Cảnh báo tình trạng lờn thuốc

"Vị cứu tinh"

Vào những năm 1940, những viên thuốc kháng sinh đầu tiên hiện diện, được giới y khoa và người bệnh "chào đón" như một phép lạ của nền y học, như "thần dược". Bởi vì, nhờ thuốc kháng sinh mà có thể chữa khỏi những bệnh truyền nhiễm gây tử vong cho hàng triệu người mỗi năm trên thế giới lúc bấy giờ; sức gây tổn thương của những bệnh lậu, giang mai, bệnh phong giảm đi; và nguy cơ gây tử vong của những bệnh quá thông thường như viêm họng do liên cầu khuẩn, hay vết trầy xước của một đứa bé gần như không còn nữa… Sức khỏe con người nhờ đó được cải thiện hơn, tuổi thọ ngày một tăng dần.

Dùng thuốc không hợp lý

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng, nguyên nhân gây kháng thuốc không chỉ đơn thuần ở người bệnh, mà còn do bác sĩ, dược sĩ. Ở người bệnh là do họ tự ý mua và sử dụng thuốc bừa bãi, không qua sự hướng dẫn của bác sĩ điều trị, hay người có chuyên môn. Còn ở bác sĩ đó là việc kê toa không hợp lý, kê quá liều, thiếu liều, hoặc không chuẩn (sai liều). Còn với dược sĩ là tình trạng bán thuốc không theo toa của bác sĩ.

Tình trạng sử dụng kháng sinh không hợp lý là nguyên nhân chính dẫn đến kháng (lờn) thuốc. Trong đó, việc người ta cho thuốc quá nhiều với lý do "đánh bao vây" cho chắc ăn; hay do người bệnh yêu cầu; nhưng thường là để bác sĩ và dược sĩ kiếm được nhiều tiền hơn, là những yếu tố được giới chuyên môn quan tâm trong vấn đề lạm dụng thuốc kháng sinh. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc không hợp lý (dùng không đủ liều) còn xảy ra ở những người bệnh nghèo - họ không đủ tiền để theo đuổi trọn vẹn một liệu trình điều trị, mà thường sau khi uống vài ngày, cảm thấy đỡ bệnh thì ngưng thuốc, vì thế không diệt hết mầm bệnh được, mà còn làm cho vi khuẩn, vi trùng, ký sinh trùng lờn thuốc. Bên cạnh đó còn có nguyên nhân do tình trạng thuốc kém chất lượng lưu hành; tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh ồ ạt để kích thích tăng trưởng trong chăn nuôi.

Những quan ngại

Phát đi thông điệp cảnh báo về tình trạng kháng thuốc trên toàn cầu nhân Ngày Sức khỏe thế giới năm nay, WHO bày tỏ quan ngại về tình trạng kháng thuốc kháng sinh và cho rằng nó sẽ là hậu quả khôn lường đối với người bệnh và xã hội. Vì, theo WHO, với các bệnh nhiễm khuẩn, nếu vi khuẩn đã kháng thuốc thì phác đồ điều trị chuẩn sẽ không còn hiệu quả, khiến việc chữa trị kéo dài, gia tăng nguy cơ tử vong cho người bệnh. Việc người bệnh nhiễm khuẩn điều trị kéo dài sẽ làm gia tăng tình trạng lây lan vi khuẩn kháng thuốc trong cộng đồng. Và khi các bệnh nhiễm khuẩn thường gặp cũng bị kháng thuốc sẽ trở thành mối đe dọa. 

Năm vừa qua, trên thế giới có khoảng 440 nghìn người nhiễm bệnh lao mới đa kháng thuốc, 1/3 trong số này đã bị tử vong. Vi trùng lao siêu kháng thuốc đã được phát hiện ở 58 quốc gia, còn cuộc chiến chống bệnh sốt rét trên thế giới cũng đang khó khăn bởi vi trùng siêu kháng thuốc. Bệnh lậu (lây truyền qua đường tình dục) cũng đang ngày càng gia tăng các trường hợp vi trùng kháng với thuốc điều trị bậc cuối; sự xuất hiện của các siêu vi do nhiễm khuẩn bệnh viện có khả năng đề kháng với các loại kháng sinh ngày càng xảy ra nhiều hơn…

Trước thực trạng đó, WHO yêu gọi, chính phủ và hệ thống quản lý dược phẩm của các nước hãy nhanh chóng đi đúng hướng, áp dụng các biện pháp đúng đắn; cải thiện hệ thống quản lý và cung ứng thuốc; kiểm soát các bệnh nhiễm trùng…

Thanh Tùng