Chuyện thuyết minh phim "Tây du ký"

Không ít thế hệ các em nhỏ và cả khán giả người lớn đã lưu lại ấn tượng với giọng thuyết minh truyền cảm của chị Kim Tiến, người giúp các nhân vật trong phim thêm phần sống động. Kim Tiến cho biết, chị được Đài THVN giao nhiệm vụ đọc thuyết minh phim Tây du ký (bản năm 1986 của đạo diễn Dương Khiết) nhân kỷ niệm một hoạt động ngoại giao giữa hai nước.

Bản dịch thuyết minh và thời gian đọc thuyết minh là hai điều khó khăn thử thách người thuyết minh phim. Bản dịch không được trau chuốt sẽ khiến người đọc thuyết minh khó diễn tả trôi chảy, khó truyền cảm và thể hiện đúng với từng tính cách nhân vật. Thời gian đọc thuyết minh nếu bị gấp gáp cũng dễ khiến người thuyết minh phải vội vã, không có thời gian xem kỹ mạch phim để thể hiện tinh thần các nhân vật sao cho thật gắn kết, xuyên suốt, cách xưng hô thống nhất, không thay đổi. Chị Kim Tiến thừa nhận thời gian đó chị và ê-kíp làm việc "căng như dây đàn", nỗ lực guồng cho kịp thời lượng phát sóng. Người dịch vừa dịch được tập nào, người thuyết minh phải đọc ngay.

NSƯT Kim Tiến

Những năm ấy, Đài THVN rất ít người dịch tiếng Trung, phải sang nhờ người của Bộ Ngoại giao dịch hộ. Do thời gian quá gấp rút, người dịch cũng không kịp trau chuốt chỉnh sửa, thậm chí trong mấy tập đầu, thoại có 4 câu, chỉ dịch được 2 câu. Để "chữa cháy", chị phải xử lý bằng cách tùy theo tình huống phim mà thêm vào vài câu thoại đơn giản, không ảnh hưởng tới ý chính, không làm sai lệch nội dung, để lấp chỗ trống.

Do kinh nghiệm mấy chục năm thuyết minh phim, NSƯT Kim Tiến đã tự rèn được khả năng cắt cúp lời nói nhân vật. Do vậy, nếu lời dịch chuẩn, thì 1 tập phim 45 phút, chị chỉ đọc lố ra 5 phút. Việc giữ tiết tấu đọc sao cho thật truyền cảm, khớp với thoại nhân vật, vừa thể hiện được tính cách, thái độ nhân vật vừa khớp thời lượng quy định dài ngắn của từng câu thoại.

Chị Kim Tiến bật mí bí quyết nghề nghiệp là người thuyết minh không cần thiết phải diễn theo từng điệu bộ, cử chỉ nhân vật. Phải đảm bảo để khán giả thưởng thức bộ phim bằng chính giọng nói của nhân vật, tiếng động, âm nhạc trong phim. Tuy nhiên vẫn phải truyền cảm xúc vào lời nói, nhấn nhá hợp lý để người xem hiểu rõ đâu là nhân vật chính diện, phản diện; cấp trên, cấp dưới; người lớn, trẻ con... Chị cũng cho biết, lời thoại của các nhân vật do các nghệ sĩ Trung Quốc lồng tiếng rất sống động, đúng với tính cách mỗi nhân vật, cộng thêm những tiếng ủn ỉn của lợn, tiếng the thé của khỉ… đã truyền cảm hứng cho chị, khiến chị như được sống trong thế giới của Tây du ký, và làm tốt hơn công việc của mình.

Chị Vũ Kim Oanh - người thuyết minh lại bản phim Tây du ký gần đây, chia sẻ rằng nhân vật Tôn Ngộ Không là khó thể hiện nhất trong phim. Vì đây là nhân vật được nhiều người từ già đến trẻ yêu mến, tính cách có rất nhiều nét nổi bật, như lý trí, ưa nổi loạn, ngang tàng phách lối, kiêu căng nhưng vô cùng lém lỉnh, thông minh. “Khi thuyết minh, ta không diễn giọng nói của nhân vật, nhưng cũng phải làm sao để bộc lộ được tinh thần ấy”, chị Oanh cho biết. Ngôi sao Lục Tiểu Linh Đồng cho biết do thời đó kỹ thuật chưa phát triển, phim quay xong, các nhân vật trong phim đều được lồng tiếng lại. Tuy nhiên ông cũng không được tự lồng tiếng cho vai Tôn Ngộ Không. Những tiếng kêu rất sinh động thể hiện rất đúng hình ảnh của các con vật trong phim đều do các chuyên gia âm thanh tự tạo nên.

Ngọc Bi