Để thành phố sạch đẹp, văn minh

Chủ đề hàng rong, lấn chiếm vỉa hè, giữ gìn trật tự đô thị cũng như cách hành xử của các lực lượng chức năng liên quan đang tạo nên những tranh luận đa chiều trong mục Tôi viết. Bài viết dưới đây của một nhân viên trật tự đô thị. 

Xem thêm:
>> Ai tháo chạy trong cuộc rượt bắt làm đẹp vỉa hè?
>> Vỉa hè của ai?
>> Có thể nào từ chối hàng rong?

Bàn tay của bạn lúc nào cũng có mặt phải, mặt trái.

Cuộc sống cũng thế!

Hàng rong đã có từ rất lâu, là một phần của cuộc sống con người Việt Nam từ xa xưa. Về nguồn gốc, gánh hàng rong xuất phát từ họp chợ - nơi người ta mang vác, gánh thồ món hàng của mình để bán, trao đổi với người khác. Dần dần, để tăng doanh thu, người ta mang món hàng của mình đến từng làng, con hẻm, khu dân cư, nơi tập trung đông người để bán buôn.

Tô chén, đũa muỗng được tráng qua bằng một xô nước nhỏ rồi lau khô bằng một giẻ lau cáu bẩn. Bán nơi này xong, họ lại di chuyển nơi khác. Khi người ăn bị ngộ độc thực phẩm như: tiêu chảy, ói mửa thì câu trả lời (nếu như gặp lại người bán) là: người ta ăn có bị gì đâu?! Chắc tại anh/chị bụng yếu! Thế là trách nhiệm được đổ vào chính quyền quản lý

Hàng rong đáp ứng nhu cầu rẻ, tiện lợi do hàng rong được bán bởi đa số là dân nghèo, vất vả lao động để kiếm sống, gánh nặng món hàng khắp nẻo đường để mang đến cho khách hàng. Ngày nắng thì cực nhọc, ngày mưa thì người bán hàng rong tràn ngập nỗi lo ế ẩm.

Cuộc sống ngày càng hiện đại, nhu cầu con người ngày càng được tăng cao. Hàng rong vẫn duy trì cách bán buôn theo kiểu cũ, gây ra những bức xúc nhất định như chế biến thực phẩm sơ sài, mất vệ sinh an toàn thực phẩm... và gần đây là cao điểm lấn chiếm lòng lề đường, bị nhân viên trật tự đô thị "hốt" gây phản cảm, bức xúc cho dư luận.

Về pháp luật, lòng đường, lề đường, hè phố được sử dụng cho mục đích giao thông. Không một cá nhân, tổ chức nào được tự ý chiếm lòng đường, lề đường, hè phố để sử dụng cho mục đích cá nhân. Hàng rong cũng không ngoại lệ (Điều 35 khoản 2 điểm a Luật Giao thông đường bộ 2008 - "Không được thực hiện các hành vi sau đây: - Họp chợ, mua, bán hàng hóa trên đường bộ").

Phương tiện, tang vật của người bán hàng rong là chiếc xe đẩy tay, cái xô, cái nồi, bàn, ghế cho đến cái nhỏ nhất có thể là bịch bánh, trái cây... Phương tiện, tang vật có thể bị tạm giữ hoặc tịch thu (Điều 26 - Luật Xử lý vi phạm hành chính).

Về thẩm quyền xử lý thì lực lượng trật tự đô thị được UBND thành phố, quận thành lập dưới sự chỉ đạo của mình để kiểm tra, xử lý về vấn đề buôn bán, để xe lấn chiếm lòng, lề đường và các nhiệm vụ khác.

Chính vì vậy, công việc của họ là hoàn toàn hợp pháp và được pháp luật bảo hộ. Những cảm nghĩ của một số người thiếu hiểu biết về pháp luật thường là cảm giác cá nhân và hoàn toàn không có căn cứ về luật pháp. 

Cuộc sống cũng có mảng tối, mảng sáng. Con người luôn hướng tới cái thiện, cái đẹp, thậm chí phớt lờ mảng tối để nhìn nơi có ánh sáng tươi sáng. Thế nhưng mảng tối vẫn tồn tại khách quan và không bao giờ biến mất theo lối tư duy: không biết là không có.

Gánh hàng rong tạo điều kiện cạnh tranh không công bằng về giá cả thực phẩm chế biến đối với quán ăn, nhà hàng. Nguyên nhân: quán ăn, nhà hàng đều phải đóng thuế kinh doanh, chi phí mặt bằng, đào tạo an toàn vệ sinh thực phẩm, dụng cụ chế biến phải được rửa sạch sẽ, khô ráo và được kiểm tra thường xuyên.

Hàng rong thì không! Tô chén, đũa muỗng được tráng qua bằng một xô nước nhỏ rồi lau khô bằng một giẻ lau cáu bẩn. Bán nơi này xong, họ lại di chuyển nơi khác. Khi người ăn bị ngộ độc thực phẩm như: tiêu chảy, ói mửa thì câu trả lời (nếu như gặp lại người bán) là: người ta ăn có bị gì đâu?! Chắc tại anh/chị bụng yếu! Thế là trách nhiệm được đổ vào chính quyền quản lý.

Thế nhưng... người bán hàng rong đa phần là dân nghèo: một số ít tại địa phương và phần lớn là dân nhập cư. Họ vì miếng cơm manh áo, phải mang gánh, vác nặng, thậm chí phải vay nóng để lấy vốn buôn bán. Họ sẵn sàng đánh nhau để tranh giành chỗ bán có đông người. Một số ít không tranh giành được thì đi thuê hoặc mua lại phần lề đường mà người bán trước buôn bán để lại với giá không tưởng; hoặc phải gánh hoặc đẩy hàng rong trên các nẻo đường. Họ là những tầng lớp bần cùng nghèo khổ của xã hội...

Ai cũng biết TP.HCM là nơi tập trung kinh tế, văn hóa, dịch vụ hàng hóa đứng đầu của cả nước. Người nghèo cũng nghĩ vậy! Họ di dân vào thành phố, thuê nhà trong những phòng trọ rẻ tiền, chật chội, nóng nực để buôn bán hàng rong, nấu nướng trong điều kiện không đảm bảo vệ sinh, thậm chí có thể gây hỏa hoạn giữa khu ổ chuột, để mong được đổi đời giữa thành phố tráng lệ.

Họ thà sống trong cực khổ, kiếm cái ăn hằng ngày với mong ước đổi đời còn hơn quay lại quê hương để mãi sống trong kiếp nghèo.

Họ bị xua đuổi bởi những người bán khác, bị lực lượng trật tự đô thị tạm giữ (để phạt) hay tịch thu tang vật là chiếc xe đẩy, là gióng gánh hay cái nồi, cái lò nướng... khi buôn bán lấn chiếm lòng, lề đường, xả rác, đổ nước thải gây mất vệ sinh...cuộc sống nghèo càng khổ thêm trong nền kinh tế khó khăn chung.

Mặt khác, giữa thành phố quá đông dân cư và khách du lịch, những điểm đen về hàng rong chèo kéo, chặt chém giá, thậm chí dàn cảnh để chôm, móc túi của khách du lịch đã gây nên hình ảnh xấu xí, méo mó về một đất nước Việt Nam xinh đẹp mà họ nhìn thấy trên các tờ bướm du lịch. Những người khách du lịch xui xẻo thề sẽ không bao giờ quay lại Việt Nam.

Là người Việt, bạn nghĩ như thế nào?!

Đã biết bao trang báo, đài nói lên thực trạng hàng rong, nhưng giải pháp chẳng ai đề ra được. Nguyên nhân là: không cơ quan nào đủ sức kiểm soát được hàng rong, trong khi dân nhập cư vốn không ổn định về chỗ ở và bán buôn không cố định ở nơi nào và điệp khúc đuổi, dọn dẹp vẫn diễn ra hằng ngày.

Bao công sức làm việc, dọn dẹp lòng lề đường của người đô thị bỏ sông, bỏ biển vì: dọn nơi này, họ bán nơi khác; quét nơi này, họ xả nơi khác. Vấn đề cơ bản là: người nghèo còn là còn buôn bán hàng rong lấn chiếm lòng lề đường. Vấn đề này không phải một năm, hai năm có thể giải quyết được!

Đây không phải là vấn đề nhỏ. Đã đến lúc các cơ quan, ban ngành cần bắt tay nhau giải quyết để không còn xảy ra sự việc đáng tiếc như vụ ở phường 25, quận Bình Thạnh (TP.HCM) mới đây. Dù ai đúng ai sai thì hình ảnh không phù hợp với cuộc sống văn minh đô thị phải được loại trừ.

Phạm Hồng Thái

* Bài viết thể hiện văn phong và góc nhìn của tác giả, là nhân viên Đội quản lý trật tự đô thị Quận 1, TP.HCM

>> Vỉa hè với hàng rong trong một bài toán lớn
>> Dân mạng phẫn nộ vụ trật tự đô thị bị tố đánh người bán hàng rong ngất xỉu
>> Lực lượng trật tự đô thị phường bị tố đánh người bán hàng rong bất tỉnh
>> Hạn chế hàng rong khu trung tâm TP.HCM
>> Hoãn xử vụ bảo kê hàng rong ở công viên