnh thoảng có qua lại nhà nhau. Mỗi khi tướng Vịnh từ miền Nam ra Hà Nội, ông Kim Giang thường ghé qua thăm và hỏi chuyện tình hình chiến trường. Tuy không hoàn toàn là trao đổi công tác, nhưng khi ông Giang bị điều tra đã khai rằng những thông tin quân sự về tình hình miền Nam là ông lấy từ trung tướng Nguyễn Văn Vịnh ... Lúc tổ công tác đặc biệt của Bộ Chính trị truy vấn tướng Vịnh, ông rất bất ngờ và nói thẳng: “Tôi là Ủy viên dự khuyết T.Ư Đảng, Thường trực Quân ủy. Anh Giang là Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, người lo cung cấp hậu cần đánh Mỹ thì chuyện chúng tôi qua nhà nhau, nói chuyện có gì không bình thường? Nhất là tôi đâu được ai thông báo anh Kim Giang thế này, thế kia để mà cẩn trọng khi trao đổi”.