Bị truy nã hơn 20 năm mà không biết

Năm 1988, Phạm Văn Nhật và Dương Văn Toản, cùng trú ở xã Minh Phú, H.Sóc Sơn, Hà Nội mới ngoài 20 tuổi. Cả hai cùng làm nông nghiệp quanh quẩn với ruộng vườn. Tuy không thiếu thốn miếng ăn, nhưng nghe nhóm trai làng rủ đi cướp, cả hai đã hùa theo.

Chiều mùng 6 Tết năm đó, sau khi đi lễ hội Đền Gióng về, cả hai gặp 3 người cùng thôn gồm Nguyễn Văn Phú, Vũ Bá Bừng, Trần Văn Phấn và được rủ lên chùa Non Nước (nằm trong khuôn viên đền Sóc thuộc H.Sóc Sơn để cướp). Cả nhóm gặp hai đôi nam nữ ăn mặc đẹp, đeo máy ảnh nên bàn cách tiếp cận để cướp. Bừng giả vờ đến xin thuốc lá, thấy khách hành hương trả lời không có, 5 thanh niên liền xông vào hành hung. Bừng giật chiếc áo bò và áo nhung, dép tông cùng máy ảnh của các nạn nhân. Phấn cũng hùa vào, đe dọa thiếu nữ phải cởi áo măng tô đưa cho anh ta. Lúc đó, Nhật cầm rìu mang theo đe dọa khiến nạn nhân phải cởi áo măng tô giao cho nhóm trai làng, dù trời đang lạnh dưới 10 độ C. Cướp xong tài sản, cả nhóm bỏ đi, chia nhau.

Chỉ sau ít ngày, lần lượt Phú, Bừng và Phấn bị cơ quan công an bắt giữ. Ngày 10.7.1990, TAND TP.Hà Nội mở phiên xử và nhận định, tài sản của các bị hại có giá trị gần 150.000 đồng, nên tuyên phạt 3 người này mức án từ 20 - 40 tháng tù giam về tội “Cướp tài sản”.

Trong khi 3 đồng phạm nhận án, Cơ quan Cảnh sát điều tra lại xác định ông Nhật và ông Toản trốn lệnh truy nã. Tới 23 năm sau, cả hai mới bị bắt giữ. Giữa năm 2014, ông Toản và ông Nhật mới được triệu ra Tòa xét xử với tội danh “Cướp tài sản”, khi đã ngoài 50 tuổi, sức khỏe tiều tụy.

Hai bị cáo khai nhận không hề biết có quyết định truy nã đối với mình, cũng không biết đồng bọn dính án. “Bị cáo chỉ bị giam giữ 9 ngày rồi được công an tha về nên tưởng không có tội. Hơn nữa, từ năm 1991, bị cáo liên tục sinh sống ổn định ở địa phương, có đăng ký kết hôn và thực hiện các quyền công dân như bỏ phiếu...” ông Toản run run khai.

Cũng tại phiên xử, trong khi ông Nhật phân bua “bị cáo chỉ giơ rìu”, thì ông Toản khai: “Lúc cả nhóm uy hiếp 4 thanh niên để cướp, bị cáo đứng ở xa, không có bất kỳ cử chỉ gì”.

Tuy nhiên, chủ tọa cho rằng, hành vi giơ rìu của Nhật khiến các nạn nhân hoảng sợ, phải đưa tài sản cho cả nhóm, trong khi việc bị cáo Toản có mặt đã tạo thành đám đông để uy hiếp bị hại. Khẳng định “hai bị cáo phạm tội với vai trò đồng phạm, giúp sức”, chủ tọa phiên tòa sơ thẩm đã tuyên phạt bị cáo Nhật 40 tháng tù giam, bị cáo Toản 36 tháng tù giam, cùng về tội “Cướp tài sản”.

Cho rằng mức án trên là nặng, cả hai bị cáo đồng loạt kháng án lên TAND cấp cao tại Hà Nội để xin giảm nhẹ hình phạt.

Tại phiên phúc thẩm ngày 19.10.2014, Tòa đã công bố xác minh thể hiện công an xã không nhận được quyết định truy nã với hai nghi can trên. Mặt khác, trong hồ sơ vụ án chỉ có quyết định truy nã, không có lệnh truy nã. Trước diễn biến này, đại diện VKSND cấp cao tại Hà Nội đề nghị Hội đồng xét xử hủy bản án sơ thẩm.

Lần ra Tòa này, ông Toản đã mời luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình. Luật sư của ông Toản đề nghị cấp phúc thẩm tuyên án cho thân chủ bằng thời gian tạm giam là 22 tháng. Xem xét các tình tiết, lời khai của các bị cáo, Tòa phúc thẩm tuyên huỷ bản án sơ thẩm vì có nhiều mâu thuẫn.

“Lời khai của các bị cáo cùng chứng cứ mâu thuẫn, không thể hiện việc cơ quan điều tra ra quyết định truy nã đúng quy trình để xác định hành vi vi phạm còn hiệu lực pháp luật hay không”, chủ Tọa kết luận. Cũng ngay trong buổi sáng, TAND cấp cao tại Hà Nội đã trả hồ sơ cho cơ quan công an để điều tra lại, đồng thời ký quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang tại ngoại đối với ông Toản do vấn đề sức khoẻ.