Bộ GTVT đề xuất hơn 10.300 tỉ mua lại 8 dự án BOT thua lỗ

Bộ GTVT vừa có văn bản kiến nghị Chính phủ giải pháp xử lý khó khăn tại 8 dự án BOT hạ tầng giao thông do bộ quản lý. 

Theo báo cáo, trong 54 dự án BOT đang thu phí, có 7 dự án doanh thu cao hơn so với hợp đồng, 43 dự án đạt 30 - 100% và 4 dự án đạt dưới 30%. 

M.H

Đáng chú ý, có 8 dự án BOT đã hoàn thành, đưa vào khai thác nhưng chưa được thu phí hoặc không thể thu do mất an ninh trật tự, phương án tài chính bị phá vỡ. Có dự án đã thu phí song doanh thu thực tế chỉ đạt 30% so với hợp đồng. Nhiều năm qua, cơ quan nhà nước và nhà đầu tư đã tìm giải pháp nhưng không khả thi.

Các dự án BOT không được xử lý sẽ phá vỡ phương án tài chính, phát sinh nợ xấu, ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ và thu hút đầu tư tư nhân vào hạ tầng giao thông.

Bộ GTVT cho biết đã đàm phán với các nhà đầu tư về phương án sửa đổi hợp đồng theo hướng: xóa bỏ trạm thu phí hoặc kéo dài thời gian thu, nhà đầu tư giảm lợi nhuận. Sau khi đàm phán, có 3 dự án khả thi để tiếp tục thực hiện hợp đồng; 5 dự án còn lại bổ sung vốn nhà nước nhưng vẫn không khả thi, do đó nhà nước cần mua lại để chấm dứt hợp đồng.

Cụ thể, 5 dự án được đề xuất mua lại, gồm: BOT cầu đường sắt Bình Lợi và cải tạo luồng sông Sài Gòn với 571 tỉ đồng; BOT vành đai phía Tây TP.Thanh Hóa với 892 tỉ đồng; BOT nâng cấp, cải tạo QL91, TP.Cần Thơ với 1.754 tỉ đồng; BOT Thái Nguyên - Chợ Mới và cải tạo, nâng cấp QL3 dự kiến 2.850 tỉ đồng; BOT nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh qua Đắk Lắk với 745 tỉ đồng. Các dự án này sẽ xóa trạm thu phí sau khi nhà nước bố trí ngân sách mua lại.

Ba dự án được xem xét tiếp tục hợp đồng và kéo dài thời gian hoàn vốn, nhà nước hỗ trợ không vượt quá 49% tổng vốn đầu tư công trình, gồm: 

Dự án BOT cầu Thái Hà (Thái Bình, Hà Nam) được đề xuất bố trí 717 tỉ vốn ngân sách, thời gian hoàn vốn kéo dài 35 năm, nhà đầu tư cam kết giảm 50% tỷ suất lợi nhuận.

Dự án BOT cầu Việt Trì - Ba Vì dự kiến bổ sung 533 tỉ đồng, kéo dài thời gian hoàn vốn 22 năm.

Dự án BOT hầm đường bộ Đèo Cả dự kiến bổ sung 2.280 tỉ đồng, kéo dài thời gian thu phí khoảng 28 năm.

Bộ GTVT cũng đề xuất Chính phủ giao Bộ KH-ĐT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ GTVT cân đối nguồn vốn phù hợp báo cáo Chính phủ thông qua.

Đồng thời, đề xuất Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng có giải pháp phù hợp nhằm chia sẻ khó khăn với nhà đầu tư như cho khoanh nợ, giữ nguyên nhóm nợ, giảm lãi suất vốn vay đối với các khoản vay tín dụng.

Trước đó, năm 2022, Bộ GTVT cũng đã có báo cáo trình Chính phủ giải pháp xử lý bất cập tại 8 dự án BOT sau khi đã thống nhất với nhà đầu tư. Nguồn vốn nhà nước dự kiến cần để mua lại các dự án này khi đó được đề xuất là 13.115 tỉ đồng.

8 dự án BOT gặp vướng này đã được "treo" lại 4 - 5 năm nay song vẫn chưa tìm được hướng tháo gỡ triệt để. Theo Bộ GTVT, việc xử lý vướng mắc của dự án BOT vượt quá thẩm quyền của bộ do phải bố trí vốn nhà nước để thay thế quyền thu phí hoặc để thanh toán cho nhà đầu tư và chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. 

Bên cạnh đó, việc xử lý khó khăn, bất cập tại các dự án BOT này cũng ảnh hưởng nhất định với các dự án đang khai thác. Bộ GTVT cũng kiến nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về mặt nguyên tắc giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc của các dự án BOT, trong đó có 8 dự án BOT do bộ quản lý.