Từ năm 1987, ngành chức năng đã có cuộc khảo sát tại vùng ngoại vi Quy Nhơn và đã tìm thấy dấu tích thành Thi Nại cổ, một tòa thành trong lịch sử có vai trò to lớn trong việc giao thương giữa Champa với bên ngoài. Thi Nại vừa là quân cảng (phòng thủ về quân sự), vừa là thương cảng (trao đổi thương mại).
Thương cảng Thi Nại có một vị trí xứng đáng dưới Vương triều Vijaya, chính vì vậy người xưa đã cho xây dựng thương cảng khá quy mô, tàu buôn các nước trong khu vực đã đến cảng này để trao đổi buôn bán với Champa, và hàng hóa Champa cũng từ cảng này xuất đi trao đổi với các nước trong khu vực.
Tư liệu về những con tàu đắm tìm thấy tại các vùng biển Pandanan, Bornéo ở Philippines đã chứng minh điều đó. Đã trên 1.000 năm, dấu vết về thương cảng cổ được ghi chép trong lịch sử vẫn chưa tìm thấy.
Tuy nhiên, trên vùng biển Nhơn Hải thuộc TP Quy Nhơn hiện vẫn còn một bờ thành chìm dưới lòng biển. Bờ thành nối hai bờ vách núi, chính giữa có chừa khoảng trống cho thuyền vào ra. Bờ thành này chỉ nhìn thấy khi thủy triều xuống, còn khá nguyên vẹn và chắc chắn. Bề mặt bờ thành phẳng, chưa xác định được độ cao. Về vật liệu, bờ thành không xây bằng đá hoặc gạch truyền thống mà là bằng hồ vữa. Điều chưa lý giải được là làm thế nào trong môi trường nước biển, mà người Champa lại xây dựng được một bờ thành như vậy. Thật là một kỳ tích!
Đinh Bá Hòa
Bình luận (0)