Hơn 2 tuần sau cuộc trò chuyện ở La Habana, chúng tôi nhận được tin nữ nhà báo Cuba Marta Rojas qua đời ngày 3.10.2021 vì cơn đau tim. Lời hẹn thăm lại Việt Nam khi điều kiện sức khỏe cho phép của bà đã không thể thực hiện…
Người bạn thân thiết của Việt Nam
Cuộc gặp của chúng tôi với nữ nhà báo nổi tiếng của Báo Granma, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Cuba, diễn ra tại khách sạn Nacional, La Habana. Chiều ngày làm việc đầu tiên trong chuyến thăm chính thức Cuba (18.9), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có cuộc gặp với lãnh đạo Viện Cuba hữu nghị với các dân tộc, Hội Hữu nghị Cuba - Việt Nam và đại diện lãnh đạo các trường mang tên Bác Hồ, Nguyễn Văn Trỗi, Võ Thị Sáu tại Cuba đến chào Chủ tịch nước. Bà Marta Rojas là một trong những đại biểu tại buổi gặp mặt.
 |
Nhiều phóng viên theo đoàn, hầu hết là những người trẻ, không biết bà là ai cho tới khi bà Chủ tịch Hội Hữu nghị Cuba - Việt Nam Maria Yolanda Ferrer Gomez giới thiệu nữ nhà báo Marta Rojas của Báo Granma, năm nay đã 90 tuổi và là người từng phỏng vấn Bác Hồ.
Bà Marta Rojas sinh năm 1931. Năm 1953, bà tốt nghiệp ngành báo chí tại Đại học La Habana. Những bài báo đầu tiên của phóng viên Marta Rojas được đăng trên chuyên trang En Cuba (Tại Cuba) của Tạp chí Bohemia, tường thuật về phiên tòa của chế độ độc tài Batista xét xử lãnh tụ Fidel và các đồng chí trong cuộc tiến công pháo đài Moncada lịch sử 26.7.1953, mở đầu cho cuộc cách mạng của nhân dân Cuba. Sau đó, bà làm việc tại tờ Revolución (Cách mạng) rồi nhật báo Granma khi báo này được thành lập vào năm 1965. Với những cống hiến miệt mài của mình, bà đã nhận được nhiều giải thưởng cao quý của nhà nước Cuba, trong đó có giải thưởng Báo chí toàn quốc José Martí, giải thưởng cao quý nhất dành cho các nhà báo Cuba.
Năm 1964, vào thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam cam go, quyết liệt nhất, bà Marta Rojas chủ động xin sang Việt Nam làm phóng viên thường trú và được chính lãnh tụ Fidel Castro gặp mặt để giao nhiệm vụ. Năm 1965, bà Marta Rojas lần đầu đặt chân tới Việt Nam, trở thành một trong những phóng viên Cuba và Mỹ Latin đầu tiên chứng kiến và đưa tin về những năm tháng khốc liệt nhưng anh dũng của nhân dân Việt Nam. Trong khoảng thời gian 10 năm (1965 - 1975), mỗi năm, bà Marta Rojas sang Việt Nam khoảng 2 tháng để viết bài. Hơn 300 bài báo của bà về cuộc chiến tranh Việt Nam đã giúp người dân Cuba và cả châu Mỹ Latin biết được những câu chuyện sống động, chân thực về cuộc chiến đấu anh dũng, bất khuất của nhân dân Việt Nam.
 |
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tặng quà bà Marta Rojas tại cuộc gặp mặt trong chuyến thăm chính thức Cuba tháng 9.2021 |
Lê Hiệp |
Cũng từ đó, bà trở thành người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam. Cho tới tận khi qua đời, bà vẫn là Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Cuba - Việt Nam.
Cuộc phỏng vấn Bác Hồ
Trong cuộc trò chuyện nhiều lần bị ngắt quãng bên lề cuộc gặp mặt với Chủ tịch nước, nữ nhà báo Cuba tỏ ra nhanh nhẹn, hoạt bát với nụ cười rạng rỡ thường trực trên môi. Dù ở tuổi 90, bà Marta Rojas hào hứng trả lời tất cả các câu hỏi và nói rất nhanh, rất dài... Bà đặc biệt xúc động và nói kỹ cuộc phỏng vấn với Bác Hồ vào đầu tháng 7.1969, chỉ 2 tháng trước khi Bác mất.
Bà kể rằng, ngay từ lần đầu tiên sang Việt Nam, bà đã mong muốn có một cuộc phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhưng vào thời điểm đó, cuộc chiến đang bước vào giai đoạn khốc liệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh chưa thể sắp xếp cuộc phỏng vấn. Đến tháng 7.1969, bà Marta Rojas đã rất vui khi được ông Hoàng Tùng, Tổng biên tập Báo Nhân dân khi ấy, thông báo: sáng hôm sau đến khách sạn Thống Nhất để được đón đi gặp Chủ tịch.
Hơn 50 năm đã trôi qua, nhưng ký ức của bà Marta Rojas về cuộc phỏng vấn vào buổi sáng tháng 7 tại Phủ Chủ tịch vẫn còn vẹn nguyên. Bà kể rằng, khi bà và ông Tùng tới thì Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bộ trang phục màu trắng bước ra. Bà chưa kịp chào thì Bác đã chào bà trước, bằng tiếng Tây Ban Nha rất chuẩn: “Chào buổi sáng! Chị có khỏe không?”. Sau đó, Bác hỏi thăm bà về sức khỏe đồng chí Fidel. “Ấn tượng của tôi về Chủ tịch Hồ Chí Minh là ông giản dị, hiền từ, nhiệt tình và lịch thiệp”, bà Marta Rojas nhớ lại.
 |
Lãnh tụ Cuba Fidel Castro và nữ nhà báo Marta Rojas |
Báo Granma |
Bà kể, đó là cuộc phỏng vấn rất đặc biệt trong cuộc đời làm báo suốt 60 năm của bà. Bà là nhà báo, là người phỏng vấn, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh lại là người hỏi bà nhiều hơn. Bà viết lại thông tin từ cuộc trò chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng cuốn sổ và cây bút chì được ông Hoàng Tùng đưa cho. “Bác hỏi tôi về tình hình những nơi tôi đã đi qua, được chứng kiến và cảm nhận của tôi về cuộc chiến”, bà Marta Rojas kể. Bà hỏi Bác vì sao Bác tin rằng Việt Nam sẽ giành chiến thắng trước một kẻ thù mạnh như Mỹ, Bác đã nói: “Tôi tin vào sức mạnh và sự vĩ đại của nhân dân Việt Nam cùng sự đoàn kết ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân thế giới, trong đó có nhân dân Cuba anh em”.
Không mang theo máy ảnh cho cuộc phỏng vấn, bà Marta Rojas được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng một bức ảnh của Người để sử dụng. Bức ảnh chân dung Bác, với dòng chữ “Thân tặng Marta” được nữ nhà báo Cuba giữ cho tới mãi sau này. Còn bà Marta Rojas đã chuẩn bị một chiếc gạt tàn thuốc bằng đồng để làm món quà nhỏ tặng Bác. “Lúc tôi đưa chiếc gạt tàn, Người nói giờ không còn hút thuốc nữa, nhưng chiếc gạt tàn vẫn hữu ích và Người sẽ để nó trên bàn làm việc để chặn giấy”, bà Marta Rojas kể. Khi cuộc phỏng vấn kết thúc, Người đã ôm bà và tiễn bà ra tận cửa.
Sau cuộc phỏng vấn kéo dài hơn 2 giờ, mà bà Marta Rojas nói, “giống với cuộc trò chuyện” hơn, nữ nhà báo Cuba đã viết lại toàn bộ nội dung cuộc gặp với Chủ tịch Hồ Chí Minh, về đất nước, con người Việt Nam. Và bài báo mà bà gửi về khi đang quá cảnh tại Pháp đã được đăng trọn vẹn trên tờ Granma vào cuối tháng 7. Khi kết thúc cuộc trò chuyện, bà đã hỏi Chủ tịch Hồ Chí Minh rằng bà nên viết về điều gì trong rất nhiều thông tin từ cuộc trò chuyện và Người có cần xem lại bài viết của bà không nhưng Bác nói không cần. “Chị cứ viết những gì chị mắt thấy tai nghe nãy giờ. Chị sẽ biết nên viết điều gì”, bà Marta Rojas kể...
Hơn 2 tuần sau cuộc trò chuyện ở La Habana, chúng tôi nhận được tin bà Marta Rojas qua đời vì cơn đau tim.
Trong lời chia buồn đăng tải trên Twitter ngày 5.10, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành T.Ư Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz Canel Bermúdez đã gọi những bài báo của bà Marta Rojas là “báu vật của quốc gia”. Những bài báo của bà về Việt Nam từ nay cũng đã trở thành “báu vật” của tình hữu nghị Cuba - Việt Nam.
Bình luận (0)