Cuốn sách vàng của vua Thiệu Trị

Một trong những cổ vật văn hóa thuộc loại quý hiếm của triều đình nhà Nguyễn đã được đấu giá thành công từ nước ngoài rồi chuyển về VN. Đó là cuốn sách vàng chạm rồng, khắc trổ chữ nổi tinh xảo được làm theo chỉ thị của vua Thiệu Trị.

Theo Việt kiều Cao Xuân Trường, quốc tịch Canada, hiện sống và làm việc tại Hà Nội, anh đã phải mất nhiều năm săn đuổi mới mua được cuốn sách này.

Nhà sưu tập Cao Xuân Trường - Ảnh: Đông Dương

Toàn bộ cuốn sách làm bằng bạc mạ vàng, chỉ có 5 tờ (10 trang) nhưng nặng tới 7 ký, xuất hiện vào thời vua Thiệu Trị (1846), có kích cỡ 14x23 cm. Thật thú vị khi biết cuốn sách dành để tấn phong bà Vũ Thị Viên - vợ vua từ hạng Lương tần lên hàng Lương phi. Ngoài 2 trang bìa trước và sau, 8 trang còn lại của sách phong khắc 186 chữ Hán nói về thân thế, công trạng của bà Vũ Thị Viên và lý do vua Thiệu Trị sắc phong cho bà. Cuốn sách mang nội dung ca ngợi đức tính trung thực, kính trọng, sự hòa nhã, thân thiện của bà khi đối xử với mọi người trong cung. Ngoài ra, sách cũng ghi rõ thân thế gia đình cùng một số sự kiện quan trọng mà bà Vũ Thị Viên đã tham gia.

Đường đi ly kỳ của sách vàng

Theo Cao Xuân Trường, anh muốn có cổ vật này bởi đây là minh chứng sinh động cho thú chơi đầy tao nhã của nhà vua: làm một cuốn sách hơn 7 ký mạ vàng chỉ để tặng người đẹp. Cao Xuân Trường cho biết cuốn sách được một viên tướng thuộc quân đội viễn chinh Pháp mang ra khỏi VN. Anh đã từng đặt vấn đề mua lại cổ vật này từ gia đình chủ nhân tại Pháp cách đây 10 năm.

“Tôi không rõ trong cuộc đời của vua Thiệu Trị, ông đã làm bao nhiêu sách vàng để tặng các bà phi? Và thời Nguyễn, thống kê có được bao nhiêu cuốn độc đáo thế này?”, Cao Xuân Trường nói. “Cho nên, khi tình cờ biết được sách có trong bộ sưu tập của một gia đình Pháp, tôi đã chủ động tìm đến”.

	Rất nhiều cổ vật quý báu của đất Việt vì nhiều lý do đã ra nước ngoài, nay chúng tôi muốn sưu tầm để đưa trở về
	Nhà sưu tập Cao Xuân Trường

Anh Trường cho biết thêm,  gia đình sở hữu sách vàng vốn là dòng dõi quý tộc, cai trị thuộc địa và từng làm việc ở VN thời nhà Nguyễn. Vì vậy, họ hiểu rất rõ giá trị của cổ vật. Họ từng lập luận với những ai muốn sở hữu sách vàng rằng: “Bảo vật là vô giá. Bởi xét về giá trị vật chất, 7 ký vàng pha bạc của sách đã đảm bảo một số tiền không nhỏ. Tuy nhiên, giá trị về tinh thần lại lớn hơn nếu tính theo niên đại, để nghiên cứu về văn hóa triều Nguyễn hơn trăm năm trước…”. Vì thế, các cuộc thương lượng bước đầu với thiện chí của anh đã thất bại. Bởi lý do duy nhất không phải vì giá cả mà do đối tác chưa đến thời điểm muốn bán. Vì tiếc, nên từ Canada, anh đã bay qua Pháp nhiều chuyến.

Một trang sách vàng viết về bà Vũ Thị Viên - Ảnh: Đông Dương

Trong một lần chuẩn bị từ Canada về Hà Nội, bất ngờ Cao Xuân Trường nhận thông tin sách vàng đang được trưng bày và chuẩn bị đưa ra sàn đấu giá của nhà Sotheby’s tại Paris, Pháp. Thế là ngay lập tức anh đổi đường bay. Anh tới dự phiên đấu giá và quyết định “vào cuộc”. Giá khởi điểm được Sotheby’s đưa ra là 30.000 euro. Sau cùng, anh Trường mua được cuốn sách với giá 72.750 euro. Ít ai biết chuyện, để sở hữu cuốn sách quý, anh Trường đã bán căn nhà ở Canada của mình hơn 200.000 euro. “Tôi vẫn cho như thế là rẻ bởi căn nhà lúc này lúc khác mình có thể mua được. Còn sách vàng thì thật khó có cơ hội!”. 

Hiện nay sách vàng đã có mặt ở VN, được trưng bày tại nhà 31 phố Bà Triệu, Hà Nội. Anh Trường tâm sự: “Rất nhiều cổ vật quý báu của đất Việt vì nhiều lý do đã ra nước ngoài, nay chúng tôi muốn sưu tầm để đưa trở về”. Anh Trường sẵn sàng cung cấp thông tin cho các nhà nghiên cứu và công chúng say mê, sưu tập cổ vật muốn tìm hiểu về sách phong này.

Nguyễn Hữu Hồng Minh