Chuyện gì đã xảy ra ở Libya?

Ngọc Mai - ngocmai@thanhnien.vn

18/05/2018 16:15 GMT+7

Những gì đã xảy ra ở Libya sau khi giải giới hạt nhân chính là nỗi lo sợ đối với CHDCND Triều Tiên.

tin liên quan

Tổng thống Trump nói Libya không phải là mô hình cho Triều Tiên

Trong tuyên bố về triển vọng không sáng sủa cho cuộc gặp thượng đỉnh với Mỹ, Triều Tiên đã 5 lần nhắc đến số phận của Libya và nhà lãnh đạo Muammar Gaddafi.

Triều Tiên trước đó có nhiều động thái tỏ thiện chí, nhưng lại vô cùng cương quyết với "mô hình Libya". Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John R. Bolton, người đưa ra đề nghị giải giới hạt nhân Triều Tiên theo kiểu Libya đã nhanh chóng hứng chỉ trích.

Lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi bắt tay Tổng thống Mỹ Barack Obama tại hội nghị thượng đỉnh G8 vào tháng 7.2009 ở L'Aquila, Ý Reuters

Vào năm 2003, nhà lãnh đạo Gaddafi lo sợ mình sắp trở thành mục tiêu khi chứng kiến Mỹ đưa quân vào Iraq và lật đổ Saddam Hussein. Sau khi bí mật đàm phán với Anh và Mỹ, Libya đồng ý tự nguyện chuyển giao thiết bị mua từ Abdul Qadeer Khan - "cha đẻ" của chương trình hạt nhân Pakistan.

Ông Gaddafi cũng chấp nhận thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Mỹ George W. Bush về chấm dứt việc phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt, theo tờ The New York Times.

Các bộ phận máy ly tâm của Libya được tháo dỡ và chuyển đi Wikipedia

Tiến trình phi hạt nhân diễn ra nhanh chóng, vật liệu sản xuất vũ khí của Libya hầu hết chuyển đến trung tâm thí nghiệm vũ khí của Mỹ ở Oak Rigde, bang Tennessee.

Những tưởng việc thỏa thuận xong xuôi với Mỹ có thể giúp chính quyền Gaddafi yên ổn. Thế nhưng, vào năm 2011, chính quyền Libya bị lật đổ, nhà lãnh đạo quốc gia Bắc Phi thiệt mạng dưới họng súng của lực lượng nổi dậy được NATO hỗ trợ.

Lực lượng nổi dậy chống nhà lãnh đạo Gaddafi vào năm 2011 Reuters

Ảnh chụp màn hình một video cho thấy ông Gaddafi bị các tay súng nổi dậy bắt giữ tại Sirte. Chỉ vài phút sau khi đoạn video này được quay, ông bị các tay súng bắn chết. Reuters

tin liên quan

Triều Tiên dọa cân nhắc lại cuộc gặp thượng đỉnh với Mỹ

Hồi tháng 12.2003, khi tuyên bố về thỏa thuận với Libya, ông Bush đã không quên nhắn nhủ tới các nhà lãnh đạo khác về ví dụ này. Khi đó, Iran và Triều Tiên cũng bị cho là khách hàng của Abdul Qadeer Khan.

Nỗi sợ chịu chung số phận với Libya vẫn ám ảnh Triều Tiên. Một kết cục không hề tốt đẹp đối với Libya và nhà lãnh đạo Gaddafi chắc chắn trở thành một bài học cho Triều Tiên khi bàn tới chuyện phi hạt nhân hóa.