'Dân sẽ không chấp nhận thu hồi đất chỉ mang lợi ích cho một nhóm người'

Cần làm rõ khái niệm "thu hồi đất khi thật cần thiết"

Sáng 14.11, tiếp tục kỳ họp 4 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận về luật Đất đai sửa đổi. Đã có 107 đại biểu đăng ký phát biểu ngay trong phiên thảo luận toàn thể đầu tiên về dự án luật tại hội trường.

Đại biểu Mai Thị Hoa, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, cho rằng luật Đất đai sửa đổi cần quy định cụ thể tiêu chí "trường hợp thật cần thiết" để thu hồi đất đai

gia hân

Nêu ý kiến về thu hồi đất, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, cho rằng Hiến pháp 2013 quy định nhà nước được quyền thu hồi đất song phải đảm bảo 3 điều kiện, trong đó có điều kiện là “thuộc trường hợp thật cần thiết”.

Theo đó, dù Nhà nước có thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đi chăng nữa thì vẫn cần phải có yếu tố “thật cần thiết” và phải được quy định trong luật.

“Tuy nhiên, luật Đất đai không có quy định thế nào là trường hợp thật cần thiết”, bà Hoa nói và cho rằng, thời gian qua khi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền lập dự án thu hồi đất đã tự quy định và thuyết minh về sự cần thiết cho từng dự án nên dễ tạo ra sự không thống nhất, dễ thực hiện theo ý muốn chủ quan của mình, có trường hợp lạm dụng.

"Hệ quả là, thời gian qua có nhiều dự án sau khi được Nhà nước thu hồi đất và phê duyệt thì 10 - 20 năm sau vẫn chưa triển khai hoặc triển khai dở dang. Hoặc có dự án sau một thời gian triển khai thì thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất, không giữ được mục đích ban đầu khi lập dự án. Như vậy, yếu tố “thật cần thiết” đã không được quan tâm và không thực hiện đúng ở những dự án này”, bà Hoa nhấn mạnh.

Từ đó, bà kiến nghị cần phải quy định ngay trong luật Đất đai sửa đổi những tiêu chí cụ thể để xác định thế nào là “thật cần thiết”, theo đúng yêu cầu của Điều 54 Hiến pháp 2013.

“Nếu luật Đất đai sửa đổi lần này mà không làm được việc này thì coi như chưa thực hiện đúng quy định của Hiến pháp”.

Bà Hoa cũng cho rằng Hiến pháp 2013 cũng quy định rõ quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức cũng phải được bảo hộ kể cả trong trường hợp bị thu hồi đất thông qua việc công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật.

Trong đó, bà Hoa nhìn nhận cần quan hơn đến người dân bị thu hồi đất vì họ ở vào thế bị động, có khả năng mất chỗ ở cũ hoặc mảnh đất vẫn đang trồng cấy để mưu sinh.

“Đối với người dân thì bị thu hồi đất đã là thiệt thòi rồi, mà thu hồi còn không được thỏa thuận đền bù theo giá thị trường thì càng thiệt thòi hơn”, bà Hoa nhấn mạnh và đề nghị các chính sách về giá đền bù, việc hỗ trợ tái định cư cần được quan tâm hơn.

Thương lượng nếu dự án thương mại đơn thuần

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) nêu ý kiến

gia hân

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) dẫn con số 70% khiếu nại, tố cáo liên quan đất đai, thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội cho rằng: "Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi hoặc chịu thiệt nếu việc thu hồi đất đó cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế - xã hội cho lợi ích của cộng đồng, Nhà nước.

Song người dân sẽ không chấp nhận thu hồi đất chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc một nhóm người nhưng lại áp giá đền bù thấp mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở cho trục lợi, lợi ích nhóm".

Do đó, ông Tám cho rằng, sửa đổi luật Đất đai lần này cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất cho phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Theo đại biểu Tám, thu hồi đất là việc chính quyền thu hồi đất đai của chủ thể này để trao cho chủ thể khác bằng mệnh lệnh hành chính. Do đó, nó tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột, nhiều nguy cơ lạm quyền gây bức xúc trong nhân dân.

Do đó, ông Tám đề nghị việc thu hồi đất nên tiếp cận theo hướng chỉ thu hồi những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế - xã hội mang tính chiến lược quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh, của cả nước, hoặc các công trình công cộng.

“Còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần theo quy hoạch, mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại hoặc thoả thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Trong quá trình thương lượng đó có sự tham gia của chính quyền với tư cách là chủ thể quản lý đất đai”, ông Tám nêu rõ.

ĐBQH Tô Văn Tám: 'Dân sẽ không chấp nhận thu hồi đất chỉ mang lợi ích cho một nhóm người'