Máy bay chiến đấu càng trở nên lợi hại nhờ kết hợp với radar, và ngược lại hệ thống dò tìm cũng tinh hơn trong không trung.
Bằng khả năng dò tìm hữu hiệu, radar dần trở thành một trang bị không thể thiếu của chiến đấu cơ nhằm chủ động “săn đón” đối phương và có thể tấn công chính xác hơn.
|
|
Trang bị tất yếu
Trang tin Aviation Week dẫn một số nguồn giấu tên tiết lộ các máy bay thế hệ mới Sukhoi T-50 của Nga và Thành Đô J-20 của Trung Quốc đều được trang bị radar kỹ thuật EASE (Active Electronically Scanned Array). Lâu nay, đây là một trong những niềm tự hào của Mỹ khi nó giúp các dòng F-22 và F-35 tăng cường khả năng định vị mục tiêu cực kỳ nhạy bén. EASE được xem là một trong những tiêu chí không thể thiếu trong cuộc đua phát triển máy bay chiến đấu thế hệ 5.
Quay lại lịch sử, radar đã được trang bị trên máy bay ngay từ thế hệ thứ nhất, dù chưa phổ biến, theo trang Aerospaceweb. Khi đó, radar hầu như chỉ được dùng cho loại tiêm kích chuyên bay đêm để dò tìm đối thủ và có thêm một người trong buồng lái phụ trách điều khiển radar. Đến thế hệ 2, các phiên bản radar nhỏ gọn được tích hợp dễ dàng trên chiến đấu cơ và việc điều khiển cũng đơn giản hơn. Radar có thể hỗ trợ để khai hỏa tên lửa nhằm vào các đối thủ ở ngoài tầm nhìn nhưng độ chính xác vẫn chưa cao. Sang thế hệ 3, việc trang bị radar bước sang một trang mới khi được kết hợp với điều khiển bằng kỹ thuật điện tử, viễn thông hiện đại. Ngoài ra, radar trên máy bay chiến đấu thế hệ 3 còn có khả năng khảo sát bề mặt để tấn công tương đối chính xác mục tiêu dưới đất.
Tới thế hệ 5, việc sử dụng radar để định vị mục tiêu tấn công đã trở nên cực kỳ hữu hiệu và linh hoạt, nổi bật nhất phải kể đến F-22 Raptor của Mỹ, theo Aviation Week. Dòng F-22 có radar cảnh báo sớm cực nhạy, phát hiện đối phương từ khoảng cách 463 km. Hệ thống radar trên chiến đấu cơ này có thể phối hợp tự động thông tin với các máy bay khác để thiết lập trận địa tác chiến, phân chia tấn công. Ngoài ra, radar Northrop Grumman AN/APG-77 còn có thể phát các chùm tia cực lớn để phá hoại hệ thống điện tử của đối phương. Tất cả những kỹ thuật tối tân này sẽ được nâng lên mức độ cao hơn ở thế hệ chiến đấu cơ tiếp theo mà Mỹ đang nghiên cứu nhằm đối phó lại hệ thống “áo giáp radar” dò tìm tân tiến của các đối thủ.
“Tấm khiên” bay
Có ý nghĩa phòng thủ quan trọng nên radar được phát triển dưới nhiều hình thức khác nhau, tập trung vào tính linh động. Vì thế, khái niệm “radar bay”, dưới tên gọi Hệ thống điều khiển và cảnh báo sớm trên không (AWACS), đã được tính đến từ năm 1944, theo Tạp chí Fly Past. Khi đó, Mỹ, Liên Xô, Anh, Đức đều chạy đua chế tạo loại hình radar trên. Khi đó, các “tấm khiên” bay bắt đầu xuất hiện theo cách thô sơ, đơn giản là máy bay mang theo radar dò tìm công suất lớn.
Tuy nhiên, càng về sau chủng loại máy bay AWACS càng phát triển và ngày càng hiện đại hơn. Ưu điểm của loại này là có thể dò tìm linh hoạt, bay ở độ cao 10 km để hạn chế bị tấn công từ dưới đất. Theo Boeing, dòng AWACS E-3 Sentry do hãng này cung cấp có thể dò tìm trong bán kính 650 km, tầm bay lên đến 7.400 km. Ngoài ra, máy bay do thám AWACS còn được trang bị hệ thống thông tin liên lạc, kết nối tầm xa để trở thành mấu chốt quan trọng trong mạng lưới tổ chức tác chiến.
Hiện tại, tất cả các lực lượng quân sự lớn đều tăng cường trang bị máy bay do thám AWACS. Ngoài ra, một số phiên bản trực thăng AWACS để phát hiện chiến đấu cơ đối phương trong tầm ngắn, kết hợp với săn tàu ngầm cũng được phát triển.
|
Tương lai cuộc chạy đua Những diễn biến hiện tại cho thấy chiến đấu cơ và radar vẫn sẽ tiếp tục đua tranh quyết liệt trong tương lai. Radar sẽ được cải tiến mạnh mẽ bằng cách phát triển những cảm biến nhạy bén và thậm chí có thể dùng xung điện từ tấn công máy bay. Ngược lại, chiến đấu cơ sẽ tăng cường khả năng tàng hình bằng các công nghệ mới như hút, nhiễu sóng và phát triển khả năng tấn công điện từ để làm hỏng radar. Ngoài ra, chiến đấu cơ sẽ bứt phá sang một ngưỡng tốc độ mới nhằm đối phó với bán kính dò tìm ngày càng rộng. |
Ngô Minh Trí
Bình luận (0)