Bộ Tư pháp đề nghị đánh giá tác động phương án rút BHXH 1 lần

Theo điểm đ khoản 1 điều 77 dự thảo luật BHXH đang được lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân, Bộ LĐ-TB-XH đưa ra 2 phương án rút BHXH 1 lần.

XUÂN KHÁNH

Phương án 1, người lao động tham gia dưới 20 năm BHXH và sau 1 năm nghỉ việc không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện thì được rút 1 lần. Lao động được rút toàn bộ quá trình đóng nếu có nhu cầu, song về lâu dài sẽ chịu thiệt khi không được hưởng lương hưu.

Phương án 2, cho người lao động rút 1 lần song tối đa không quá 50% tổng thời gian đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất. Sau 12 tháng, người lao động không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Góp ý vào dự thảo luật BHXH sửa đổi, Bộ Tư pháp cho rằng 2 phương án trên của cơ quan soạn thảo đề xuất vẫn còn một số bất cập.

Chính sách hưởng BHXH 1 lần đối với người lao động được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22.6.2015. Nghị quyết này cho phép người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau 1 năm nghỉ việc; người tham gia BHXH tự nguyện sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH được nhận BHXH 1 lần nếu có yêu cầu. Thực chất quy định này là cho phép thực hiện chính sách hưởng BHXH 1 lần như quy định của luật BHXH năm 2006.

Trong khi đó, dự thảo luật BHXH sửa đổi quy định: "Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện" thì mới được rút BHXH 1 lần. Điều này đồng nghĩa với trường hợp người lao động sau 12 tháng mà thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm sẽ không được hưởng BHXH 1 lần.

Trong văn bản gửi Bộ LĐ-TB-XH, Bộ Tư pháp góp ý: "Quy định này nếu không làm tốt công tác tuyên truyền, giải thích chính sách để người lao động hiểu được cặn kẽ ý nghĩa, mục đích của quy định mới có thể làm phát sinh những phản ứng không tốt như quy định của luật BHXH năm 2014. Nhất là trong trường hợp người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, doanh nghiệp có thời gian đóng BHXH ngắn, gặp khó khăn và có nhu cầu nhận BHXH 1 lần để trang trải cuộc sống trước mắt".

Mức hưởng BHXH 1 lần có thể thấp hơn so với hiện nay

Bên cạnh đó, theo Bộ Tư pháp, Nghị quyết số 28/NQ-TƯ về cải cách chính sách BHXH và dự thảo luật cũng đã quy định điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm. Tuy nhiên, cả 2 phương án về BHXH 1 lần nêu trên vẫn quy định điều kiện hưởng là người lao động có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm.

Bộ Tư pháp góp ý: "Quy định này là chưa phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 28/NQ-TƯ, chưa đảm bảo tính thống nhất với các nội dung khác của dự thảo luật. Hơn nữa, đối với phương án 2, ngoài việc có thời gian dưới 20 năm đóng BHXH thì dự thảo luật quy định giới hạn người lao động chỉ được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Quy định này chưa rõ người lao động có tiếp tục được hưởng BHXH 1 lần nếu có yêu cầu hay không?".

Để đảm bảo tính hợp lý, Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phân tích, đánh giá kỹ tác động của việc bổ sung quy định về BHXH 1 lần áp dụng cho cả người lao động tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Ngoài ra, theo Bộ Tư pháp, tại dự thảo tờ trình và dự thảo luật BHXH sửa đổi, cơ quan chủ trì soạn thảo mới chỉ đề xuất 2 phương án, chưa phân tích, đánh giá ưu, nhược điểm, tác động kinh tế, tác động xã hội của mỗi phương án đối với người lao động, Quỹ BHXH và quan điểm lựa chọn của mình đối với 2 phương án trên.

Bộ Tư pháp cho rằng BHXH 1 lần là chính sách lớn, là một trong những thay đổi cơ bản của sửa đổi luật BHXH lần này. Hơn nữa, đây là vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp, việc thực hiện giải pháp này có thể dẫn đến mức hưởng BHXH 1 lần thấp hơn so với mức hưởng hiện nay.

"Để tránh gây ra những phản ứng xã hội không tốt như trường hợp luật BHXH năm 2014, Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, phân tích, đánh giá kỹ tác động của mỗi phương án, quan điểm lựa chọn của mình và rà soát, bổ sung quy định cụ thể, chi tiết hơn đối với điểm đ khoản 1 điều 77 dự thảo luật…", Bộ Tư pháp nhấn mạnh.