Chính phủ được ban hành nghị quyết thí điểm chính sách khác luật

Sáng 11.3 Văn phòng Chủ tịch nước họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước về luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 vừa qua.

Giới thiệu những điểm mới có tính đột phá của luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, luật đã bổ sung quy định Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để kịp thời giải quyết vướng mắc trong thực tiễn quản lý nhà nước và quy định giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó có việc quy định thí điểm một số chính sách chưa có pháp luật điều chỉnh, thuộc thẩm quyền của Chính phủ hoặc khác với nghị định, nghị quyết hiện hành.

ẢNH: GIA HÂN

Điểm mới nữa là luật đã quy định đổi mới việc xây dựng chương trình lập pháp của Quốc hội theo hướng vừa có chiến lược, định hướng dài hạn, vừa mang tính linh hoạt cao, bám sát thực tiễn cuộc sống, tách quy trình làm chính sách với việc lập chương trình lập pháp hàng năm.

Vẫn theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp, luật quy định đơn giản, hợp lý hơn về quy trình xây dựng chính sách và quy trình soạn thảo (quy phạm hóa chính sách). Theo đó, luật đã tách bạch quy trình xây dựng chính sách với việc lập chương trình lập pháp hằng năm, phân định rõ hơn quy trình xây dựng chính sách và quy trình soạn thảo (cơ quan trình quyết định chính sách, Quốc hội quyết định dự thảo).

Luật cũng đơn giản một số thủ tục hoặc một số loại hồ sơ, tài liệu (với quy trình này, có thể rút ngắn thời gian ban hành luật từ 22 tháng xuống 10 tháng).

Theo ông Tịnh, với tinh thần mỗi nhiệm vụ chỉ giao cho một chủ thể chủ trì và chịu trách nhiệm, luật đã phân định rõ vị trí, vai trò và trách nhiệm của Chính phủ và Quốc hội trong quy trình xây dựng pháp luật.

Theo đó, Chính phủ làm đúng vai là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng với dự án luật do mình trình. Quốc hội là cơ quan lập pháp, có quyền thông qua hoặc không thông qua dự án luật do Chính phủ trình.

"Cách làm này sẽ giúp bảo đảm chất lượng văn bản luật và tạo thuận lợi trong khâu tổ chức thi hành, bảo đảm sự gắn kết giữa công tác xây dựng và tổ chức thi hành luật", ông Tịnh nêu.

Ngoài quy trình thông thường, để đẩy nhanh tiến độ, kịp thời giải quyết những yêu cầu cấp bách của thực tiễn, Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, luật quy định về xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo quy trình rút gọn và trong trường hợp đặc biệt.

ẢNH: GIA HÂN

Muốn luật tốt thì chính sách phải tốt

Tại họp báo, phóng viên nêu câu hỏi về việc luật mới quy định luật chỉ thông qua trong một kỳ họp (quy trình cũ là hai kỳ họp, thậm chí có luật đến 3 - 4 kỳ họp mới có thể thông qua) và không bắt buộc thảo luận tại tổ thì làm sao để luật vẫn đảm bảo chất lượng khi thông qua?

Trả lời, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh nêu ba điểm chính yếu. Thứ nhất là muốn có đạo luật tốt thì chính sách phải tốt, chính sách phải ra chính sách, phải giải quyết được yêu cầu cuộc sống.

Ông cho biết, luật mới yêu cầu sáng kiến về chính sách và làm chính sách là cơ quan trình tự làm, đánh giá tác động và hướng tới yêu cầu đổi mới, thu hút nguồn lực. Các bộ ngành phải nghiên cứu cho tới, thông qua chính sách mới đề xuất đưa vào chính thức để thông qua tại một kỳ họp của Quốc hội.

Thứ hai là trong quy trình làm luật nhấn mạnh việc tham vấn chính sách, tức là ngay khi có ý tưởng phải tổ chức nghiên cứu, đánh giá tác động, tham vấn các cơ quan của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc. Hàm ý là các chính sách đó thông qua đại diện của nhân dân soi xét xem có đúng, có trúng hay không. Theo ông Tịnh, cách làm này tăng tính dân chủ, nếu có dự thảo mới đi tham vấn thì có khi lại chậm.

Điểm chính yếu thứ ba, theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp, là cơ quan trình là cơ quan chịu trách nhiệm đến cùng từ khi trình cho đến khi thông qua. Với những vấn đề đến cuối cùng vẫn không thống nhất được thì xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền làm cơ sở cho đại biểu quyết định.

"Yêu cầu này đặt ra gánh nặng hết sức lớn cho các bộ ngành, trách nhiệm của các bộ ngành rất cao. Để Quốc hội thông qua thì luật phải thỏa mãn được yêu cầu của cuộc sống, rút ngắn thời gian nhưng phải đảm bảo chất lượng".

Luật gồm 9 chương và 72 điều (giảm 8 chương, 101 điều so với luật năm 2015, giảm tương ứng 53% số chương và 58,4% số điều).

Luật có hiệu lực từ ngày 1.4 tới.