Ngày 7.6, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đã tống đạt quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh khám xét, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với ông Chu Ngọc Anh, nguyên Chủ tịch UBND TP.Hà Nội, nguyên Bộ trưởng Bộ KH-CN, để điều tra về tội danh "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí", theo điều 219 bộ luật Hình sự.

Nguyên Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Chu Ngọc Anh bị bắt

Hành vi sai phạm đến mức xử lý hình sự của ông Chu Ngọc Anh là do liên quan đến việc nghiên cứu, chuyển giao, cấp phép về nghiên cứu khoa học và ứng dụng kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty CP công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á).

Trước đó, chiều cùng ngày, HĐND TP.Hà Nội đã triệu tập cuộc họp bất thường và 100% đại biểu có mặt nhất trí bãi nhiệm chức danh Chủ tịch UBND TP.Hà Nội đối với ông Chu Ngọc Anh.

Ông Chu Ngọc Anh thời điểm còn là Bộ trưởng Bộ KH-CN

GIA HÂN

Ông Chu Ngọc Anh, 57 tuổi, quê tại H.Ba Vì, Hà Nội, là tiến sĩ Vật lý lý thuyết. Ông Chu Ngọc Anh là Ủy viên T.Ư Đảng khóa XI (dự khuyết), XII, XIII.

Ông Chu Ngọc Anh từng là Thứ trưởng Bộ KH-CN từ 2010 - 2013, sau đó làm Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ (đến 2015). Từ 2016, sau khi trúng cử T.Ư Đảng khóa XII, ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ KH-CN.

Đến ngày 18.9.2020, ông Chu Ngọc Anh được Bộ Chính trị điều động giữ chức Phó bí thư Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ 2015 - 2020, sau đó được HĐND TP.Hà Nội bầu làm Chủ tịch UBND TP.Hà Nội thay ông Nguyễn Đức Chung.

Rất đông lực lượng chức năng có mặt tại nhà nguyên Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Chu Ngọc Anh

Trước đó, chiều 6.6, Bộ Chính trị triệu tập hội nghị T.Ư bất thường để xem xét kỷ luật các ông Chu Ngọc Anh, Ủy viên T.Ư Đảng, Chủ tịch UBND TP.Hà Nội, nguyên Bộ trưởng Bộ KH-CN, và Nguyễn Thanh Long, Ủy viên T.Ư Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế.

Sau khi xem xét đề nghị của Bộ Chính trị, căn cứ nội dung, tính chất, mức độ hậu quả, nguyên nhân vi phạm; theo quy định của Đảng về kỷ luật đảng viên vi phạm, Ban Chấp hành T.Ư Đảng quyết định thi hành kỷ luật khai trừ ra khỏi Đảng các ông Chu Ngọc Anh và Nguyễn Thanh Long.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhận thấy những vi phạm, khuyết điểm của Ban Cán sự Đảng Bộ KH-CN nhiệm kỳ 2016 - 2021, Ban Cán sự Đảng Bộ Y tế nhiệm kỳ 2016 - 2021 gây hậu quả nghiêm trọng. Trong đó, ông Chu Ngọc Anh đã suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; vi phạm quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm, Quy định trách nhiệm nêu gương; gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí lớn ngân sách nhà nước; ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch Covid-19; gây bức xúc trong xã hội; ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng, Bộ KH-CN.

Bắt giam ông Chu Ngọc Anh - Cựu chủ tịch Hà Nội

Hồi tháng 3, Ủy ban Kiểm tra T.Ư kết luận, Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ KH-CN nhiệm kỳ 2016 - 2021 thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, để một số lãnh đạo Bộ và đơn vị vi phạm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước trong phê duyệt, giao tổ chức thực hiện, ký hợp đồng, đánh giá, nghiệm thu, chuyển giao, quản lý, kiểm tra, giám sát, thanh quyết toán kinh phí thực hiện Đề tài khoa học nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm Covid-19 của Học viện Quân y; trong truyền thông, xác nhận và đề nghị khen thưởng đối với Học viện Quân y, Công ty Việt Á và một số cá nhân.

Công ty Việt Á có trụ sở chính tại TP.HCM và chi nhánh tại một số tỉnh, thành phố, với ngành nghề chính là cung cấp thiết bị, sinh phẩm y tế.

Từ đầu năm 2020, Công ty Việt Á phối hợp cùng Học viện Quân y thực hiện đề tài khoa học “Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và real-time RT-PCR phát hiện chủng virus corona mới 2019 (2019-nCoV)". Đây được coi là nhiệm quốc gia với sự đặt hàng của Bộ Y tế và Bộ KH-CN là cơ quan quản lý nhà nước về đề tài.

Nghiên cứu này đã tiêu tốn ngân sách quốc gia gần 19 tỉ đồng và tạo ra sản phẩm ứng dụng là kit xét nghiệm Covid-19. Trong khi việc chuyển giao ứng dụng cũng như việc đánh giá nghiệm thu đề tài khoa học chưa được Bộ KH-CN, Bộ Y tế làm rõ thì Công ty Việt Á đã tung sản phẩm ra thị trường với mức giá cao hơn nhiều so với thực tế.

Tình tiết giảm nhẹ, thay đổi tội danh ông Chu Ngọc Anh từ góc độ pháp lý

Theo Bộ Công an, từ tháng 3.2020 cho đến khi khởi tố vụ án, Công ty Việt Á đã cung cấp cho các bệnh viện, CDC và đối tác ở 62/63 tỉnh, thành phố với doanh thu khoảng 4.000 tỉ đồng.

Quá trình kinh doanh và tiêu thụ kit xét nghiệm, lợi dụng vào tính chất cấp bách về nhu cầu test Covid-19 của các địa phương trên cả nước, sản phẩm kit test thuộc danh mục được áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn nên Chủ tịch Công ty Việt Á Phan Quốc Việt đã chủ động cung ứng thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế trước cho các bệnh viện, CDC các tỉnh, thành phố sử dụng.

Mặt khác, bị can Việt thông đồng với lãnh đạo các đơn vị này hợp thức hồ sơ chỉ định thầu bằng cách Công ty Việt Á sử dụng các pháp nhân trong hệ thống (công ty liên danh, công ty con) lập hồ sơ chào hàng sản phẩm, xác nhận khống các báo giá... để hoàn thiện hồ sơ, ký hợp đồng, thanh quyết toán cho Công ty Việt Á theo giá cao hơn nhiều so với giá thành sản xuất. Đổi lại, Công ty Việt Á chi hoa hồng cho bên mua, có nơi lên tới 20%.

Trong tổng doanh thu từ bán kit xét nghiệm, Phan Quốc Việt khai đã chi hoa hồng cho các đối tác khoảng 800 tỉ đồng, như ông Phạm Duy Tuyến 27 tỉ đồng, đối tác phân phối tại Bắc Giang hơn 44 tỉ đồng.