Bộ ngành vẫn thích kiểm tra riêng

Thực trạng trên được ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại - Công nghiệp VN (VCCI), nêu ra tại hội thảo công bố báo cáo nhìn lại việc thực hiện nghị quyết 19 và 35 về cải cách môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp (DN) dưới góc nhìn từ DN. Hội thảo diễn ra vào hôm qua (20.11).

Cụ thể, theo kết quả điều tra năm 2017 với khoảng 10.000 DN, tỷ lệ DN bị thanh kiểm tra từ 2 lần trở lên trong năm vẫn lên đến 39,8%. Con số này đã giảm so với mức 48,2% của năm 2016. Dù vậy, vẫn có 13% cho biết có sự trùng lặp về nội dung giữa các đoàn kiểm tra. Tỷ lệ này cũng thấp hơn đáng kể mức 26% của năm 2016.

Tới đây, cạnh tranh sẽ còn nóng bỏng hơn khi tham gia CPTPP, mà đó là cạnh tranh thể chế ở tầm quốc gia. Thật lạ lùng là một bộ máy được sắp xếp từ trên xuống dưới mà trên nóng còn dưới lạnh nhưng ở trên không làm gì được Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế

Ông Tuấn cho rằng điều này cho thấy chỉ đạo của Chính phủ về việc chỉ thanh kiểm tra DN tối đa 1 lần/năm (trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng) và không được thanh kiểm tra trùng lặp, bước đầu đã được nhiều bộ ngành, địa phương thực hiện. “Tuy nhiên, mức 39,8% DN bị thanh kiểm tra từ 2 lần trở lên và 13% vẫn có trùng lặp cho thấy vấn đề cải cách công tác thanh kiểm tra cần đẩy mạnh hơn nữa. Hầu hết các DN được hỏi ý kiến cho biết họ chưa bao giờ tiếp một đoàn kiểm tra liên ngành nào. Các cơ quan có chức năng thanh kiểm tra vẫn đi riêng, kiểm tra riêng, khiến DN mất nhiều thời gian”, ông Tuấn nói.

Theo báo cáo, các cơ quan thanh kiểm tra DN nhiều nhất trong năm 2017 là thuế, cảnh sát phòng cháy chữa cháy và quản lý thị trường. Cụ thể, có đến 43% số DN bị thanh kiểm tra về thuế, 30% về an toàn phòng chống cháy nổ và 20% về quản lý thị trường.

tin liên quan

Nhiều bộ thực hiện cắt giảm điều kiện kinh doanh đối phó

Báo cáo này của VCCI thực hiện trên cơ sở phản hồi của DN, dựa trên các tiêu chí chính như gia nhập thị trường, khởi sự kinh doanh; cấp phép xây dựng; tiếp cận điện năng; đăng ký tài sản đất đai và tài sản gắn liền với đất, nộp thuế và công chứng; tiếp cận tín dụng; bảo vệ nhà đầu tư; nộp thuế và bảo hiểm xã hội; thương mại qua biên giới; giải quyết tranh chấp hợp đồng; giải quyết phá sản…

Đây cũng là các tiêu chí của Báo cáo Doing Business (do Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện - NV) xếp hạng về môi trường kinh doanh toàn cầu song đã được điều chỉnh cho sát với thực tiễn VN. Ngoài ra, hai vấn đề được nhấn mạnh trong Nghị quyết 19 để phù hợp với môi trường kinh doanh của VN là cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh và cải cách các quy định về kiểm tra chuyên ngành cũng được đưa ra để DN đánh giá.

Về một số kết quả của các tiêu chí, báo cáo cho hay, thương mại qua biên giới (bao gồm thủ tục hải quan, xuất nhập khẩu) là một trong ba lĩnh vực được DN phản ánh có ít chuyển biến nhất, khi chỉ có 43% số được hỏi quan sát thấy lĩnh vực này có sự thay đổi tích cực.

Trong khi đó, với cắt giảm kiểm tra chuyên ngành, DN cho rằng có trường hợp việc cắt giảm chỉ tập trung vào những mặt hàng có khối lượng nhỏ, còn những mặt hàng có khối lượng thương mại lớn thì chưa được cắt giảm. Hiện vẫn có tình trạng hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành nhưng lại chưa có quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn hoặc tiêu chí, phương pháp kiểm tra. Ở chiều tích cực, đa số các DN được hỏi cho biết hài lòng về thủ tục đăng ký kinh doanh. Đây là lĩnh vực được các DN đánh giá là có mức độ cải thiện lớn nhất trong 11 lĩnh vực. Tương tự, tỷ lệ DN đánh giá tốt về hạ tầng điện cũng có xu hướng tăng dần qua các năm, từ mức 59% năm 2014 lên mức 74% năm 2017.

Bình luận về báo cáo, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế T.Ư, nói rằng việc cải cách mới chiếm tỷ lệ khoảng 40%. Do đó, rất cần những đánh giá theo kiểu lượng hóa.

Còn chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thì cho rằng tỷ lệ thực chất có lẽ còn thấp hơn mức 40%. Điều quan trọng, theo bà Chi Lan, nên có đánh giá chi phí phải bỏ ra để đạt được kết quả hiện nay. “Ví dụ sự ra đời của riêng một Nghị định 15 về an toàn thực phẩm mà giúp DN tiết kiệm 3.700 tỉ đồng/năm. Như vậy trong 5 năm trước thực hiện nghị định cũ cho thấy DN đã phải bỏ ra con số khổng lồ”, bà Lan phân tích.

“Tới đây, cạnh tranh sẽ còn nóng bỏng hơn khi tham gia CPTPP, mà đó là cạnh tranh thể chế ở tầm quốc gia. Thật lạ lùng là một bộ máy được sắp xếp từ trên xuống dưới mà trên nóng còn dưới lạnh nhưng ở trên không làm gì được”, bà Lan bức xúc.

Mức độ chưa đồng điều Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc đánh giá việc cải cách thời gian qua đã đạt được những kết quả quan trọng. Môi trường kinh doanh đã có những chuyển biến rõ nét nhưng giữa các bộ ngành và địa phương có mức độ thực hiện chưa đồng đều. “Nhiều bộ, ngành quyết liệt nhưng một số bộ ngành ít chuyển biến, còn thực hiện đối phó. Do vậy, rất cần có những đánh giá độc lập, giám sát việc thực hiện quá trình này, tránh tình trạng chạy theo con số trên báo cáo nhưng người dân và DN không được hưởng. Bởi suy cho cùng thước đo quan trọng nhất là sự hài lòng của DN”, ông Lộc nói.