Văn hóa Câu chuyện văn hóa

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định

Hải Phong - lvphong1993@gmail.com

09/12/2024 15:30 GMT+7

Tháp Dương Long tại Bình Định là di tích quốc gia đặc biệt, được xem là ngôi tháp gạch cao nhất ở Đông Nam Á.

Theo Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL), tháp Dương Long tọa lạc tại xã Tây Bình, H.Tây Sơn (Bình Định), cách TP.Quy Nhơn khoảng 50 km, được xây dựng vào cuối thế kỷ 12 - đây là thời kỳ phát triển rực rỡ nhất của nền văn hóa Champa. Cụm tháp này gồm 3 tháp: Tháp Giữa cao khoảng 39 m, tháp Nam cao 33 m và tháp Bắc cao 32 m.

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 1. — Tháp Dương Long được đánh giá là một trong những tháp Chăm đẹp nhất Việt Nam

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 2. — Tháp Dương Long là sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật kiến trúc Champa và Khmer. Hiện nay, trong khuôn viên di tích, ngoài 3 tháp chính, còn có nhà trưng bày với tổng diện tích khoảng 370 mét vuông

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 3. — Trong 3 tháp, tháp Giữa cao 38,81 m, được xem là ngôi tháp gạch cao nhất ở Đông Nam Á

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 4. — Tháp Giữa đã bị hư hại khá nhiều, vòm cửa chính và các cửa giả bị sụp đổ, chỉ còn một vài thanh đá còn đính lại trên thân, cửa giả phía nam còn lại phần trụ cửa, tiền đường (tiền sảnh) cũng đã bị sụp đổ. Quanh các mặt tường tháp là các trụ ốp rộng bản, để trơn không trang trí hoa văn, mỗi mặt tường có 7 trụ, đầu trụ hơi loe ra và được gắn với những khối đá, trang trí thành nhiều băng giật cấp. Chân đế được ốp kín bằng những khối đá sa thạch với bình đồ vuông mỗi cạnh dài 16,5 m, phần nhô ra của cửa giả 0,84 m. Phần chân đế tháp đã được phát lộ hoàn toàn sau cuộc khai quật năm 2006

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 5. — Tháp Nam cao 32,94 m (còn nguyên vẹn nhất trong 3 tháp), bình đồ chân đế vuông, kích thước rộng 14 m, phần nhô ra của cửa giả 0,76 m. Khoảng cách giữa tháp Nam và tháp Giữa tại cửa giả là 1 m

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 6. — Tháp Bắc bị hư hại nặng nhất, thân tháp bị đục khoét sâu vào trong, đã được gia cố từ năm 1984. Tháp cao 31,76 m, bình đồ vuông, kích thước tương đương với tháp Nam. Bố cục của phần xây ốp bên ngoài tương tự như tháp Nam, mặt tường trơn không trang trí hoa văn. Bộ diềm có dải trang trí hoa văn hình sư tử, mặt chính của bộ diềm trang trí một dải hình cung nhọn, mỗi hình được tạo bởi 2 thân rắn đầu quay vào chân cung, chính giữa có hình người ngồi xếp bằng

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 7. — Tháp Dương Long được Bộ VH-TT xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1980 và được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt ngày 23.12.2015

Cận cảnh tháp Chăm cao nhất Đông Nam Á tại Bình Định- Ảnh 8. — Tại tháp Dương Long, ngành chức năng đã phát hiện nhiều di vật, cổ vật có giá trị về lịch sử, văn hóa và khoa học, phong phú về loại hình, chất liệu, bao gồm: phù điêu Brahma, phù điêu Kala, vòm trang trí, phù điêu thần Indra, rắn Naga, Makara, cánh sen... Đó là một nền nghệ thuật giàu sức sống, đầy tính nhân văn và khát vọng, phản ánh tư duy trừu tượng, lãng mạn của con người khi lý giải về sự kỳ diệu của vũ trụ

Thời kỳ Vijaya kéo dài gần 5 thế kỷ, dù đã trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử nhưng vẫn được coi là thời kỳ huy hoàng, phát triển toàn diện của dân tộc Chăm. Những dấu tích vật chất còn lưu lại ở tháp Dương Long là nguồn tư liệu quý giá về lịch sử, kiến trúc, điêu khắc, phản ánh phong phú đa dạng đời sống vật chất, tinh thần của người Chăm, cũng như những mối quan hệ bang giao, kể cả những cuộc chiến tranh với các quốc gia lân cận, dẫn đến việc giao lưu giữa các nền văn hóa trong khu vực.

Tháp Dương Long là biểu hiện độc đáo về nghệ thuật điêu khắc Champa. Ngoài ra, nghệ thuật kiến trúc và tạo hình ở đây cũng thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tinh hoa của nghệ thuật Champa truyền thống và những thành tựu của các nền nghệ thuật trong khu vực.