Luật đã không theo kịp thực tiễn...
Theo đánh giá của hội nghị, sự ra đời Luật Xuất bản (XB) đã tạo ra hành lang pháp lý hết sức quan trọng cho hoạt động xuất bản trong những năm đầu chuyển đổi cơ chế từ bao cấp sang kinh tế thị trường. Tuy nhiên, sau 10 năm ra đời, hệ thống văn bản pháp quy hướng dẫn việc thực hiện Luật XB đã lạc hậu so với thực tiễn phát triển của hoạt động xuất bản, gây nên tình trạng thực thi luật và các văn bản dưới luật thiếu nghiêm minh, nếu như không nói việc thực hiện luật chỉ còn là hình thức.
Cụ thể, theo đánh giá của ông Nguyễn Đình Nhã - Cục trưởng Cục Xuất bản: về lĩnh vực xuất bản, các NXB vẫn còn những biểu hiện chưa nghiêm túc trong quá trình thực hiện Luật XB. Một số NXB bổ sung kế hoạch xuất bản nhiều lần trong năm gây nên tình trạng "quá tải" cho các cơ quan quản lý. Hoặc có hiện tượng "đội mũ" đề tài, chuyển từ đề tài sách thành dạng chuyên đề, tạp chí. Sách in xong thì coi như việc đã rồi, lúc ấy mới xin bổ sung kế hoạch.
Đặc biệt, Luật XB không cho phép liên doanh về xuất bản, nhưng một tình trạng rất phổ biến hiện nay là một số NXB chỉ thực hiện đăng ký kế hoạch xuất bản, sau đó giao cho tư nhân lo toàn bộ các khâu của quy trình xuất bản (thực chất các NXB "bán" tư cách pháp nhân cho đầu nậu), dẫn tới việc cho ra đời nhiều cuốn sách có "vấn đề" về nội dung bị dư luận lên án. Các ý kiến phát biểu tại hội nghị đều đồng tình với đánh giá của ông Nguyễn Đình Nhã nhưng lại tỏ ra né tránh không đề cập trực tiếp đến những sai phạm về xuất bản đã bị dư luận phê phán thời gian gần đây (?)
Nên giao quyền tự chủ đến từng biên tập viên
Cũng theo ông Nhã cho biết: Theo quy định của Luật XB, tư nhân chỉ được phép liên kết trong lĩnh vực in và phát hành xuất bản phẩm, nhưng thực tế tư nhân đã tham gia trực tiếp vào cả 3 khâu: xuất bản, in và phát hành. Theo điều tra của Cục Xuất bản, sách liên kết với tư nhân ở một số NXB chiếm tỷ lệ khá cao, và sách sai phạm phần lớn là loại sách liên kết với tư nhân. Nhằm hạn chế tình trạng này, theo ý kiến của nguyên Phó thủ tướng Nguyễn Khánh và đông đảo các NXB, nên giao quyền tự chủ cho giám đốc, tổng biên tập NXB, đồng thời "xiết chặt" hơn trách nhiệm của giám đốc NXB.
Điều 15 Dự thảo Luật XB sửa đổi sẽ được bổ sung: "Giám đốc NXB chịu
|
Cả nước có 47 NXB, trong đó 11 NXB địa phương. 10.000 cơ sở phát hành sách của Nhà nước, tập thể và cá nhân, trong đó có 120 doanh nghiệp phát hành sách Nhà nước. Năm 1993, toàn quốc chỉ xuất bản được gần 5000 tên sách với 120 triệu bản, năm 2002 Việt Nam đã đạt con số hơn 16.000 tên sách, với 223 triệu bản. Theo thống kê sơ bộ trong năm 2003, ngành xuất bản và phát hành sách sẽ đạt được mục tiêu 4 bản sách/người vào năm 2005. |
Theo Dự thảo Luật XB sửa đổi, tư nhân chỉ có quyền tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực in và phát hành (không được tham gia lĩnh vực xuất bản). "Cá nhân, tổ chức, nước ngoài muốn xuất bản tác phẩm dưới hình thức xuất bản phẩm ở Việt Nam phải thông qua một NXB có chức năng ..." (điều 27).
Đặc biệt, tại điều 23 Dự thảo Luật XB sửa đổi quy định cụ thể hơn quyền tác giả: "Việc xuất bản, sao, tái bản xuất bản phẩm phải ký hợp đồng sử dụng tác phẩm với tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm theo quy định pháp luật về quyền tác giả". Như vậy, Dự thảo Luật XB sửa đổi đã sửa đổi khá căn bản nội dung Luật XB năm 1993. Nhưng để có thể chấm dứt được tình trạng "bát nháo" trong hoạt động xuất bản cần phải có những văn bản dưới luật quy định chi tiết mức độ xử phạt đối với các NXB, cá nhân cố tình vi phạm pháp luật, và trách nhiệm của cơ quan quản lý đến đâu khi NXB tái phạm nhiều lần.
Thu Hồng
Bình luận (0)