Cứu hộ động vật hoang dã: Cô gái 'hoang dã'

"Chang hoang dã" chính là Nguyễn Thị Thu Trang, sinh năm 1990, hiện là Giám đốc Trung tâm Hành động vì động vật hoang dã WildAct. Năm 2022, Giải thưởng quốc tế International Princess of Girona Foundation (FPdGi) của Hoàng gia Tây Ban Nha đã vinh danh Thu Trang vì "sự can đảm và những hoạt động bảo tồn truyền cảm hứng cho cộng đồng, không chỉ ở VN mà còn trên thế giới". Năm nay, cô là gương mặt trẻ duy nhất của VN được chọn tham gia Chương trình Nhà lãnh đạo khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2023. Tại chương trình này, Thu Trang sẽ đối thoại, trao đổi với cựu Tổng thống Barack Obama và những chuyên gia, diễn giả nổi tiếng khác.

Không lùi bước vì động vật hoang dã

Thuyết phục mấy lần, Thu Trang mới nhận lời chia sẻ về những điều liên quan đến hoạt động bảo tồn động vật hoang dã (ĐVHD) của mình. Cô gái Hà Nội này khiến tôi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Dường như cô sinh ra là để làm bạn và dành cuộc đời để cứu ĐVHD.

Mới học lớp 4, Thu Trang đã cảm thấy thương những con thú rừng bị bán ngoài đường. Chứng kiến cảnh chú gấu người dân nuôi gần nhà mình bị đè ra hút mật, cô bé rơi nước mắt. Những cảnh tượng đó khiến Trang quyết tâm phải làm một việc gì đó để bảo vệ những loài thú hoang dã.

NVCC

16 tuổi, Thu Trang bắt đầu tham gia các hoạt động bảo tồn ĐVHD. 10 năm sau (năm 2016), Trang dẫn đầu đoàn tại dự án nghiên cứu và bảo tồn voi Campuchia, một trong những điểm nóng của nạn săn bắn voi lấy ngà trái phép. "Chang hoang dã" còn đặt chân đến nhiều nơi trên thế giới để tham gia các hoạt động bảo tồn ĐVHD như Nam Phi, Madagascar, Mozambique, Tây Ban Nha, Lào...

Tôi hỏi Thu Trang kỷ niệm đáng nhớ nhất trong những chuyến đi như vậy, cô tâm sự: "16 năm đi làm bảo tồn ĐVHD, kỷ niệm nhiều lắm. Tham gia các cuộc điều tra về nạn săn bắt ĐVHD trái phép, có nhiều tình huống nguy hiểm, nhưng đáng nhớ nhất là ở Nam Phi". Lúc ấy cô đóng vai "bạn hàng" của các đối tượng buôn sừng tê giác, ngà voi, vảy tê tê. Trang ngồi ghế phụ phía trước, phía sau là cảnh sát cải trang và các trùm buôn đang nói chuyện. Xe đang di chuyển bỗng dưng máy quay lén cài ở khuy áo của cô nháy đèn liên tục vì báo hết pin. "Tôi tái mặt, chỉ kịp che bớt ánh sáng, tim như đứng lại. Cũng may, họ đang ngã giá căng thẳng và mình ngồi phía trước nên không bị phát hiện. Đó là bài học xương máu", Thu Trang bồi hồi kể.

Một tai nạn khác xảy ra tại Campuchia. Lúc đó, Thu Trang hỗ trợ các nhân viên điều tra địa phương làm xét nghiệm ADN với vật chứng là kho ngà voi vừa bị bắt từ tay các trùm buôn lậu Trung Quốc. "Vào trong khu tạm giữ để tiếp xúc với nghi phạm mà hơi chủ quan. Cả nhóm tháo khẩu trang vì tưởng chỉ toàn cảnh sát và nghi phạm đã bị khống chế. Không ngờ, gia đình những đối tượng bị bắt cầm điện thoại quay video. Tất cả nhóm điều tra bị lộ mặt, bị đưa hết lên mạng trong các hội nhóm của họ", "Chang hoang dã" nhớ lại. Sau đấy vài tháng, khi thực hiện vài vụ bắt giữ ở một số tỉnh khác gần thủ đô Phnom Penh thì bắt đầu có chuyện. Cô và các đồng nghiệp vừa đặt vấn đề giao dịch mua bán ĐVHD thì họ đóng sập cửa và hét loạn lên, khiến mọi người phải bám nhau dò dẫm trong bóng tối, tìm cách thoát ra bằng cửa khác. "Những nguy hiểm, khó khăn cũng đã qua. Ý chí con người phi thường lắm, nếu mình sẵn sàng đương đầu thì không có gì làm mình lùi bước được đâu", Thu Trang tâm tình.

Đúng là trong công việc bảo vệ, bảo tồn ĐVHD không có bất cứ điều gì có thể khiến Thu Trang lùi bước. Thật sự tôi đã sững sờ khi biết năm 22 tuổi Trang bị ung thư đường ruột. Nhưng ngay sau ca mổ, cô quyết định tham gia cùng cảnh sát các nước điều tra để phanh phui những đường dây săn bắt và buôn bán ĐVHD.

Khát vọng bảo tồn hệ sinh thái thiên nhiên

"Chang hoang dã" cho biết không thể nào từ bỏ được con đường mình đã chọn. WildAct do cô sáng lập và dẫn dắt với mong muốn tạo được một môi trường hòa nhập, mang cơ hội được tìm hiểu về các hoạt động trong ngành bảo tồn đến cho nhiều người VN. "Tôi muốn phát triển tổ chức của mình ngày càng vững chắc và đủ sức để có thể tạo ra nhiều tác động hơn, cũng như triển khai nhiều dự án bảo vệ hệ sinh thái thiên nhiên tại VN…", cô gái Hà Nội chia sẻ.

Hiện nay, WildAct đã và đang triển khai các chương trình tập trung vào việc truyền cảm hứng, thúc đẩy và trao quyền cho các cá nhân và cộng đồng cùng tham gia bảo tồn các loài và hệ sinh thái bị đe dọa. Cô cùng WildAct tiên phong tổ chức các khóa học giúp đào tạo, tập huấn về kỹ năng bảo tồn ĐVHD cho lực lượng kiểm lâm, các bạn trẻ, người dân sống ở các vườn quốc gia. WildAct cũng là đơn vị tiên phong tổ chức hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên…

2023 là một năm với nhiều dự án ấp ủ sẽ đột phá để WildAct có thể phát triển lớn mạnh hơn và đóng góp, phát triển nguồn nhân lực ngành bảo tồn ở VN. Trước mắt, WildAct thực hiện một số dự án liên quan đến bảo tồn loài và sinh cảnh ở vườn quốc gia Chư Yang Sin và Tuyên Hóa; Dự án bảo tồn chim di cư tại khu dự trữ sinh quyển sông Hồng bắt đầu được triển khai….

Tôi hỏi Thu Trang sẽ trao đổi với cựu Tổng thống Barack Obama và những chuyên gia, diễn giả điều gì tại Chương trình Nhà lãnh đạo khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2023, cô cho biết mình nói về tầm quan trọng của công tác bảo tồn ĐVHD, những vấn đề, thách thức mà những người làm trong lĩnh vực này đang gặp phải tại VN và trên toàn thế giới. Qua đó, cô muốn những người tham gia chương trình cùng nhau thảo luận về giải pháp bảo vệ thiên nhiên. "Tôi hy vọng sẽ lan tỏa rộng hơn những thông điệp, nỗ lực và đóng góp không mệt mỏi của công tác bảo tồn ĐVHD tại VN đến với bạn bè quốc tế. Đồng thời, củng cố và phát triển kỹ năng lãnh đạo của bản thân. Từ đó huy động thêm nhiều nguồn lực và hỗ trợ để tạo thêm nhiều tác động bền vững cho hoạt động bảo tồn tại VN", Thu Trang bày tỏ. (còn tiếp)