Bảo vệ bản quyền báo chí trên môi trường số là vấn đề cấp bách

Đây là khẳng định của Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng tại hội thảo "Bảo vệ bản quyền báo chí trên môi trường số" do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Hội Truyền thông số Việt Nam và Báo Đại biểu nhân dân tổ chức ngày 13.9.

QUANG KHÁNH

Vi phạm bản quyền nội dung số ngày càng nghiêm trọng, tinh vi

Theo ông Trần Trọng Dũng, cách mạng công nghiệp lần thứ tư mở ra một thời đại mới cho báo chí, truyền thông, thời đại của kết nối internet vạn vật và trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn đối với chuyển đổi số báo chí là vấn nạn vi phạm bản quyền nội dung số. 

Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh, bảo vệ bản quyền báo chí trên môi trường số trở thành vấn đề cấp bách với mọi nhà báo, mọi cơ quan báo chí. Khi bảo vệ được quyền tác giả là đảm bảo rằng các nhà báo, các tác giả được công nhận và được trả nhuận bút xứng đáng cho lao động nghiệp vụ báo chí của họ. Điều này thúc đẩy sự sáng tạo và đầu tư cho hoạt động sáng tạo nội dung báo chí, tạo động lực cho các nhà báo và các cơ quan báo chí đầu tư vào các dự án phát triển nội dung, các dự án đổi mới sáng tạo báo chí.

"Bảo vệ bản quyền báo chí giúp ngăn chặn hiện tượng ăn cắp các chất liệu báo chí, giả mạo báo chí để lan truyền các thông tin sai lệch, xuyên tạc, tin giả mạo. Đồng thời thúc đẩy một nền báo chí với "hàng thật" và "hàng chất lượng cao". Bảo vệ bản quyền báo chí là điều kiện tiên quyết để bảo vệ nguồn tài chính của cơ quan báo chí cũng như thực thi hiệu quả các mô hình kinh doanh nội dung số, góp phần giải bài toán về kinh tế báo chí truyền thông ở các cơ quan báo chí hiện nay", ông Dũng khẳng định. 

Đồng tình với ý kiến trên, ông Hồ Quang Lợi, Phó chủ tịch thường trực Hội Truyền thông số, cho rằng với sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, các nền tảng số xuyên biên giới, hệ thống trang tin tổng hợp, báo chí đối mặt nhiều thách thức, nhiều vấn đề chưa có tiền lệ; đặc biệt, tình trạng vi phạm bản quyền báo chí ngày càng phổ biến, tinh vi, với sự bùng nổ của mạng xã hội, trang tin tổng hợp…

Ông Lợi dẫn chứng: "Không chỉ vi phạm bản quyền, những tin, bài bị 'đánh cắp bản quyền' trong rất nhiều trường hợp bị cắt cúp, làm méo mó, sai lệch thông tin, gây ảnh hưởng đến uy tín của đơn vị nắm bản quyền, của tác giả bài viết, gây hiệu ứng tiêu cực trong xã hội và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước".

Bên cạnh đăng tải các thông tin sai lệch, vi phạm bản quyền tác phẩm báo chí gây thất thu lớn về mặt kinh tế cho cơ quan báo chí. Thị phần quảng cáo và khai thác nội dung báo chí lẽ ra nằm tại các đơn vị nắm giữ bản quyền thì lại chảy về các trang web, trang điện tử, các tài khoản mạng xã hội, khiến nhiều cơ quan báo chí gặp khó khăn về nguồn thu. "Điều này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của cơ quan chỉ đạo, quản lý nhà nước về báo chí, cơ quan quản lý nhà nước có liên quan đến lĩnh vực bản quyền, sở hữu trí tuệ", ông Lợi kiến nghị.

Ông Nguyễn Minh Đức, Tổng biên tập Báo Hà Nội mới, cho biết, hiện nay có khoảng 2.000 trang thông tin tổng hợp sao chép với tốc độ rất nhanh nội dung thông tin của các cơ quan báo chí.

"Điều nguy hiểm là đa số trang tin này không có cơ quan quản lý, không có người chịu trách nhiệm, không có giấy phép hoạt động. Việc sao chép, vi phạm bản quyền của họ khiến các cơ quan báo chí bị thiệt hại lớn, trong khi các trang này chỉ ngồi không để hưởng lợi từ nguồn thu quảng cáo...", nhà báo Nguyễn Minh Đức cho hay.

Cần có trung tâm bảo vệ bản quyền báo chí

Để để giải quyết thực trạng trên, Tổng biên tập Báo Hà Nội mới nêu ý kiến: "Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Truyền thông số Việt Nam có thể nghiên cứu thành lập trung tâm bản quyền bảo vệ bản quyền báo chí. Trên cơ sở đó có một nền tảng dùng chung cho các cơ quan báo chí để quản lý việc bảo vệ bản quyền nội dung. Các cơ quan báo chí sẵn sàng chia sẻ kinh phí dùng chung theo nguồn lực tài chính của mình. Bên cạnh đó, cần phải có chế tài mạnh xử lý vi phạm", nhà báo Nguyễn Minh Đức nêu ý kiến.

Bà Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng ban Nghiệp vụ (Hội Nhà báo Việt Nam), đề xuất: "Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Truyền thông số cần có bộ công cụ số để các cơ quan báo chí nhận diện thương hiệu, làm nhãn bản quyền. Các cơ quan báo chí cần hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau bảo vệ bản quyền nội dung".

Chia sẻ thêm ý kiến từ phía cơ quan quản lý nhà nước, bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó cục trưởng Cục Báo chí (Bộ TT-TT), nhìn nhận các động thái bảo vệ bản quyền cho các cơ quan báo chí không bao giờ là muộn. Cục Báo chí đang tiếp tục tham mưu cho Bộ TT-TT sửa đổi luật Báo chí, trong đó có nội dung quan trọng là hoạt động báo chí trên không gian mạng. 

"Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu về vấn đề bản quyền, cơ sở pháp lý, xây dựng quy trình đấu tranh vi phạm về bản quyền trên không gian mạng; đồng thời sẵn sàng chia sẻ dữ liệu, các giải pháp công nghệ để phối hợp cùng các cơ quan báo chí đo quét các nội dung vi phạm. Tất cả các cơ quan báo chí vi phạm bản quyền khi phản ánh về Cục Báo chí, chúng tôi sẽ xử lý theo quy định", bà Thảo nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ hội thảo, cũng diễn ra lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Truyền thông số Việt Nam về nâng cao năng lực, kiến thức thực thi pháp luật bản quyền, phổ biến kiến thức và đạo đức văn hóa cơ quan báo chí trong thực thi bảo vệ bản quyền tác phẩm báo chí.