"Bí phương cung đình" của Từ Hy Thái Hậu

"Bí phương" quả thật công phu

Bí phương cung đình mà Từ Hy Thái Hậu thường dùng làm đẹp mái tóc là sự kết hợp của nhiều loại thảo dược, cây cỏ được trồng nhiều ở Trung Quốc như: thiên môn, mạch môn, thục địa, đỗ trọng, ngưu tất, sơn thù du, bạch linh, nhân sâm, mộc hương, bá tử nhân, ngũ vị tử, ba kích, nhục thục dung - mỗi thứ 100g, thỏ ty tử, phúc bồn tử, địa cốt bì - mỗi loại 8g và viễn chí, thạch bồ xương, trạch tả, xuyên tiêu - mỗi vị 50g. Bí phương với một dãy dài các loại nguyên liệu cây thuốc như thế này của Từ Hy Thái Hậu xem ra khó bị ai học lóm! Chưa hết, công đọan chế biến bí phương này cũng hết sức công phu. Đỗ trọng được ngâm với nước muối pha loãng, rồi sao cho cháy tơ, xuyên tiêu thì tẩm rượu rồi sao khô, thỏ ty tử thì sao vàng; thiên môn (bỏ tim), mạch môn (bỏ tim), thục địa, bá tử nhân, ngưu tất, nhục thung dung thì rửa sạch, hấp cách thủy cho chín rồi dùng cối xay quay tay, quay cho thật nhuyễn, rồi để riêng (phần A). Các vị thuốc còn lại thì loại bỏ tạp chất cùng 3 vị thuốc đã sao ở trên trộn đều tán thành một mịn (phần B). Sau đó dùng nồi không gỉ chứa 1 kg mật ong, 200 ml nước sôi, trộn đều đặt lên bếp khuấy liên tục cho tới khi mật thành châu (thử bằng cách lấy một chiếc đũa sạch chấm vào nồi mật ong kéo lên để nằm ngang đếm từ 1 đến 20 rồi chúc thẳng chiếc đũa xuống chén đựng nước lạnh, mật ong sẽ thành một hạt tròn bằng đầu đũa rơi xuống chén nước. Đếm từ 1 đến 10 mà viên mật không tan ra là mật đã thành châu). Khi mật đã thành châu lúc còn đang nóng thì cho phần thuốc đã xay nhuyễn (phần A) vào nồi khuấy đều. Đựng phần B trong một nồi không gỉ khác, rồi đổ mật thành châu và phần A vào từ từ từng ít một, mỗi lần đổ mật là mỗi lần bóp nhuyễn bằng tay cho tới khi hết mật và 2 phần A và B thành một khối dẻo, mật ong ướt đều là được. Lấy từng ít thuốc bột dẻo bỏ vào cối xay, quay đủ 20 lần cho thuốc chín và để dành được lâu. Sau khi hoàn mật dẻo đã mịn, láng, bóng, ăn thấy tan hết trong miệng là đạt thì chia viên, mỗi viên 10g. Để vào lọ kín đậy nắp kỹ. Mỗi ngày dùng 3 lần, mỗi lần 1 hoàn lúc bụng đói. Ngoài việc giúp cho râu tóc đen mượt, bí phương này còn có công dụng làm tươi nhan sắc, tinh thần phấn chấn, bổ dưỡng khí huyết, và tăng tuổi thọ.

Nhục thục dung, ngưu tất và đỗ trọng - 3 vị thuốc trong bí phương làm đẹp mái tóc của Từ Hy Thái Hậu (ảnh: Thanh Tùng)

Các phương pháp khác...

Theo lương y Nguyễn Công Đức - giảng viên khoa YHCT, Trường ĐHYD (TP.HCM): YHCT còn có những phương cách khác giúp dưỡng tóc, làm đẹp tóc như: dùng 50g trà pha với 1 lít nước sôi để âm ấm. Sau khi gội đầu xong, dùng nước trà gội lại sẽ giúp mái tóc đen bóng, mềm mại hơn; hay sau khi gội đầu thật sạch, lau khô thì thấm đều bia lên tóc kết hợp với massage da đầu để bia thấm vào chân tóc. Để 20 phút sau gội lại bằng nước sạch, sẽ làm cho tóc bóng mượt, phát triển tốt, tóc không bị khô, rụng; hoặc dùng 100g cúc hoa và tang bạch bì, trắc bá diệp, mạn kinh tử, xuyên khung, bạch chỉ, tế tân, hạn liên thảo (mỗi thứ 10g) đem nấu với 2 lít nước, nấu sôi 20 phút, để nguội lọc lấy nước, bỏ bã. Dùng nước này gội đầu ngày một lần giúp tóc đen, mượt và chữa chứng rụng tóc...

Vào đời nhà Nguyên bên Trung Quốc còn có bài thuốc trị chứng tóc, râu bị rụng rất hay, đó là bài "Tam thánh cao". Bài thuốc gồm hắc phụ tử (sống), mạn kinh tử, bá tử nhân (mỗi loại 20g). 3 loại trên tán thành bột mịn, rồi thêm vào 100g mỡ gà ác, dùng chày giã cho thật nhuyễn, cho thuốc vào bình sứ đậy thật kín để chỗ mát, sau 100 ngày lấy ra thoa lên chỗ tóc, râu bị rụng.

Bên cạnh đó, một số phương pháp khác của YHCT có công dụng chữa trị chứng rụng tóc, tóc thưa như: phương cách dùng mật ong, trứng gà và dầu mè. Đem trộn chung một muỗng canh mật ong với một lòng đỏ trứng gà, một muỗng canh nước cốt hành (hành củ giã nát, vắt lấy nước cốt) và hai muỗng dầu mè, trộn đều, đánh nhuyễn (nếu tóc nhiều, dày thì dùng những thứ trên với một lượng nhiều hơn). Thoa đều hỗn hợp trên lên tóc, để thấm đến chân tóc, lấy mũ nylon đội lên đầu, bên ngoài dùng khăn lông lớn thấm nước ấm vắt ráo, chườm lên đầu. Sau 2 giờ mở ra, gội sạch lại. Mỗi tuần làm như thế từ 2 - 3 lần sẽ có tác dụng trị bệnh hói đầu, tóc rụng, tóc thưa và tóc cháy vàng; hoặc dùng 500 ml giấm ăn (loại để lâu năm) hòa với một lít nước sạch để gội đầu mỗi ngày một lần, cũng giúp trị chứng rụng tóc, ngứa da đầu, da đầu có nhiều gàu; hay dùng 40g hà thủ ô đỏ, đậu đen, cúc hoa, sinh địa, kỷ tử, mè đen (mỗi thứ 20g), 10g thiên môn, 10g mạch môn và 100g nhục thung dung. Tất cả đem sắc với 5 chén nước, còn lại 1,5 chén. Mỗi ngày uống 3 lần (lúc còn âm ấm), mỗi lần nửa chén, uống liên tục 30 ngày. Ngoài việc chữa trị chứng rụng tóc, da khô, người khô, còn giúp bổ can thận âm, đau lưng, mất ngủ và mỏi gối (lưu ý, người bị tỳ hư, hay tiêu chảy thì không dùng). Người tỳ hư thì dùng phương cách khác: quế chi 40g cùng với gừng tươi, long cốt (giã nát), mẫu lệ (nung, giã nát) (mỗi thứ 20g) và cam thảo 8g, bạch thượt 12g, táo đỏ 15g. Tất cả đem sắc với 4 chén nước còn lại 1,5 chén. Uống lúc còn ấm, ngày 3 lần, mỗi lần nửa chén trước bữa ăn, dùng liên tục trong một tháng. Ngoài công dụng chữa trị chứng rụng lông, rụng tóc, còn điều bổ âm dương, chứng mất ngủ, di tinh, chóng mặt...

Lá dâu tươi và mè đen là hai loại phổ biến, dễ tìm, nhưng chữa trị chứng rụng tóc và tóc thưa cũng rất hay, bằng cách lấy 200g lá dâu tươi, 100g mè đen (giã nát). Cho cả hai vào túi vải, cột kỹ, nấu với 3 lít nước, nấu sôi 15 phút. Lọc lấy nước, bỏ bã. Dùng nước này gội đầu lúc âm ấm, ngày 1 lần. Chứng rụng tóc, tóc thưa còn có thể cải thiện bằng cách dùng tang bạch bì (vỏ rễ dâu) 500g và trắc bá diệp 500g ngâm trong nước cho mềm, rồi chặt nhỏ, nấu với 5 lít nước, nấu sôi 15 phút, lọc lấy nước gội đầu khi nước thuốc còn ấm (hai ngày gội một lần). Hoặc dùng vỏ gừng tươi phơi khô, nhân sâm (mỗi loại 50g) tán cả hai thành bột mịn, để vào lọ kín. Hằng ngày thái gừng tươi thành lát mỏng chấm bột thuốc trên chà lên chỗ tóc rụng sẽ giúp tóc mọc trở lại. Hay dùng khoai tây tươi (một lượng đủ dùng) và dầu mè (bằng một nửa khoai tây). Khoai tây rửa sạch để nguyên vỏ thái nhỏ, giã nhuyễn, trộn đều với dầu mè, rồi đắp vào chỗ tóc rụng, lấy băng keo và gạc băng lại - 2 giờ thay 1 lần. Làm liên tục 5 ngày để giúp tóc mọc trở lại.

Đối với tóc bị bạc sớm, thì dùng nữ trinh tử, hạn liên thảo, hà thủ ô đỏ, mè đen (mỗi loại 20g), hoài sơn, sơn thù du (mỗi thứ 16g), 12g trạch tả, 32g thục địa. Đem sắc chung với 5 chén nước, sắc còn lại 1,5 chén. Mỗi ngày dùng 3 lần, mỗi lần 0,5 chén trước bữa ăn. Ngoài công dụng chữa tóc bạc sớm, tóc rụng, còn giúp bổ can thận âm, đau lưng và mỏi gối.

Thanh Tùng