Cô Lan - Thanh Kim Huệ đã về cõi Phật

Nổi tiếng từ rất trẻ

Tôi nhớ, tôi đã “biết” Thanh Kim Huệ lúc còn nhỏ xíu ở miền quê đồng bằng sông Cửu Long. Biết qua radio mỗi ngày phát tuồng cải lương, vọng cổ, biết qua truyền hình đen trắng và biết qua những tờ in vọng cổ bán đầy ở chợ quê.

Ấn tượng mạnh nhất của tôi là tờ vọng cổ in bìa hình Thanh Kim Huệ mặc cái áo vàng rực rỡ, khuôn mặt trẻ măng như cô học sinh trung học. Thì ra Thanh Kim Huệ đã nổi tiếng trong làng băng dĩa nhạc từ lúc mới 15, 16 tuổi. Gương mặt trẻ măng ấy đúng là chỉ hơn tôi có mấy tuổi chứ bao nhiêu. Thế là tôi “khoái” cô nàng Thanh Kim Huệ này bởi thấy gần với lứa của mình. Ký ức tuổi thơ theo tôi rất lâu và sâu đậm.

NSƯT Thanh Kim Huệ và NSƯT Thanh Điền trong vở Ngao Sò Ốc Hến

H.K

Và ký ức của tôi cũng như của khán giả đều mê mẩn nàng Thủy Cúc trong vở Đường gươm Nguyên Bá. Một tiểu thư trong sáng, chân tình, thủy chung và dũng cảm, dám nhận thử thách của tình yêu, dám hy sinh để làm thay đổi cái xấu, cái ác trong lòng Thái tử Ngũ Châu. Nhưng người ta còn mê Thủy Cúc bởi tiếng ca trong trẻo buồn buồn trong bài hát mang âm hưởng Nhật Bản. Thật sự Thanh Kim Huệ quá “đẹp” trong nhân vật này.

Đến vai Lan của vở Lan và Điệp thì Thanh Kim Huệ đã lấy nước mắt khán giả không thể nào đếm được. Thanh Kim Huệ hồi đóng vai Lan mới mười mấy tuổi, chưa hề nếm trải vị đắng tình yêu, vậy mà đã diễn xuất sắc, một vai diễn để đời, không ai qua nổi. Nhất là bài Tứ đại oán Thanh Kim Huệ ca ở cảnh cuối, lúc cô Lan sắp chết, đã có hàng trăm người ca đi ca lại trong rất nhiều cuộc thi và nhiều bản dựng, nhưng tuyệt nhiên không ai bì được. Tứ đại oán là một bài bản lớn của cải lương không dễ ca, lại đặt trong bi kịch như cô Lan, quả thật đã trở thành bài kinh điển cho nhiều thế hệ nghệ sĩ thử sức. Nhưng đúng là Thanh Kim Huệ đã sừng sững một tượng đài. Khán giả sành điệu nghe Tứ đại oán mà Thanh Kim Huệ nhả chữ và luyến láy thì trái tim như thắt lại và… rất đã.

Nhưng không ngờ, sau 1975, Thanh Kim Huệ lại làm một cú ngoạn mục hớp hồn người mộ điệu. Người ta chưa bao giờ tưởng tượng nổi Thanh Kim Huệ có thể đóng hài. Cho nên Thị Hến trong vở Ngao Sò Ốc Hến đã nổ tung sân khấu đến hơn 1500 suất, chưa kể phát sóng truyền hình lan khắp các tỉnh với tần suất dày đặc.

Một Thanh Kim Huệ đào thương giờ chuyển thành đào lẳng cực kỳ duyên dáng, thay đổi hình thể biểu diễn, thay đổi cả cách ca luyến láy độc đáo. Giọng Thanh Kim Huệ vốn trong như nước suối và luyến láy rất giỏi như múa lụa, khi vào vai Thị Hến lại có thêm những đoạn uốn lượn nhấn nhá thật dễ thương. Thị Hến lẳng mà không xấu, vẫn giữ được ranh giới tiết hạnh của phụ nữ, thế mới hay. Thanh Kim Huệ có bản lĩnh điều tiết nhân vật, chỉ vừa đủ hài hước, chứ không quá đà, rẻ tiền, vẫn giữ được nét sang trọng của một cô đào chánh.

Còn biết bao vai diễn khác làm nên bề dày sự nghiệp của bà. Chưa kể rất nhiều kịch bản do bà sáng tác như Quỷ kiến sầu, Nắng đẹp muôn màu, Tiếng hát rừng hoang, Yêu và ghen, Khúc ly hương… chứng tỏ bà rất đa năng.

Người phụ nữ chuẩn mực của gia đình

Nói đến Thanh Kim Huệ, người ta phải công nhận đó là một người phụ nữ của gia đình. 14 tuổi, bà thọ ơn của NSƯT Thanh Điền cứu mạng mẹ con bà khi đi lưu diễn, thế là nảy sinh tình cảm, rồi lớn lên yêu nhau, cưới nhau, sống bên nhau cho tới bây giờ. Bà không mang tiếng mang tai gì cả, chỉ chăm chăm lo làm nghệ thuật và lo cho chồng con. Ở nhà, bà rất giản dị, ăn mặc, cười nói nhẹ nhàng, chăm sóc từng bữa ăn, từng góc nhà xinh xắn, rảnh thì đi chùa, viết lách.

NSƯT Thanh Kim Huệ (phải) và NSND Lệ Thủy trong vở Sông dài

H.K

Giai đoạn đoàn Sài Gòn 1 của hai ông bà lâm vào nợ nần, khó khăn thì bà cùng chồng dốc sức làm thêm, mở studio chụp ảnh, không than thở câu nào. Bà cũng không than thở khi hai vợ chồng phải bán nhà trả nợ, giải tán đoàn. Rồi hai ông bà lại phất lên, lại mua nhà mới, lại làm bầu dàn dựng tuồng quy tụ anh em cùng biểu diễn.

Cô con gái mất sớm, bà vượt qua đau khổ, lại sống hiền hòa, phúc hậu hơn nữa. Bà thăng trầm khá nhiều trong đời, nhưng với bản chất hiền hậu, ít than vãn, bà lặng lẽ vượt qua và lặng lẽ tỏa sáng. Mấy năm gần đây, hai ông bà đi đâu cũng có nhau, nụ cười tươi tắn, ai cũng chúc mừng. Không ngờ… Một tiếng chuông ngân… Mà không, cô Lan đã cắt đứt dây chuông vĩnh viễn. Khán giả tan nát cõi lòng…