Bí ẩn Táo quân VTV

Một cảnh diễn Táo quân 2014 - Ảnh: VFC

Theo kế hoạch, chương trình sẽ được ghi hình tại trường quay S14 với hệ thống ghế ngồi gồm 400 chỗ. Đại diện Trung tâm sản xuất phim truyền hình - Đài truyền hình VN (VFC) cho biết khán giả tham dự buổi ghi hình gồm toàn người của “nhà đài”, không có khán giả đại chúng. Ngay cả giới truyền thông cũng khá khó khăn tiếp cận với thông tin của Táo quân năm nay. Giới báo chí khó có cơ hội được tham dự buổi ghi hình, thông tin và hình ảnh có thể chỉ được gửi qua thông cáo báo chí sau khi chương trình đã được ghi hình. Đạo diễn Đỗ Thanh Hải luôn từ chối khéo mọi câu hỏi liên quan đến chương trình. Ngay cả các diễn viên tham gia cũng nhận được “lệnh” không được hé lộ thông tin.

Giới truyền thông cũng không thể tiếp cận với các nghệ sĩ trên sàn tập Táo quân. Tất cả hình ảnh trong buổi tập được cập nhật thường xuyên với công chúng qua kênh Facebook cá nhân của đạo diễn Đỗ Thanh Hải, hay các nghệ sĩ tham gia chương trình. Các nghệ sĩ đã dồn sức tập luyện Táo quân trong suốt 3 tuần qua. Giờ giải lao của họ là những phút ngồi cùng nhau xì xụp bát phở nóng, hay mì tôm giữa đêm.

Trả lời phóng viên Thanh Niên, đạo diễn Đỗ Thanh Hải cho hay: “Chúng tôi không muốn đưa thông tin vì chưa có thông tin chính xác (kịch bản Táo quân được chỉnh sửa liên tục, đến thời điểm này kịch bản vẫn có thể thay đổi - PV), thêm nữa chương trình hài mà cứ kể hết nội dung ra thì còn gì là hấp dẫn. Chứ chúng tôi cũng không giấu gì”. Nhưng liệu đó có phải là lý do chính khiến Táo quân được bảo mật kỹ như vậy?

Cách đây một tháng, khi kịch bản Táo quân vẫn còn trên giấy, Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) đã gửi tới Trung tâm sản xuất phim truyền hình - Đài truyền hình VN (VFC) một văn bản đề nghị gửi hồ sơ cấp giấy phép, gồm cả kịch bản nội dung chương trình “thể hiện rõ nội dung tiết mục, chương trình biểu diễn, tác giả sáng tác, đạo diễn, nghệ sĩ tham gia biểu diễn...”. Ông Nguyễn Đăng Chương - Cục trưởng Cục NTBD, cho biết đây là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhắc nhở VFC thực hiện đúng quy định của pháp luật nếu tổ chức biểu diễn chương trình Táo quân ngoài trụ sở cơ quan truyền hình. Không phải đến năm nay, mà từ các năm trước, cơ quan quản lý này đã nhiều lần yêu cầu thẩm định nội dung chương trình Táo quân. Đĩa chương trình Táo quân có năm phải qua thẩm định 4 lần mới được cấp phép.

Trước việc Cục NTBD nhắc nhở VFC về việc nộp giấy phép chương trình Táo quân năm nay, đạo diễn Đỗ Thanh Hải, Tổng đạo diễn của Táo quân 2015, tỏ ra ngạc nhiên: “Thứ nhất, Cục NTBD không có mối liên đới nào đến hoạt động sản xuất của chúng tôi. Thứ hai, Táo quân là chương trình truyền hình và theo luật báo chí: các sản phẩm báo chí (báo viết, báo hình, phát thanh) sẽ do tổng biên tập hoặc giám đốc các đài phát thanh - truyền hình chịu trách nhiệm về nội dung. Thứ ba, nếu chúng tôi có nhu cầu tổ chức biểu diễn, sẽ thực hiện đầy đủ các quy định”. Táo quân 2015 được ghi hình tại trường quay S14, trong trụ sở Đài truyền hình VN, thay vì diễn ra tại Cung Văn hóa hữu nghị Việt - Xô như mọi năm. Táo quân được đưa vào trường quay - theo lý giải của tổng đạo diễn - không phải để tránh cơ quan quản lý mà đơn thuần là để phục vụ việc ghi hình theo ý đồ kịch bản.

Những năm trước, khi chương trình Táo quân mới được ghi hình, còn chưa phát sóng, nội dung chương trình được chia sẻ khá chi tiết. Khán giả rất háo hức vì rất nhiều vấn đề nóng, gây bức xúc trong dư luận của các ngành được đưa ra. Tuy nhiên, đến khi Táo quân lên sóng, không ít người xem thất vọng vì chương trình bị cắt khá nhiều những vấn đề góc cạnh như vậy, tiếng cười trào phúng của Táo quân bớt sâu cay. Không biết có phải do các táo bị nhắc nhở như một vị lãnh đạo VTV đã nói: “Thường mỗi dịp làm chương trình, bộ trưởng các ngành cũng tham gia trao đổi với đài làm thế nào cho ngành của mình nhẹ nhàng đi một tí”.

Khi được hỏi về những điểm mới, cũng như những vấn đề sẽ được đưa ra trong Táo quân, đạo diễn Đỗ Thanh Hải chỉ chia sẻ ngắn: “Chúng tôi đã lựa chọn thông tin, sự kiện được quan tâm của một năm đã qua, thể hiện dưới góc nhìn hài hước của các táo, rồi Ngọc Hoàng đánh giá. Định dạng là như vậy, nhưng khi làm chúng tôi sẽ còn điều chỉnh liên tục”.

Có nhiều lý do để một chương trình truyền hình như Táo quân được người dân mong đợi mỗi dịp tết đến xuân về. Thứ nhất, chương trình dựa theo phong tục cúng ông Công ông Táo về chầu trời báo cáo chuyện thế gian rất gần gũi với đời sống văn hóa của nhân dân ta. Thứ hai, đã thỏa mãn, đáp ứng được yêu cầu của đời sống xã hội hiện đại. Thứ ba, đã có tác dụng tác động tích cực trong việc nhìn nhận lại những công việc của các bộ, ngành, của đất nước. Lãnh đạo của Đài Truyền hình Việt Nam và những người thực hiện chương trình, từ đạo diễn cho tới các nghệ sĩ tham gia, đều mang ý thức công dân, lẫn ý thức nghề nghiệp. Vì vậy, các cơ quan quản lý như Cục Nghệ thuật biểu diễn đưa ra yêu cầu giám sát nội dung chương trình có thể gây tác động không tốt, thậm chí đang không làm đúng chức năng của mình. Tôi cho rằng một chương trình như Táo quân của VTV đã đóng góp vào mặt văn hóa đó. Chúng ta được cùng nhìn lại một năm, những mặt tốt thì phát huy, những mặt chưa được thì khắc phục. Chương trình còn mang đến những tiếng nói đại diện cho tầng lớp nhân dân, để những người đứng đầu các bộ ngành hãy nhìn vào đó để soi lại ngành bộ, ngành mình mà rút kinh nghiệm. Phạm Xuân Nguyên (Nhà phê bình, Chủ tịch Hội nhà văn Hà Nội)