Đối thoại Shangri-La (SLD) là diễn đàn an ninh quốc phòng quan trọng nhất ở châu Á - Thái Bình Dương, do Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS, trụ sở tại Anh quốc) tổ chức cuối tháng 5 đầu tháng 6 hằng năm tại khách sạn Shangri-La (Singapore).
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng phát biểu dẫn đề tại Đối thoại Shangri-La (SLD) 2013 vào tối 31.5.2013
Ảnh: Thục Minh
Ra đời năm 2002 với tên gọi "Hội thảo An ninh châu Á", SLD ban đầu chỉ tập hợp một số bộ trưởng quốc phòng trong khu vực.
Thâm nhập địa hạt quốc phòng
Tôi bắt đầu dự và đưa tin SLD năm 2009, cũng là năm đầu tiên đoàn Quốc phòng VN có bài phát biểu tại diễn đàn này. Năm ấy, đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, gây chú ý mạnh với tuyên bố khẳng định lập trường "5 không" của VN: "Không liên minh quân sự; không liên minh với nước này để chống lại nước khác; không cho nước ngoài lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ VN; không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực trong tranh chấp chủ quyền lãnh thổ; không chạy đua vũ trang, chỉ từng bước hiện đại hóa quân đội và tăng cường tiềm lực quốc phòng để phòng thủ, bảo vệ đất nước".
Sau phát biểu, tướng Thanh nhận được một loạt câu hỏi từ các đại biểu, gồm khoảng 300 quan chức, chuyên gia quân sự và học giả quốc tế. Việc VN tu bổ cơ sở vật chất tại một số đảo trên Biển Đông và mua 6 tàu ngầm Kilo khiến cộng đồng quốc tế quan tâm, đã được Bộ trưởng Phùng Quang Thanh giải đáp thỏa đáng, nhận được sự đồng cảm của cử tọa.
Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh nhận được nhiều chia sẻ sau phát biểu tại SLD 2010
Ảnh: Thục Minh
Trong cuộc họp báo kết thúc diễn đàn, ông Nigel Inkster, Giám đốc Trung tâm về nguy cơ an ninh xuyên quốc gia của IISS, nói: "Căng thẳng ở biển Đông đã tồn tại từ lâu. Những động thái của VN không gây lo ngại nào đối với cộng đồng quốc tế".
Sang năm 2010, đoàn VN với tư cách Chủ tịch luân phiên ASEAN tiếp tục gây chú ý lớn khi đem đến SLD kế hoạch "quốc tế hóa" vấn đề tranh chấp ở Biển Đông bằng việc mở rộng Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) thành ADMM+, mời bộ trưởng quốc phòng 8 cường quốc đối tác đối thoại là Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Nga và Mỹ đến Hà Nội vào tháng 10 trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN.
Đại tướng Phùng Quang Thanh dự phiên phát biểu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates phát biểu tại SLD 2011
Bảo Trung
Bước ngoặt
Sau 2 năm, để chuẩn bị cho đợt tác nghiệp SLD tiếp theo diễn ra từ ngày 3 - 5.6.2011, từ giữa tháng 5.2011, tôi đề nghị tòa soạn Báo Thanh Niên trong nước liên hệ cho tôi phỏng vấn trung tướng Nguyễn Chí Vịnh, khi đó đang giữ chức Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Ông đồng ý ngay.
Tướng Nguyễn Chí Vịnh tổ chức họp báo tại SLD
Thục Minh
SLD 2011 là sự kiện "bom tấn" đối với truyền thông khi Trung Quốc lần đầu cử Bộ trưởng Quốc phòng Lương Quang Liệt tham dự. Nhiều người mong đợi ông Lương sẽ mang đến những cam kết hòa bình, góp phần bảo đảm an ninh khu vực. Tuy nhiên ngay trước đó, ngày 26.5.2011, tàu hải giám Trung Quốc cắt cáp tàu thăm dò địa chấn Bình Minh 02 của VN do thuyền trưởng người Nga điều khiển đang hoạt động sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của VN.
Trước đó vài ngày, ông Lương có "chuyến thăm thiện chí" đến Philippines nhưng trong những ngày ông ở thăm, tàu vận tải và tàu tên lửa Trung Quốc có 2 lần xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của nước chủ nhà, cắm lên đó những trụ cột và phao nổi.
Song song với việc ông Lương đi thăm một loạt nước Đông Nam Á trước khi đến Singapore dự SLD, Bắc Kinh cũng cử tướng Trần Bỉnh Đức, Tổng tham mưu trưởng quân đội, thăm Mỹ.
Những diễn biến trên khiến SLD 2011 vì thế trở nên hết sức nóng bỏng, Chủ tịch IISS John Chipman cập nhật liên tục trên Twitter nghị trình diễn đàn và thông tin về các cuộc gặp sẽ diễn ra bên lề. Khi đó, hầu hết người tham dự đều mong chờ phát ngôn của VN và Philippines về những vấn đề vừa xảy ra với Trung Quốc ở Biển Đông.
Tác giả cùng chuyên gia Carlyle Thayer (phải) và một nhà báo Thụy Sĩ tại SLD 2014
Ảnh: Hữu Hưng
Bên lề Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN ở Siem Reap (Campuchia) tháng 11.2012, khi thấy tôi và biên tập viên Hương Linh của VTV trong phòng hội đàm riêng với Bộ trưởng Quốc phòng Lào Douangchay Phichith, đại tướng Phùng Quang Thanh đã có lời cảm ơn chúng tôi vì đã "đồng hành cùng Bộ Quốc phòng".
Thục Minh
Bộ trưởng cũng cảm ơn thêm cá nhân tôi vì đã luôn đưa tin "rất kịp thời và chính xác" từ Đối thoại Shangri-La.
Tiếng nói Việt Nam
Không chỉ chuẩn bị cho sự xuất hiện của Bộ trưởng Phùng Quang Thanh, đoàn VN còn chuẩn bị chủ động công khai với báo chí quốc tế thông tin, quan điểm, tiếng nói phản đối quyết liệt của mình trước những hành động ngang ngược của Trung Quốc.
Sáng 3.6, Chủ tịch IISS John Chipman thông báo: "Thứ trưởng Quốc phòng VN Nguyễn Chí Vịnh sẽ có cuộc họp báo ngay sau phát biểu của Bộ trưởng Phùng Quang Thanh". Đây là lần đầu tiên một quốc gia tổ chức họp báo riêng bên lề SLD. Báo giới phấn khích vô cùng.
Sự chuẩn bị chu đáo đã mang lại thành công lớn cho đoàn VN. Tại phiên họp toàn thể, bài phát biểu của tướng Thanh nêu bật sự kiện ngày 26.5. Sau đó, Chủ tịch IISS Chipman đánh giá phần trả lời của tướng Thanh (10/12 câu hỏi của cả phiên) là "rất toàn diện" và "thành công". Ông đã tận dụng câu hỏi của cử tọa để liệt kê các hành động quấy rối của phía Trung Quốc trong nhiều năm, cáo buộc những hành vi vi phạm luật quốc tế, xâm phạm chủ quyền VN, và gây lo ngại cho thế giới.
Phóng viên Thanh Niên cùng đoàn Quốc phòng Việt Nam tại SLD 2018
QPVN
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin trong bài phát biểu không đề cập gì đến những hành động quấy rối của Trung Quốc trong vùng biển nước mình. Cử tọa vì thế cũng không quan tâm, không đặt câu hỏi nào cho ông Gazmin.
Về phần Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh, cuộc họp báo của ông được đông đảo phóng viên quốc tế (vốn không được phép đặt câu hỏi tại các phiên họp của SLD) tham dự. Tại đây, ông đã trả lời xuất sắc hàng chục câu hỏi, về cách ứng phó của VN trong sự kiện tàu Bình Minh 02, chủ trương đối với quân cảng Cam Ranh… Ngay cả khi tướng Vịnh kết thúc cuộc họp báo để ra sân bay về nước, phóng viên các nước vẫn tiếp tục vây quanh ông.
Tại cuộc họp báo kết thúc SLD 2011, trả lời câu hỏi của một phóng viên phương Tây về lập trường của Trung Quốc ở Biển Đông, một chuyên gia của IISS cho rằng Bắc Kinh muốn thiết lập những dự án đồng khai thác tài nguyên (joint development) với từng quốc gia có tuyên bố chủ quyền mâu thuẫn với Trung Quốc.
Tôi đã phản bác ý kiến này với dẫn chứng là tuyên bố chủ quyền "đường 9 khúc" (đường lưỡi bò) của Bắc Kinh, và đọc một trích đoạn trong bài báo của GS Robert Beckman (Giám đốc Trung tâm Luật quốc tế của Đại học Quốc gia Singapore) đăng trên báo Straits Times ngày 1.6.2011, nguyên văn như sau: "Ngày 14.4 năm nay, đáp lại công hàm ngoại giao ngày 4.4 của Philippines, Trung Quốc tái khẳng định lập trường truyền thống rằng họ có chủ quyền không thể tranh cãi đối với toàn quần đảo Trường Sa và vùng biển xung quanh. Trung Quốc cũng khăng khăng rằng họ có quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng biển có liên quan cũng như đáy biển và lòng đất dưới đó". Điều đó khẳng định Bắc Kinh muốn độc chiếm Biển Đông và các tài nguyên trong lòng biển.
Lập luận của tôi được các phóng viên dự họp báo chia sẻ, trong khi các chuyên gia IISS im lặng.
Bình luận (0)